Ke Aloha Aina, Volume XXXIV, Number 18, 9 May 1919 — He Moolelo No Ke Keikialii Raia Bokahara O Inia Ke Dia Holohau O Na Kaiaulu O Ulana [ARTICLE]

He Moolelo No Ke Keikialii Raia Bokahara O Inia Ke Dia Holohau O Na Kaiaulu O Ulana

''E na keoniuiania, eia ouiou iloko o keia hora ma ka halealii Tulen&a, a ma ke kulanakauliale pookalauuu koi o Pama, "lua paiia i nei hora, aia oukou i ioko o ke kaianakauhale mui o Ladaaa, a iloko hoi o ka aha Ipihina o Beritao.ia J^ui # a oukou na kuhiaa o ke alii ka Moi o * "Ua hai ia aku aae ia oukou, eiae ka Pope Hemoiele, Pio Vii o Uoma ke heie inai nei ma ke mai 0 mauna Alapa, no ka hiki ana mai e poni ia Napoliona i Emepera no Farani." "Aiaila, ia wai la oukou e haawi ai i ka oukou olelo hooholo no ka o ka lan&kila hiwahiwa la anei, kalii a oukou e noho "Hihina ana;'a i ole, ia Farazu p&a, kaHi o ia Emepera e poni ia aku ana e ka Pppe Hemolele ?" I ka wa i pahola ae ai o keia ninau; ua nōho hamau iho na, mea a pau o ua anaina ala; a he mea maopopo loa, o ka hai maopopo aku no ia Farani e haawi ia aku ai na hoomaikai ana. Oiai, aole loa he alii Kui i uohe m» ke kalaunu o na aupuni mana nui o Europa, ma_ ka mpj>lelo o ke ao nei, i aa ai kekahi Pope Hemolele, e hiki kino mai no ka poni ana iaku iaia i poo no kekahi lahui. | O Kapoiiona hook&hi wale iho nc :o ka mea a ka Pope i hiki kine mai ai, a poni aku iaia i Emeper« no ka lahui o na Farani. Noiaila, iloko o na pule mua < ka malama o K"ovemaha, o ka UBO4 1 haalele aku ai ka Pope i ka Ya tiean, a kamoe mai Ja kaua huakai maluna mai o na ala kuahiwi < mauna Alapa, kahi nohoi a Napo iiona i lawe ha&heo ai i kona mai puaii koa, maiuna o ua kuahiwi ala 0 ka hau anu o ke kuahiwi, e uh. paa ana i kona piko, a i kahiko pi i» hoi e ka halii paa a ka ohu," m< ia mau haawina, i puka laelae mai ai ua Pope Hemolele ala, no na okana aina mawaho o Faraui. A ma na kauhale apau loa ana i kipa aku ai, Ua pahola ia mai i mua on!a, na Ikoohiwalūwa, a me u apo aloha aUa mai a ka lahui o Eafwmi; ma ke ano, ua ike mai lakou | iaia, he "Makua poo o na Ekalesi« [t> ka pono." Nokiia, iaia i hiki mai ai i k« pa e hoop\mi ana i ka, halealii Tulerisa, iloko o ka halelewa o Felora, «i&a kekahi kahua i hookaawalo ia, mial&ila i Ihooluolu iho ai ua Pop< a!a, iloko oia nvau la. A mahope iho o ka pau ana « k«na hana poni i ka Emepera ¥Tapoliona a me.kaua wahine; i haalel( iho ai oia i ua wahi ala, a huli hol aku la, no kona halealii ka Vaticab. 1 ko kaLihiaka pAlamoa, o ka !a 2 o T>ekemaha, he la huihw ?a < xia m&hina anu o ka hooilo. Ke la piha kanaka mao!i ia, oiai or skoakoa ae nai' mea apan iloke 0 ka h&lepule Notw T>ame, kahi i hoomakaukau ia no ka malama ans aku i ka har>a poni ia Kapoliona, ka ipunahele a ka lahui. 1 tja kukuhiia he elua mau t»ohc Ikalaunn ka aōao homa oka haV !pule, he 94 anuu alapii k? kiokie, n hoonani ia oloko o ua halepule lala mo na rolorets kumukuai kiokie loa.

31« ua kakahiaka ala, i haalele ai o Hapolioua, & ma Io«|(ua<; i M feaiwiii iloko o .knw alii aaiaui, a holo i>ololei loa 'la, w> Īmi iuiepiOe. «kaii pu ia, e eli#ia puiii aua me ka lakou mau mea lani, i fca wa I hoea aku ai 3na J»a y ka halepule; oia no ko Laua wa 'i komo akū ai, a lawe ae Ih i ko luua wahi i hoomakaukau ia. A na pii aku Ja hoi ka Pope Hea mamua p jSTapoliona; hoo-iua-u iho la i ko laua mau poo me ka aila poui, a pu aku la i ka [mhikaua o ke aupuni, a me ke Sel>ctu (. ku hanohauo Moi, a oia ka A ai)uiiojuu i lulau utai ai, a hoplaa iho la ,ia mu mea ma kpua lima. E waiho aaa ua kalaunu elua ma ka aoao o ka Pope r a oia kaua i lalau iho ai, a pii, afo|, la mamua o ke kuaahu, a hoamaikai aku la i ka mea Kiekie Loa. A mahope iho o ka alana aku i ua mau iuea"_ ala; me na kaho.ihoa kupono no ia hana, i waihp iho ai ua Pope llemolele ula, i ua mau kalaunu ala,ilyna o kekuaahu, Oia koke nokawaa i pii aki' ai me ke eehia nui iluna o kē kuaāHu, a hopu iho la i koaa kalaunu. me kona lawe ana ae i kahoohiki, 'me kona leo »ui moakaka i keia mati olelo: ; M i£e lawe nei au i keia hora ika hanohano o keia kalaunu, no ka 110hoalii, malalo o ka lokomaikai o lte Akua Mana Loa, a me ka lokahi o ka. lahuikanakā o Farani." lloko no _oia manawa oia i kai| iho ai i ua kalauuu alii ala maluna ka ilihia nui, a me ke anoauo e haio koua poo, i loko oia mau setona q amu ana. A i ka hooki ana, iho a Ifapoliona ia uiau olelo, oia no ka wa a Nosepine i pii aku ai, a kukuli iho Ja ;naxiua o ke kuaaLu, a oia do wa a Kupoliona i hapai ina*. ai i koii.i k:t'aunu, a hookau iho la «ua!una o kona paa, me keia mau hi/a-i'-'e.'o: ' "Ke hookau aku nei au iho ou," i ka hanohano, o ke kulana he Errtepera no Earani, ke lawe at nei au i ka hoohiki ana me ka oiaio; o oe hookahi Wale iho no ka'i wahine mare oiaio, imua o ke Akus Mana Loa a me ke kanawai o ks aina." Ma keia wahi o keia mooleio i ha; ae ai kekahi poe haku moolelo, oii nei kahi nana i hai e mai, e auhuli hia aku ana ko Kapoliona mau lt 0 ka noho ana hooponopono aupuui A pela iho la i hooia ai kekah poe, he mau olelo pololei loa ia; kona wa i iawe ai i keia hoohiki, mua o ke Akua ame kanaka; o Io aepine hookahi wale iho no kam wahine. Eia nae, na ka makemake o k; lahui, a me ke koi a ke Jcanawai, wawahi, a hoolilo i ua paa ala an; 1 hoohikiai i mea ole. Mamuli o kona oki ana aku ia Io sepine, uie ka hewa ole, (koe wal iho no ka loaa keiki ole ma ia lau; mai) a mare aku la ia Mana Luisa A na ke auhee ana o mai ke kahuakaua mai> a paa pio ka mokupuni o Elepa, a auliee hop i ke Duke 'Welinetona ma ke ka huakaua poiua ole o 'Waialu, a pai pio ma ka mokupuni o Sana Helina I hai a kuhikuhi nuu, i ka po' lei oid mau upu, a me ia mau ]-i-i aua a ua poe haku moolelo ala # houpuupu e mal ai, no ua mau oleli hoopaa mua ala a imw o ke Akua, a me kanaka, i ua h poni Emepera ala. Kolaila, i ka wa i' pau ai o keii mau huaolelo hope mai a XapoKoi\; sku ; oia no ka wa i haawi ia ae a o na lw> huro piha hauoK he mai laiwani. O kt» wa koke r>o ia i lohe ia aki »i na l<?o ikua paapaama o na pu bmiahi, e kani pinapinai ana mi m wah? apuni o ke k\ilanakfinhal< » Parisa, e hoike aku ana i ka lahui Ua hiki wai la i ka hooko ia atvf !> na hana hoohiwahiwa, rfo ka h<x"> taa awa i« Napoliona, ka m&kaai Eiana mua loa i h&ikiokie ia aku m« lea nohoalii Emopora o Faratu. E hooia «ku aua, o Napoliona aki »ns ka Wa uana o alakai, a e rulf »k« i kola anfk«m ikaika a man; imi o Farani. nio kona ht\hina !a fvui, o kanakolu miliona kanaka.