Ke Alahou, Volume I, Number 3, 1 January 1980 — Ka Hana Mahina Ai (e hoomau ana) Ke ano kalo Mana mai ka Pakipika Hema [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ka Hana Mahina Ai

(e hoomau ana)

Ke ano kalo Mana mai ka Pakipika Hema

Ua 1 awe 'ia mai kekahi mau kalo man-a maika Pakipika hema a ua kanu na mahi'ai o ko 'one'i i kalo mana a i kapa 'ia 'ana me ka inoa Hawai'i. 'Ano kohu l|ke no ke>no o keia kalo malikinime ke kalokama'aina a penei: ua halike no ho'i o ke kalo Mapa Lauloa me ke kalo i k'apa 'ia 'o Vai damu mai ame Ee kalo i kapa 'ia 'o Fa'ele'ele ('o\a 'ele'ele iloko oko kakou olelo makua) no Samoa mai no ho'i. A ina e kahu kokoke pili kekahi me kekahi alaila huikau no ka ho'omaopopo ike 'ano pololei. T Ja ho'omana'o wau i ku'u kipa 'ana i kekahi mahi'ai Hawai'i a e kanu ana no 'oia i ke kalo i kapa 'ia 'o Mana Melemele no ka mea 'o kapikohe melemele elike up me ka 'i'o. A ua lawe 'ia mai i ka makahiki 'umikumamaiwa kanaonokumamawalu he kalo no Nu'uhiwa paha a'i'ole no Fatuhiwa paha, malia ua halike pu no ho'i ke 'ano. Aka na'e ua nalowale a lilo ke kalo Mana Melemele i keia manawa, 'a'ole e loa'a. Mana Weo, 'O ka ha: he poni maku'e a weo ma ka lihi o ka ha, a 'o ia ka mea e ho'omaopopo a ka'awale i keia 'ano me na 'ano kalo mana a pau. A o ka piko he halena loa e like pu me ka 'i'o no ho'i. E ulu ana o ke kalo no'eiwa a 'umikumamalua mahina mamua o ka 'ohi 'ana. Ina 'a'ohe mea kalo mana e ho'omo'a a kuke ā hiki'ia 'oe ke 'ai i keia 'ano. a Mana Uliuli, 'O kā ha: 'ano kikiko loa me he uliuli a mea ā 4 oia ka loa'a 4 ana o ka inoa Hawai'i 'o uiiuli. 'O ka piko he melemele e like pu me ka To, a he akala ma ke kumu o ka ha. Hiki ia 'oe ke" hana poi me keia kalo MānaUliuli, aka, e loa'ahe poi pipili. A'o ke kalo he mea li 4 i no ho'i e like me na 'ano kālo mana apau loā. Kohu like pu keia kalo me ke 'ano kalo Samoa i kapa 'ia 4 ō 'A'ano Samasama mumu. ; * Mana Kukuluhema. Ua lawe 4 ia mai keia 'ano kalo maLSamoā mai me ka inoa Samoa 4 o Manua.

A ua kapa heui ma'ane'i me ka inoa Hawai'i 'o Kukulu-hema no keīa wahi.i lawe 'ia mai. Haiike no keia me ke 'ano kalo kama'aina 'o Mana Ke'oke'o, aka 'o ke kumu o ka ha, he ke'oke'o , loloa a oi mamua o ke kalo Mana Ke'oke'o. 'O ka piko, he melemele afo ka 'i'o he hakea. E ulu ana no keia kalo mana no 'eiwa a 'umikumamalua mahina mamua o 'ohi 'ana. Aia no he 'ano kalo mana i kapa 'ia 'o Mana 'oko'a e kanu 'ia e na mahi'ai o Hawai'i neii keia manawaa e kohulike me ke kālo Mana Kukuluhema.

Top: Mana Ulu. Bottom: Mana Loalau.