Ke Aloha Aina, Volume XXXIV, Number 1, 4 January 1919 — KA MOOLELO KU I KA WALOHIA O KA HOOHIOLO IA ANA O KA Papu Suma-na O KE AUPUNI O AMERIKA, A I OLE IA, O KA Poka Mua Loa O KE KUKALA KAUA NO KA WEHE ANA I KE Kaua Huliamahi O KA AKAU, AME KA HEMA. [ARTICLE]

KA MOOLELO KU I KA WALOHIA O KA HOOHIOLO IA ANA O KA Papu Suma-na O KE AUPUNI O AMERIKA, A I OLE IA, O KA Poka Mua Loa O KE KUKALA KAUA NO KA WEHE ANA I KE Kaua Huliamahi O KA AKAU, AME KA HEMA.

-Maauei y ivaiiio iii iho kakon i j*a iele 1 i<tia aku me ka paukiki uo ka papu u Saiiia-na, e aui iki h« iioi k;ikou jjo ke kaliua ī uili I iiiui ai o kt ? 3n ki pu ja ana/o ua | i'upu aia, i A o ka īin .i i oleloia ka hikimua S" ke kaua kuloko ma Amenka"; a i lole o ke kanakn nana.i hooEui hou ia ai]f)iini mana nui a kaulana ) o k<- ao noi ma ka hapa komohana U k;i jK»epor- honūa. "Walii a kekalii 'kimaka kaulana ji ulelo ai, "ua iiaua ke Akua i ke j kauaka e like īue kona ano, a o ka ikookauwa kuapa aua i kekajji oia j uiea kin&. uhaue o ka hoowahawaha iana īio ia i ka iuf:a nana i hana." | L'a kue aku na kanaka o Auien'- | ka liialalo o Keoki Wakinekoiia ia ■*> 11, UO ko lakou manaoio, he pono ka noho lanakila ana mai na hookaumaha, a me na hoo!!in1n aĪYt oiipuin i'unu'amii malalo ir..j.-a Mui, A i ka hala ana a e o na makahiki lohuW<f.n maljoju< mai. 1 ala

hou ae ai koia hana; a o ko kahna hoi 6 kein 3fipn- kaufana ia o fea |>a]nv SHina-na. ma ke kulaimkauhuli' :i awokmnoku o rharl(>ston KwiokoiiH ma ka uiokuaina o X»Inlinn Homa, nnpimi r> Amwika. ka lioihoi ole 110 o iifi wokliaina o ka akau I 110 haiui Hooknnuakuapa ;i k<> ku lienm ninli innkn;i!h„ i lun imni ia ftf j nei, - A, ii KHkaLi iiui i.» iiii mokuaūia i t»lia ;ii ka-.ili o na knpnna o na laliui ala o Amerika a i hookahe ia ai lioi ko Jakou itian koko mai kn Iit v rcmnia Xui »)fti Juan nuiewawa. ; i i.K> . .ii i)H! in i' ]uukitUu iu., i. A.in wn.i II i t >ai.i 'ka 'ninn n k» lanakiln « " k;i houw» hoi o k« 'A'iwo oie." i o ki-ia tnnii ku-e mifi jiiu nianio a o nn j>or kuaniiiH o k«

iiiūiii; 3 la li.i}:••• T;a7nv.i kmpnn' ■■ k:. > ;••• i ka ĪIĪ », Ua niuu kujniuK ala a l^kon. 0 leo owo no ia e knkaia ana mni nn ankoko niiii o k<> lakoumau kupunamai kinohi loa niai. No ka nipa. in l.iknu i kainoe ai i ka pohakn kihi o ka hnlaujialf awpuiii. A i ka «a i kiiknlu ai i na pon, kainakiunaka na o-a. a 'inoe ka pa-palu-k', iia . haawi imni lakf>u i ka hoopua.'iua,'' "o kapu ka hooknuwa kuapaa aiin iloko o na palena o ko lakoii aupuui e uoho mana ai, 4< a o kf «n ja o ko ko ao nei o ke kaa hiih, o iia huil.h okn niannwa ika iiiakahiki JBTI. A ia wa like, i haawi kaokua mai ai ka niokuaiua o Wilikiuia, a o kekahi uohoi o ua inau mokuaina ala e kue iK'i. ia hoopaa uiua - a e haawi »na la i k<>iia nmu okaui» aiua uia ka akau o Oliio, a ma ka Hikina lioi o ka Mokuama o Misisipi. V Iloku uuiioi o. Ua mau okaiia aiua ala i kuahaua mua loa i a ai ke kajiii i> ka 'hookauwa kuapaa iloko o ku b' aui'uni o .Auiu-ika uiau' palena. Nolaila, i k«in 1» ua iiiahnl# 4 ia iiaok'ina.. aina ala, lie eiioia inuu mokuaina ame kahapalua o kokahi 'iiokiiaina kou aku; a he kulaua Hke i,oi iiie ko na mokuaiiia c ae, i kaa Joalalo o ka uiaua aupuiii niua loa i hookahua i a ai i kiuohi. Ua ake uui ia, a o ka mauao paa hoi o ka poe na lakou i hookuuiu i be aupuni, e puluini, a hooliū loa aku i ka pahola ana o ka haiia hookauwa kuapaa niai ka ama aku. kia iine, aole e hiki, ho ka mea, ia manawa, aole i h)kaīii pu inai ko ka Hema uiau Mokuaiua; a o lakou nohoi na Mokuaiua i haawi i ko lakou ae e hoohui mo ke aupuui o Beriania Kui inamua o keia knua a kakou e olelo nei, a o lakou hoi ua uiokuaiua i ae i ka hana hookauwa kuapaa, a o k< j kuinuhoi o keia kaua kuloko. Ua lana inau no nae ka inanao o ka poe ua lakou i hookumu i ke uupuni e hoea mai ana he la e hooko ia ai ia manao paa o lakou; 0 ka īuea nae i oi loa. aku ai o .ke ino o kauiahao ana i elua hooponopouo jaupuni. Me ke -ku ana elua inau kulanakauhale poo; o Wakiuekoua ko ka akau a o Kalekona (Charlesoa) ko ka Heina, nie ko laua iuau Pereaideua e rula aua i ua lahui inana nui ala i nei wa e kaua uei; o Aberahaina Liuekonā ko ka Akau, a e l)avis lakekoua ko ka Hema. Nolaila, ua lilo ka muliwai e Ohio i laina e oki a e mahele ai i ka aina no keia haua ano uui, ma ka Akau <» kei a muliwai o ua iuo kuaina apau mai laila aku e liole Hiiu i ka akau. Malaila i kukala ia ai ka nohe inaluhia ana o na kauaka no kt iiianawa mau loa; a ma ka aoae hema hoi oua laina a la; a hahi 1 ka palena henui o ua l?epul>aliks ala, * o n a mokuaiua iieuia lu.i ] oWlo i«; nuilaila i hookahuapaa U a! ka manu o ua ninau hookauwa kuapaa ala. A o ka uiiuui ano nui hoi o ki iuianawa nana i kuhikuhi mai i kt jke au o ka inauawa nw ana, e Hk | Ua la ala o ke kipoka ia ana o kei« |PBpu Sama-ua , i la kamahao, u< jka /wehe mua lo a ia o ka hoopono , P° uo ia «iw. e hoomalielie ika inaji«a o na aoao a elua, mo ka euaeua jO ka haokila; a me ka punohu oka nahi pauda. Pela iho la e n\aopopo maj H i ia

kako\i ; eia ko ku la-i'u hiki i : ua la ala, Iw t lua uiahek' o ua nupuni Ui.uia mii a);v u ko ki; ao «el e n&« wa mai iiei. I « naiia aku ua &k&« i ™ nu.u hunu « ko ka hema tae ka hmhoi ol, ; « i kK hak Wo »«■ makahiki l.ūhi- u « h!« at" !a W k «s»i |kv uaauao oka ai««L a kue 1:1 Ula " lia«« a ko ka Imma^ A o ka liana nnia loa o ke ke*r seu aku i ke konio au& iuaī i> W

kahi moku e k! Amenka >«c r.a Af«rijk.a iu«i. ' Ei* iiae, «« p"; Nf iku u ko ka I.«' HaumU « ki'ii) !-.v ' ka 1537 a ku 1 p kf ; - M u*skUs 1« O 1 :

•**■ "Mnu ii<>ijkii>jvka- ' Ua . iU Ua ku «haul.-lu, «wUu lylt j!, « lUU KU J»apu me J iu UOo . UJO b,JU ole ia >*>»" '■ pai ia, a aōle iiuLji ia i kekaL; kouūi,,. T a ~ iiīii.' k(-ia olt-L ]ju».1,oIo iwaumli u ku lilo' aua o ka liapaaui « ku abaol(-io i ky ka.hema p<if; » "'U iho ] a k> kulana o ka aha-' ohhj m na uiakahiki khuk-hu ma'"'l"' a hrki i k« 1880, a ia ka ik.,jka i k;. akau, a u uh ku«- hy i ka huokiuiwa kuapaa, ; -i ■' ■<:' iuakahiki ulu t oiu ke uu i i<olū iuti!iniflkflaiua»ia ai o Stepb-u Dyugia, ( Kiwiju DpJk a )a) uo ka ii ! i'ubalika, 0 k«:ia !.'.4.: ! !a. h, kai aka u, auao, a nwau ma ke kalaiolelo aua/ lio Ji* jiur ina, ka paīo aiia 5 a fi(-, piha ma£fea ma ka hoo-i huiihuli aua, a ua kauiaha raau oia' i u a makhiki u.auiUa aku i ua hana iioko 6 ka ahaok'lo- a oia iho 1,1 1 'i' : V" ipanao r 1 r i aill. "•" «.Jj<a&a i paaimau r '' a ~)ni! "i'ilo; oiai, »» paio ia una kfia niimu; "He oiaio, ua j iiaua iiiai' K<• Akuu i k<; kiinuka ma jivona uuo ilio; a ua hookomo mai / ■■■ . : r.; : ,u ,:M. 110 kh iiuuua iit-i lU, a iioi ia 1 ktt ie-po - a o ka uhane kana." .N'olaiia, wahi a ua liokala nei, ua hiki iio iiia na ke hookauwa ia kc kiuo o ke kanaka, aole ioa ia he hoowahawaha ana aku i k<- Akua; ;< hh'ih hui i ku<- i kona i.iakMiiak»-- » m*- Koria inau kanawai; oiai. uol<- i hoowahawaha a i hoohaua la aku hoi, ka Uhaue. o ke kanaka. omi, o k<.i ke Akua kuleaua ia, N"olaila, iloko o keia manawa e hoomakaukau uei o T)okala e holō hou iio ua kuiaiia Lunauiakaaiiia|ija aia, .. ! a;,!.,, ;, ;,!ij n,;, l,r.' 1 'a iiUue uui a<' ko ka Akāu; a o ■ i, !j ;a li'.i, :kauaka kupot|o ma ko lakou aoao, ;a <■ (>io ui !i'>i "ikoia makemake hookauwa kuapaa o ka aoao hertia? A oiai f uuue uui ia aua e ka ahu kuka iuo k« akahfle. ua' ku ae la o Charies Saniiner, Ivale Kamana, he kanaka loea. kakaolelo piha noeau i ikeia maluna o ka papah<jlt: u ko Aiāerika ui;iu hale kau-kanau-ai. Wahi ana i aō mai ai i ua anaiua aia, ia kakou e noho nei e noono k' l kanaka kupono e lawe ai i na koikoi o keia ninau. Ua konoiu iiiui au <; huli a muia aku I na hana i pau. (_>ai k:,'n «• wiiiiio aku nei iinua M-va aiuiina ) ka Ī!j<.a v. ua kaii.ikii aīa. a <.ia uale iiio no k<; kanaka īiana e hooko ko kakou "inau uumuo inaki'i' e hoa kauaka, a e hoioi ia ae ai keia inau ekaeka nui na papalina aku o ko Amerika au hooponopono aupuni aua. 0 ua kanaka ala, oia no o Abe-

ruiiamu Luiekoiia! I ka wa i hoopuka ia ae ai ka inoa o Aberafeiama. Linekoua iioko o ua halawai ala; oia ka wa i h.olo papa ae ai o ka uielia auie ke anoaiio ma ua kwma. l'a hooiuau hou aku lu 110 ua kaiuaiho aln. l'- ua keouinuuia, iike uie ke ku'i aaa o ~ka iu'kiii, iuae ka noi aua o ke alai; prhi ukeu ihu !a no i lioea uiai ai o Abcr;iij;jni;i Linekoua mai waeua mai o na uiiliona kanaka Amerika. Ke kanaka hookahi hoi a'u e hiUuai nei; aia nuii a ia inai e hoo()«u ia ai kein like ole o ka aina, a i' lioi ho a nu uiea apau a iliwai iike. Oiai i ka uana aku. me "be ala oi« ke kanaka i poni ia e na latii i akkai uui i kahi la o hoea mai aua, no ko kakou lalmi mai loko ae o na miliona; e hoopau a holoi loa ia ai o keia haua hookauwa kuapaa a kakou e hoihoi ole nei, mai ko kakou aina niakuahino aku. līa ike no kakou, a kamaaina i ko Aberaham.a Linekona mau ano • JTo knnnka loea. naauao,

j'"a o k« akamai, he ike piha "im i (H S p,,,| T , n r ,j !iny . arth j ' ' a :■.*.< i... akhli.-', Ulll f ;' ' 1 1 ,, t a ii<- pait kaua j<j]i'!<» lio(iKok). f Im' nuilihiiii oiji inn ka I >»'" -11/« ii.il ke kulana 'pili !;nil«, i"« im.i ukt*/t'; eia nee, h». jcu. i'iauiiia iiu oia īnamuli 0 kona inakiiTik.Hu u iiie ka uaauao, e hiki <»!r* ai i kaiii k« hoopuhili i kopa mau inaiiao. I a kuuo m mai au; e huli aku a liewinauau i kaua inau hana i jiau. I k-wia wa i liaaui ai i kauu haimutt loa, iioua o ka pm- <, kali) «)IH i holo baloka mii» J<>« ni; ii'nkuko »aaoi>opo aktt oin i konti kiiluna he paiouia maopopo ilu kulaua hoi a katou e haain-o «o koua hapai ia a»a ae mai K(* kulaua haahaa o ke kanaka oki l:tau o a i ke kakaolelo kaulaua a he kilo auptmi "naauao i mua o ke alo aupuni o ko kakou alna makua ; a kakou e hilahila ole' ai,- • j Maiuuli o keia manpo i ]okah.i ia ai e koho hou ia Li-| nokoua i wahaolelo, i kuio, ktfhiku-' hi puuone, a i loea kakaolflo na-' ,nuto na Ko Ka Akau mau mokuj Wahi a Aberahama Linekona i' puaiia ae ai iloko o ua )nau hale kim kanawai ala.r Ko manuo nei au ? aoh* e kupaa ke kahua o ko au[Miiii. k" ninhr*lf'ia i liapalua hoo- | kauuakn;ii.aa, ii i hapalua lanaki|W r [ 'Aole loa nohoi au i manao 7 e !hoomau ia ana ia inakemake e rna|haf-; "o n» Mokuaina Hui, a aole ; 3oa nohoi e helelei ana ko kakou hah' aupuni, me kuu manaoio, e ii'K-a inai ana no lie la e lilo ai i hookahi." luia aolo ma ka makemake a ko ka hema mau mokuaina } alaila, ma bd. ka. Akau. JSTolaila,' o ka hana< mii wale no, e kue nui aku i keia ha.iia liookauwakuapāa' me ka hoo^ 1 paiiee ole, ina ia he hana e hooman ia aku ai ia makemake, 'A' <■ hoonon h'ke ift ar hoi ia hana ilok<> u uh ' Mokuuina apiui; a i ole 0 ke : kinai ia a nalo loa oia haua ni;ti ka aina aku; a'u nae- e ake mi,i ti<ri. /■ liw'a niai i la, o nolio alii 1 iho ai ke kanaka me. ka lanakila, maīalo o na kahakaliana kahakolu 0 ko kakou hae hoku nia na palena apau o ke aupuni. !He ehiku manawa i halawai pu ai o Dokala ame Aberahaifia Liaek(ma ma na papahele o ko' Amerika inau hale kaukanawai, me k*) lauā hele like ma na ninau pili lahuii lehulehu, me ko laua like loa; eiat nae, a i ka hope, a o ka wa hoi ia i hapai* ia mai ai o ka ninau hookauwaknapaa. Ia muau i ike ia ai ko Laua like oW; a i liaule 'ai hoi o Dokala ia Aberahama Linekona; a o ka hoomaka ana hoi ia e owaka mai ha kuJviuia o ka hanoh i na Mokuain.a o ka Akau. I TJa kohoia o Aberahania Line-; kona i hoa no ka ahaolelo nui me ka lokahi, a maloko o ua hale ala, i paio ai 'oia, ma na aoao apau no ka. pono o ka hoopau loa ia o ka ha:na hookauwakuapaa iloko o na Mokuaina Hui. O keia kumuhana ana a Aberaha.ma Linekona i paio ai, oia ka m-0a nana i kunipaa aku i na mana o hilinai i ko ka Akau nona, a miunuli oīa hiona i hoowelanui ia ai ko ka hema pu iue ka wela nui Pela iho k i ,ok ai ko' ka hema poe ī ka lakou mea e h;i»t\a aku ai. Ua papan» lo» l«kvu 1 3iO lakou niau popoiao, i ka lohe aiīa aku i na kwnuinaikai apau a ka akau e waiho niai ana uo ka ha-.awi ana i ka holomua o ka aina. Ua ku nuui !ako uma ua ano a pau me ka ae ole o hoopau ia ka hi Hokauw'akiuipaa ma ko lakou uiau mookuaiua; a pi'la ilio la i hoolilo ia ai ka īaina e hookaawale ai i* ka. Akau ame ka hema i hooiliua e lu>omalielie ia ai o ka punohu o ke okooko ahi i kahi Miora e niai ana. i */" I Ua hoomakaukau iho lalia mokuaina hema e like me k*Jfakou ij ik« ae nei, uie naj papu i lisi i& ae j nei, uo ke pale āku i ka Jnaua ej ho»0 mai aua « |kulai i k| lakou, m H klinulhflnjft ftlß ■*'

inoo pnno ole ai lakou mail' ' 1 I (>!..!, ll.i ■lUUi>l)o{Jrt -110 iu llikoil, ijī<4 1k lioluiia uui o i'liiliu 3ianorl |kftu]iani"(;7QO,flo)) ku «ua poe !K.ok£ru\ViikutUjT»i c nolio aua iloko 0 ko Wkou muu moku«inn hoi, i ka « iioomalu ana o Krn>ki Wukine\xtn% niA kf poo- o ua lahni al fi o Amenka. i A i keia au boi o Aheiahama, Li- ! nekona i pii emoole aku ai a liiki 1 ka t?ba īniliona (4,000,000). Pela iho Ia e ike mai ai kakou "ho holuna uui msoH kpia a kā*iienift n hookauv\a uei,' a i kue lioi ia liana iko ka aluu iimktniatc<>. Oiai"nae e ake mau ana ku akau o lhaa ka nohn maluliin o ke kulanu kauHkn i «a moa ajjati, .Nolaila, i ka 1860 ua lilo ke koho Ualoka oia makahiki i koho ano

ii ui; a lie kau hahana maoli! Oi'ai, ua lokahi ae ko ka akau raaū' mokuain» a ua pahola ae ,ma na pe'a o ua mau mokuaina ala; a 0 mele mau ia ana i ko lakou maii leheleh« ka inoa 0 Aberahaiia Linekona. 0 na hana i pali a ua Aberaliama Linekona ala no ka holopiua 0 ka aina, a m(j ka hoohaahaa ana i poe i pookela ma na kalaiamanao naauao iloko o ua mau hale kauJtanawai ala ua iawa loa ia i wiiia kul e a'o aku naa i ko kft ukjju mau Mokuaina e kaikai aku ia - Aberahawa Linekona t aJakai iiia ke poo 0 ua Kepuhalika ala. Pela iho la i koho ia ai ua keiki Paionia- ala - me ke ohohia nui ia i Pereßiuena e ko akau no txa aupuni aeko nui ala o ke ao nei. A ua lilo hoi ia ? he kumu e hoowela aku ana i ko ka hema, oiai, iia maopopo mua ia lakou ka hopena ke holopono ia makemake o ko jta akau mau mokuaina. Ua hoohui ae ko ka hema poe ; a e like me ka ikaika i loaa ia lakou kue aku ia i ka iuoa o Aberahal&6*Lisiekonq. i ka lawe ana ae i ke kulana ma ke ano he Peresidena no ua «upuni ala oka maluiiia. Eia nae me he ala he anela hoopakele maoli uo 0 Aheeiiliama Linekonu i iiOMuna ia uiai ka lani mai. Me'he ala, i ka wa i pahola ai o ua inoa ala 0 Aberahama Ll-1 nekona, uā ku aku oia he amanll kilohii hooleleaka i ka lahui, a ij anela e hoolanakila; a e haawi i ka noho kuokoa ana o eha miiioni!. kauwakuapaa. He mau upu pololei maoli ana no ia, oiai ? ua hoea maopopo mai! ia»e like nie ka malamalama ku kanono i malie. Ua nalo loa aku ia hiona mai ko Amerika mau papalina aku a hiki i nei la; a e mau loa aku ai a i ka hopena. 1 ka ianakila ana 0 Aberahama Linekona ma ke kulana Peresi-i dena a i ka noho ana o» ka ahaolelo, 1 0 ka wa like nohoi ia i poha maii ai o ka leo o ka Peresidena Abera-1 hama Linekona a he kono pili aupuni hoi, ina makaainana Amerika oiaio apau iloko o na palena i 1 hookuu ia e ke kanawai e komo ae iloko 0 na puali koa. 2so ka hoomau ana i ka iuoin maikai o ke aupuni, ka hoolanaiil« Aua i ka aina m&i n& maewaewa mai a ka pahola laula ana a ka hookauwakuapaa, a me ka ho-l loi ana ae hoi i na hapala ia aku' o ko lakou hae aloha me na hoino' ia. j .Na keia feo i hoolalapa i ke ahi 0 ke aloha aina oiaio iioko 0 na puuwai kuapaa a mnkee pono 0 ko ka «kau; pela iho la lakou i ala mai ai me ka lokahi; elike me ke' kanaka hookahi, a kue 'aku la i ka hopena 0 ke kipokaia ana me ke eehia o ka papii aupuni kaulana o Saxnana. . * 1 Pela iho la e maopopo ai i» ka-1 kou; 0 ke kumu hikimua loa nana' 1 hoopau a holoi loa a<» I omanalu 0 koia hana e pahola nei I iloko o ua Eepualika nui ala 0 kel ao nei, 0 keia lioho lokahi ia ana o! Aberahama Linekona apuka i Peresideua. A 0 ka mea hoi nona kā manaoio ; e holoi, a hoopau loa ia hoi niai na papalhia aku o ko Atnerika au hopoonopono anpnni ana ka mana lanakila 0 ka ninau hookau-wa-kuapaa. Pela ihola kakou e ike a e olelo^

[nei: "Ka aina o Ika lanakilā, a c home o ka wiwo na- keii Ihana H ka Pereaidōua Aberahatna Litiolconn i ke kulana Paionia oiaio. " . i. Ma kona ano he Loio ; Liinamakaainana, tt me fea Peresidena, a h« mnkuak'ane lsoī no n» miliona kaū ; wakuapaa nana i hookun • lanakila aku ia lakou ; k 1 holoi pu aku hoi i ka huaolelo e pahola ana ia mat la. He aupimi i mahelēlua, he hap« he hookauwa kuapaa. a ho hapa la nakila, a o kii araara knihao ho nana i hookoi i na poke kaulahao «iofeu « knawale, a iloko o ke kui kahi anie ka- lokahi o ka noho atu aHpnni hookahi. Pela iho e maopopo pono mai 'a ia kakou ke kahua o ke ala aiu

mai o kipoka ia an'a o ka pa pu aupuni o Sama-na, a e hoi hoi ae ai kakou a i ka wa o ke kuka leta hope laa a na aoao elua. Oia' Hoi io ka akau a me ki hema xuau aliikoa kiekie e paa an: i ka nialuhk o na aoao a elua ; tua -mua o ka hoea ana mai o ka ho pona ta i ka waloliia o lm j>3p aupuai Sama-na.

Papu ; Aperila 12, 1-801 t 11 aka mana i haawi ia mui ia'u he aiakai no na papu amo na |koa o na mokuaina kuikahi Inn r ika liciu£i, ua loaa ia'ū ha hano'iae: i«> ka hai ana aku ia oe ma kein; l.( ;ti KiV.al]i hora inai ka miniuo au < |il>'i< ai i keia leta; ua ma'-eemake ;jj kn uj3i& e honi i ka uahi o ka pnulu a e ki poka aku no n:i papi? < nsi" iMokiiaina hui, i ka napr. aupun BUREGAOA, " Birigedia-J\cnern ia Ia Mekia A. Enekona. Ua hoouna aku ua Kenerala ala o ka hema i keia leia hope id Mekia A. Enek'ona i ka hoTa 3 a. m o ka wanaao ō ua la 12 ala o Aperila a he 20 i hala ae o us hora 3.ala, i hoea aku ai ka Elele lawe kauoha imua o ka Mekia A mahope iho o ka heluhelu ans o ua Mekia ala i ua leta n£i i pan< ae ai oia imua o kona mau alii kos ame na koa e ku ana malaila ie manawa. " 1 He hookahi hora i koe! He iwakalua minute e hala ae o ka hora 4, e kukala kaua mai ai na mokuaina hni o ka hema i ko kakou ha<= aloha. ;

Huli hoi akn la la » lioōlialikeHie i'a o ka !atia manawa, a ia wa i noho i!io ai na koa aupimi o Vn pupu Snmu-na me lcft piKolhoi aui, me ke~kali ana o ka 'hikī 'mai*d ka eHia ai fea poto nwa loa o ke kiikala kaua. 0 ka be!« 'raaa auaM na nrinutfi oia ka A. Uīiekona a mo koiia mau koa e naiia nsau nei i na wa apau. Aia lakou i luna o kahi kiekie o ka papu e nana uei iloko o kpia pouli nui o ka po, ' Ua oiH ae ka mahina o na po puka wanaao mai ka ilikai ae, a o ka wa ia i ike koliuliu ia aku ai kekahi aoao mai o ke awa kuiHoku o Ohar)eston, a o kahi hoi' a na papu o ka hemu e ku ana. A oij» ke kmnu i hoopanee ai o Kenera!a Buregada 0 ka hema i kc kipoka ftna i ka pflpu aupuni Sa-ma-na a hiki i ka wa e puka ae ni o ka mahina. Oia ka Mekia A. Enekona i huli ae ai me kē kulana pihoihoi ole 6 ke kanaka koa oiaio, i lalapa ia ka umauma me ka hope ole, a ninau aku la i kekahi o kona niau Lukanela, e nana ana i ka mpaki a pane aku la: "Kokoke anei kakou i ka manawa?" "He elima: minute i koe ?'• wahi a ka pane. "Alaila," wahi a Enekona malie, "He elima wale no minute i koe me kakou o ka maluhia." īloko o keia manawa p« aia ka papu Moleūa o ka Hema ke ku makaukau ala kona mau koa kipu, rria

ka aoao o ka lakou mau pukuniahi, a e kali walo ana no o ka haawi ia aku o ke kauobā. A oia ka Kenerala Burēgada i pane aku ai i kena tutanela e paa ana i ka manawa, me ka īeo koikoi,* oka mea i 'ulukua no ka lohi loa o : ka manawa o nei hana. "Kokoke anei kakou i ka manawa V'' ■■ >■ i "He elima miimte i koe!" wahi a ka pane. "Alaila," wahi hdu a ua TCenerala ala, "he elima wale no minute . i koe me lakou, a hapala aku kaL kou i na maka o ka Peresidena Li--1 nekona me ke koko mua loa o ke kukalakaua. ■Ke hele mau nei ka manawa, ha- , la ae la' liookahi minute; a koe iho . la he eha minute; pela no ka nee ,vana ekolu minute, a elua minute a-

wa i huii bou ae ai o Mekia A, Jbuekous l koutt Lmuuel# u ninau &ku U: "Ua itQkyk<; l«u kakou i ka manawa ?" "He hookahi jtiiont/* i ioe," wa!ii * ka pana. A oi« ka wa* i holo ao ai o ke koko iloko o na koa me 1 ke anuauu; me he a'a, ua lu ia ihoj he niau galaoi wai ma k« kua o ] keU aune keia_, i ka v.a i poha ael aī o ia Imaolek* niinute".: Wahi hoū a Eaekona, hr- hookahi miiiute i ioe, haulehia! ,ka maluhia h 10« lfp kuokoa o ko kakou aiiia « ulupa w«le ia iho #i ka hanohano o ko kakou hai* kahiko (thp oW flag). lioko <>ia wa like i huli a< j ai o iiurtsga<l<« » |>a«e f«ky U i kona T.utanela manawa, a pane aku !a m<-! keia nxau olelo; i "ĪJa j>iha aoei ka manawa ?" "Ae, ua piha Jca manawa," wahi a ka pane. O ka wa iho la no fa i haawi ia akū ai o ke kauoha, no ke ki ana aku he elna pukuniahi, a poha aku la ke ahi mai ko laua mau waha aku, pii ae la ka punohu pauda, e ko heh- ia ana i ka lf-wa. A hoomalamalania ia ae la kc kulanakauhale, me ke kamoe pu <> ka poka mua loa o ke kukala kaua, jjo ke ala a hiki aku ai i ka papu aupuni- Sarna-ua, a holo e la ka nakolokolo apuni ke kalanakauhale o Charleston, a puana hou ae la ua Kenelala Buregada &la uib keia mau Olelo o ka haaheo: "0 ke kukala kauu ia i abapu ae nei k« «hi rna ka waha o na pukuniahi. A o ke kookoa ia i poha aku la ka i ka lewa, E na keonimana," wahi hou a ua Buregada aīa, me ke kuhikuhi ana ae o kona lima iluna, "Ke loomaikai aku uei au i na lani; oiai, ua waihu mai ke Akua i wa maikai no'ii; a ua loaa ia'u ke ola, a hiki i ka wa i ki ia ai ka poka mua loa iio ke kukala kaua; nolaila, mail keia hora aku, ua lanakila na mo-

kuaira kuikahi hui o ka liema." « O ke alii koa nana i ki aku ii keU »ia» pu ; oia no o Kcnerala Edemaii? Rufina, ina ke kauoha a| Buregada, ua pane ae oia i keia! mau huaolelo e poina ole ia ai: i "Ma ke kauoha a Berigeuia K.enelala Buregada, ke alakai o ua pu-1 alikoa o na Mokuaiiia Huiia o kaJ H«na, ua loaa ia'u ka hanohaiio o k« ki ana aku i ka poka mua -!oa, a e nee aku ia i eha makahiki o keia i kaua huliamalii e hoouka ia ai." I He hapalua minute mahope Hio o ia manawa, ua ki like aku la na papu eha i ka papu Sama-na mai kahi kiekie aku, a nei nakolokolo ae la ka lewa i na poka he hāneri i na minute apau, Pela iho la i ike ia aku ai na hiona, ua helelei mai na kpemaka pali, ua kulapa ia ae ka lepo o ka honua, a ike ia ai* la ua helelei aku na paia pohaku pale o ka papu kaua o Sama-na, lele aku la kekahi poka lokoino, a ku aku 1a kftla hae aloha; pela i ike ia aku ai ua

i#* ehaehoojmehu, a lele Hilli .ae la na pohaku uinihapa o ua papu kau-vfi3a.-u -Samaua. a ike maopopo ia aku la iia hiona ku i ka ma<[wn-j ewa o na hana hikimua o ia mnu| h&¥a kakahiaka a ke kukala kaua.] A ia wa o Hekia A. Enekoiia i kukala ao ai;" 6 na 'poka i ki ia mai noi f na papu o na Mokuaina Huiia o ka Hema i ko kaiou hae, 1)<» ewemi ia. a he.kipi maopppo hoi i ka niAluhih a mo ka noho kuokoa ana o ko kakou ama aloha.V

1 Oinia ii;< o lifi linua ekt lioomau j,fM i ka lfikou iua« }>6kft i ka papu aiipuni Sama-iia <• hwlilo inia hoi i lualn na ko lekou 2iuuia'j iiiiiiua. Oia ka \va i hoi ku ai o koa o papu Sajimua v ai i ko iukuu aiua kakahiaka hvpc km. I He manawa ia a kela ame keia fT ai ana uie ua hooiuanao ana ae i ke kulaiia'o ko lakou nee apa aku; oiai lakou e paa an* i ka hanohano fo ka aiua; aiue ke ake e houiuau ia Ika puK?Io ana o ka liae hoku o na 1 |M«JiuaiiiH īfuiia o ka Akau. l'a «'«. h inahojH> iho o ka pau' ann o k« lak*»u ai aua, o kahf koe-i ua rt«'a ai walf uo no lakou oia neo anii aku. he plua I'olela wai, fl uie lionkahi i<*i puaa paakai/ ua liif'l«> lon lnk»»n i aa nw-a r> ae j» ; . | ! Mhi ka hapalua-A ka h«ra 4, o !ka wauaao. a hiki i ka oili ana ī>3;ii | o ka la i ke kakahiaka, aole loa i |ki akn ka ppu Sama-iia i ka eueliiii, o ua papu wale fto ia eha o ka hein.-i ' l iiokf nr-i i ke ki honmau o ka papn Samfwna. E hooliio ana ia papu Samana i ma-ka no ka lakou mau poka he mau tau«ani, i k<-ia -wa a ka enemi e ki npi. e lohe ia aria k« leo o na koa o ka papi Sama-na e olelo ana mai o a o. ' Ahea haawi mai ko kakou Mpkii i ko kauoha no kf: ki aku i ka mienn. wahi a na koa o. iitlku nei ! i ka Wokia Enokona no ke t'au«ani manawn. ' Pr>hfa la, wuhi n na koa \i pukuniahi, n ku wale iho no anei kakofl pela aia ka aoao o ka kakou maii pukuniahi. a hoolilo ia mai kakon i mea ole? TTe hana aōei keia V hoohanohano aku ana i ka aina ame ka hae? (Aole i' pau.)