Ke Aloha Aina, Volume XXXIV, Number 7, 21 February 1919 — KA MOOLELO O MISS ALIOE. BATHELEY, KE KIUWAHINE O KA HEMA A I OLE, O KA WIWO OLE O KA HOOIPOIPO ILOKO O KE KAUA HULIAMAHI O KA AKAU AME KA HEMA [ARTICLE]

KA MOOLELO O MISS ALIOE. BATHELEY, KE KIUWAHINE O KA HEMA A I OLE, O KA WIWO OLE O KA HOOIPOIPO ILOKO O KE KAUA HULIAMAHI O KA AKAU AME KA HEMA

Iloko o ka mal4m|, <? Mei o~fea ] 1863, i loaa inai ai ia" Kenelala sßanlis na kauoha e hookokoke'Mia rka Hōdesoiia, e hoomau aVu i pii uialie ana o koim'jJttBli o kal&au. £ o ka liopeiia oia kauo!&V«|, hoea aku o ka puali o\a; q kana' hoomalu ana, ma kela mai 0 ka miliwai o M\ssissippi. 5 Oiai nae, 0 Adi|earala Fatagat|i a kqua. luunoku kaua, ua komcs aiimoku kauaj ua komo laela* iku 'lakou iīoko 0 ua uiuliwai aia 0 i£ississipjd maalahi, he ma* 1«, mßiottlt*ftnn6 ka loaa ana. keia kauoha^ I. L'olii i no ai ke kauoha hooiuakaukau i ka puali holookoa f ua aliiahi ala- a ma kē"kakahiafca ' :U;a a e, i hiMilele'ilio ai u& ala, i ko lakou kalana'hooluk laua. Ua loaa pu mai i A puali ala ke kauoha, t hoon<* loa lakoxi ma ka neo ana, rte W j»upttafiulo O U> ; ka aJ»a aku 1 kaihi kulanakauhalo miku",o Kaliueto'īia ma ka muliwai Miaaiaoippi. * J -I A * -T ' •- j4»«n'.W

Aole uq i lm uui loa keia puali»! le mahele koa lio A a me elua regikon \\ awac, oia walo ala w ua naliele koa o keia puaii, o uee uei | 10 ka kuw kauoliu.", | 0 ua a ula !f lakou f o uoe uoi ( iio ' svcJawola e iliki pau aua i koua y;aaanahiina, i ili a ua ia aea i houiha i keia huakai a ua koa, i ka ka wela a ka lauua ole, - 2*olaiiaj me ia iuau auo iho la Akpu e nee uei xaa keia ala w ka akauj a pela i haawi ia ae ai ke sauoha uo.ka,Jjftoiaaha 10. o, kekahi kumu 'laau, uia kapa dwui. Ua hoolialaia he mau liora o keia iauokii hq ka hoowaUa auu, u hiki i ke .aliiaiii aua, a o" ka wa ia o ke! kauoha hou no ka uee. 1 O Ka wa ao ia i aelo ia ae ai; a & hai ana hoi, ua ikeia aku he eluu mau hōlolio ma kahi mamao aku; a e holo mai ana, ma ke ala pololei ma kahi a iia koa e hooiualia uei. Haawiia ae la he kauolia hou, e holo.na koa o ka puali e pee uiahope o ua laau, a o na koa lio hoi, ua holo aku la lakou mahope o kahi olulaau uuku e ku ana he liapulua mile ke kaawale, mai keia kulana aku. A o ka makomake o ke kauoha, e pee iho ka puali, a hiki i ,ka wa e liomo ai o na hololio iwaena o na puali elua, a haawi ia mai ke kāu--sha kou, ho ka ana ia laua, a hopupio. Me ka manaoio, aīioai, ho mau kiu laua i hoouna ia mai e ke'keuelala o ko ka Hema mau mokuaina, no kekahi hana nO ka papu Hu<leaona. ■ ■ ■■ ■ ■ ■ Ua pii ae la Kenelala Banks me kona mau u'kali ma ahua me ka moe ana iho i lalo iloko o ka mauu i hele a nupa; a e nana nui ana me ka hialaai, no ka paapio o keia matl kiu ia lakou. * Ua'hiki ke ike maopopo akii laaole ihe mau kane wale no ua iiowno ala, aka, he kane anie ka wahine; e u kakamailio ana no laua, me ka honi, a me ke kui ana o i ke kane; pela iho la l&uk e uhaele mai nei. * A i ke loa ana mai o m fcololio, i pono ia aku ai; he ua kane alft, ma ka aoaō ō ka me ke kapa o ke kulana kapena o na pualikoa o ka hema. O 'ko ka wahine'hoi, o ke kahiko maa mau no o ko na waliine hololio; *a lio wahi papale biva uuku ma kona poo, i kapaia "ka ppaale biva hololio "t) lL6iielala Papohaku Ia(StoneWfcU Jackson). . O W ano lōa ana niai o na i kahi a ka e pei nei jfpela iljo lq ke kokoke loa" aua »iai„o ka helehelena o ua lede-ala i ka nana aku a Keuelala Euiika aiue kona mau ukali. N"a ka wela ikiki paha hoi a ka la e pa nei ia wa, ka mea nana i palua iho i ka nam lua ole o ua hololio wahlne ak, me ua papalina i hele a nonono me he okuuk j alii ala. E honi lioomau' pinepine ar,a l«tua, me ka pinapinai ana, a ua hiki loa ke hoomaopopo ia aku e na mea apau, aia l"aua iloko o na wiliau a na ipo liou. A i ka hiki ana i kahi kupōno i manaoia ai uo ko laua hopuia, i haawi ia ao ai ko kauoha i ka puali, e ku o W&anui, a t> ua koa lio hoi, e uhai mai inahope p laua. Oiai' laua & hele nei no tnua me ka nanea, ua lilo i uioa hoohikilolo ka iko Hna mai -o ku aku ana inamua o' 'Mhlaua' alahele ke~ kahi pualikoa A ft lailli i nianao mua pela'iho la e ai. i huli aku i hope, 3 kulnai he puali kau lio; nohhnen, o kn y|fcfrm'<iopopo ala ia wa, ua Lioopvmna'ltfu:\ i*,ka s. hana paakiki hoi k&lau.n um, ke hoao e holo. Ku nana iho la"ii:i mau hololio ila ma ia wahi; a uanjrmaKo ma\ ia i ke kulana o nn "pnaīikon !vupuni, uio ka maopopo *olr ia lana hana ia aku ni. O ka laua i ike mai ai. o ka holo pololei ana aku o Konolala T>anks (Āamua o Mia, a pano aku la i ke kanj&a opio l&!ol?o. a he "kauolm haawi ia aku mo ka 100 nu\ moakaka, 1010 koko tho oo # ko

īauaka opio mai luxia uiai o iou lio, ] i nau Loi y noi aku. I jy | le<3i', u Illu j,ju I3Uv iWo pu ,mc K!. > ' * ■■■ / ■ "■■" , Aol(j i lu/uLo kuko .iiku i ka u ko kuuolui a Iven.,-}alu J1 aku, pun- aku la uue "Aole loa uu e aku'iii )ukou i ka keiu. pakiiaua ioai a Keuelala Biut'gada »aij" waki a ua kauaku opiu alu 1 aane mai ai.. | '•JT keia manawii au e koike uku ū ia oukou o keia poe'h&liwalo, a' tic ka uawaliwalimaiuua iio Oukoii, uiau alo Wahi i ua kauaka opio ala uo i hoouiiiu

inai ai. | \Vciift koke a6 la ua kauaku ujji'j ala i kuua paLlkaua,' mai kj, ,valii ste, me ka paa h<j iku puhi i!o'k j 0 kona iuau lima o kekulii iima ma ke kumu, .a o kekahi nui ka elau. ilapai ao llt oia iluu'a, ā -fealta'ū iko la Ilitna pono o ka uiukuu o leona uoho paniolo uui p a haki yu uo la ua pahi ala i iui puuku elua i waena konu. ik' au uiau uya;iu ,eluft Ha « i>ua uei, i o.ia 1. ā īiā'koa aui>uūTo ku raai auaj a huli ae la oia i ka "wahine me |k« kulana haaLeo, a paiie aku la. '"'0 ka haaohauo iho la ia o oihauu a'u o ku neij uole i iilo aku 1 keiu hohewale' Qka haki iho la o ka'u pahikaua, aole loa ia he iuea e "mat\ oLe ia ae ai o ku .pill paa ana o ko kaua mau puu-_ wai." :■■■■■: iu. wu, i leie iiio ai ua kauaka opiy . ula. euai kona lio a kokua ,aku. Iu lele, aud„ maij t a, ka \valoloie. A he-ouua pu mpi la lioi 0 ixei,clulu I3aiiks i iekuhi muu koa, iC ku īaai i ua lio o ua īiiuu uolulio jala. j ivauoha ae ia o Keueiala ji>aiiko, e huii ia ua wahi. ttpau o nl. jhoiolio; a pela i huii ia ai ka inau ili j iue ka uiuuaoio, he uiau leia uiai kekahi a iaua„e lawe uei mai a Buregada iuai, n<j ku papu Xi,udeaoua. «■* i 1 iSo ka hooko ole ia o, ka makem«ko oia kauoha mahope iho oia huii ia ana, i haawi ia aku ai na ninau leliulehu no ko iaua wahi i heie mai ai, a e hele nei. Peia pu hoi me ke kuiaua o ka,laua haua. Aole loa nae he mau pane kupono 1 panai īa aku e aua, eia nae, o ke kuLiuka opio, ke haawi aiau aku aua i-n panai, ine ke kapa aku i na koa aupuni i ka hohewale ka lapuwale auie ua auo haahaa he lehulehu* V - ■.Jfo ka pinai mau aku?ō na uiele mai na koa aupjini mai, pela i pane aku ai ka wahiue hololio. "E na keonimana," wahi- a ka leo palupalu o ua kaikamahine ala, "E hoopau ia no ko oukou iuhi nui o ke kamajßio hoopau manawa waiwai ole wale mai no ia maua, ke hoopau iho oukou i ku niele "waie ana mai no.~ lle mau pio maua ua oukou; oiai, no ka aoao Hema like maua. He hana pono ioa ia oukou e aku ia maua a hoopaa pio ak», e like me ka mea i holo i ko oukou manao, a e hoopau pu hoi, i k&'hookuanui kiknaiHo wale aua mai no ia inaua, v toiai, aoie maua he mau |hupo, a me> ka hohewale." ' *: I "He oiaio kau i olelo niai la," j wahi h Kenelaln Bauks o na koaj aapuni i pane ak\i ai. Aka, aolo nae, o oe ke koa a'u e huli nei a Ihoopaa pio aku: oiai he wahine U_ ■ -V ' ' O kou 'kokoohia. oia keia kruiftH 'opio, oia ka'n e lawepio aku ana,! a hoouna ioft akn im«a <i Kenets\hi| Shcrmā«, a oia ko knh'ana a mai ;>! ia mai e hoopai ia ai; n i ole, "hoo- ( kxm ioa iaia. * ! A nou hot e kā wahiiie opio, e| noho iki iho ana oe me makoii, wa' keia alaliele, a e hele pu aku "kakou. a hiki i ka manawa a makoīi | o hiki akii ai i kou mokuaiūa, a' ilaila :iu o iiookini aku ai ia oe ma i ke ano h? wahiue lan«M\a. ! u Aole o*a i kokahi ko- 1 kua mai a oe wahi a u;v wa«.<\ino opio ala i pane ai. "Ke' hoino loa nei au 5a lalo lilo| loa *ie o ko*u pisU%<*si, o Tike mo ' knkaia ia aua o feaua mavac«l|| o ka aVau a nio *a heiua.

i.luii .«ktTway, iu..p§ rna u Wi .a kuu iusg ol«, ' ";i pnikiaupau lua au o knu .uiiu ū iwUuna o kek iiiuiuka oplo/ua aakaukau mau au. o.,ftuamOj & e īole i>u iii<j lji Hia īiu iUiU apau, ilo- ■ . iO oia luau pilikiu o ltu ps<i ; piei inu. ■ ■■■■' -** 0 ieia limu oHo uulo aao a ua Wihine opio ao]e i uauu iki nai ua Keiielalii Baiik> ala i kaua ioi iiooii/auo a£u e liele pu no' laua ne ke kaiiaka opio. tola oia i liaawi ae ai i ke kau)ba i kekahi o koua mau kou kau .iu euno e hele pu keia liuakui i ke kanaka opio/uo ka lawe loa ma aku iaīa iiuu-.i o Keimiaia SlnjrJUan. 1 ka iko o iea U'aUiuo uplo 'i' " keia kuiaua iio ky lauu koukauwalo itt o uiai kekaki uiai, oiu kuko uo ka wa i iole mai ai o ua opio waiuno ata, a UEitamc ilio la i koua iio" e paa ia aua o kahi koa. A 'i ka wa a Kuneiaia iiaukā i hoao mai ai'io- akeakeu i īiei uiau haua mawaeu'u o ka waliiīie opio a iue ko koa; oia koke no ka ua waiuiio oi>io ala i liaawi aku ai i Mikaiii kueio paa i ko keneialu. Ale ka hoopuka pu aua i opio ala i ua olelo iuo apau i ke kenelala a me ua puupuu pu e kiloi aijā i ke keueiala ia wa like. Auo keia pakeia uiiam īuaoii o ua opiō aia. l J eia īho ia i ae ia iuai ai oia e heio pu ine kana ipo; oiai, ma ka uoouuo uiaikai uua o K.enelala iiaukp, he pio oia e 3biki oie ai ko uooauUuiio ia, a e koku 010 loa ai hoi ka hakaka pu ana aku ine ia. Maiiope iho o ka pau ana o »a houponupoiAo uuu i haawi ia aku ai ko kauoha ia luipoiia JBuckley no kiuia liiu ana i aliikoa alakai no ua. pip 1114 ke alahele e hiki aku ai i kiiiii ..L makoiuakeia. ■ . A oiai lakou e hoomau ana i ka hele ana uo uiua ,a i ka hora i maopopo ole, halawai pu iho la lakou mo ka puali4iu o ko ka Hema wati puūlfkoa. rola iho la i hooili ia ai kekiihi pa'io liuluiua mawaoua o na aoao a el.ua a pela i p&kele ai, a hemo mai ka lako u malama ana ke kanaka koa opi'o, a lakoU i \awe mai ai. A mamuli o keia pakele ana, i holo pu aku aī ua kanaka opio ala ine na koa kipi no ka papu Hudo- * sona; i ke aliiahi poeleele o ua la ala, a oiai, mai laila nO i oili mai ui ua poe kiu ala. i Ua hiki ole ika wahine opio ke paki.'le mai na koa'aupuni aku, oini, le paala ana kopa*lb e kekahi o na jkoa, a nolaila, oia hookahi wale no-_ ikai hiki aku imua o kahi e hoolulu t ana o Kenelala Berbridge. ■ f i Pela iho i hoonoho ia aku aj ua ledo ala me ua Eenelala ala, a hiki i ka wa kuponp e hiki ai ke hooun* loa ia nku imua o Keuēlala Sherman. O keia puali e ku nei īna keia ■wahi, oia ko ka akau puali e hoomakaukau nei no ka lawe pio ana inai i ka lludesona, a oia keia puali kahi, e hoouoho ia nei o ua opio wahine kiu ala o ka Henia. (Aole i pau.) ; '