Ke Alahou, Volume I, Number 6, 1 May 1980 — Ka Moolelo o Ka Makani Kaili Aloha [ARTICLE]

Ka Moolelo o Ka Makani Kaili Aloha

He makani kamaaina 110 Kipahulu, pa holo kuahiwi mai, a hele i ka moana, Penei ka mooieio o keia makani kaulanakaili puuwai» E noho ana i Kipahulu he eiua kane e he hookahi wahine. Na kekahi o keia mau kanaka nana ka wahine mare, a he punalua kekahi nona, Ua noho lakou me ka maikai i Kipahuiu no kekahi niau makahiki loihi. Mahope inai ua holo ka punalua ame ka wahine a laua i Honoluiu, a noho iuka o Makiki, I ko laua noho ana maanei aoie laua i manao hou no ka hoi ana i Kipahulu, Kali aku ke kane mare aohe no wahi mea a naue ia aku, no ka mea» ua UIo he ulua hou. Nokahoiolemaio ka wahine uanuiloakealoha o ke kane mare, a ua heie maoli oia a no kua opulepule. Nolaiia heie iho la oia i ke kahuna, o Haipu ka inoa, he kupunakane no nona, Hlki oia mamua o ke kahuna, hoike aku oia i na mea anau

olelo mai la ia ia aohe pilikia, hoi hou no ko wahine me oe ina e hoolohe oe i Cau mau kuhikuhi. Ua ae aku oia a lawelawe koke no ka hana. Iho laua i kai o Kipahulu, a hiki i kekahi. lae i kapa ia o Makaikuloa ka inoa. Ilaila noho laua a huli na mea hana. Loaa na mea hana apau. kii ia kahi umeke punahele a laua me ka w r ahine, a hoomaka ke kahuna e paani iloko o ua wahi umeke nei me ka ipu hieho (hoehoe), i na mele hooipoipo wejina kaili puuwai o ke aloha walania. He haria nui no keia a ke kahuna, a ua hele maoli ua wahi umeke nei a na kanaka i kau a mea o ka haulani o na mele like ole. Pau ka hookani ana a ke kahuna, hoomaka hou oia e uumi i ka hanu me ka pule ana i na aumakua apau o ka lewa, honua ame ke kai, amama no hoi, pani ia iho la ke pani o ua wahi umeke nei, a hookuu ia aku la iloko o ke kai. , Hao hou aku la ke kahuna i ka pule i na aumakua makani, ame na aumakua mano, no ka lawe maalahi ana i kahi umeke i Honolulu. Amama no ka pule ana, pa mai ana ka makani he kulepe, a o ka lilo aku la no ia o ua wahi umeke nei i ka hana a ka makani. Iloko o ka manaw r a pokole'ua nalowale akula ua wahi umeke nei iloko o na ale hanupanupa o ka moana. , O ka Poakahi keia o ka hookuu ia ana o ua wahi umeke nei, a hala ia pule, aole i hiki aku l Honolulu. I ka Poalua ae o ka lua o ka pule, pae aku la ua wahi umeke nei i Waikiki. Ma keia wahi he mea poho e nana aku kakou i ke ano o ka noho ana o ka wahine iuka o Makiki. He maikai a oluolu ka noho ana o ka w ? ahine mare me keia kane hou. I ka Poakahi o ia pule, hoomaka mai la ka hookauhua ono palena ole 1 ka limu lipoa o Waikiki, uumi wale iho Ia no oia a po ia la. I kekahi la ae o ia ka Poalua, ua nui loa ka ono i ka Ilinu lipoa, aole hiki ke uumi hou iho, nolaila iHo aku oia i kahakai o Waikiki. Hiki oia i kahakai o ke kakahiaka nui wale no ia , a o ka hora eono paha ia, a hoomaka no hoi ka ohi ana i ka limu. la ia e ohi ana i ka limu, ike aku la oia i keia wahi umekel ka lana mai iluna o ka ohua, a o kona kii aku la no ia. Wehe ae la oia i ke pani o kahi kahi umeke. a ia w no i puka ae ai na ea ala onaona o ke aloha j ke kane mare, a hele mai la a wela ka umauma'i kau a me a o ka nui o ke aloha. O'kona haalele koke iho la no ia ia Waikiki, a hele wawae aku la oia a hiki l Hanauma, a

ilaila loaa he elua mau wahi elemakule e hoomakaukau ana i ka waa no ka holo ana i Molokai. Ninau aku nei. oia i keia mau wahi elemakule: u He waa ko olua e hoio ana ihea?" "E holo ana maua i Moiokai." wahi ana elemakule. Noi aku nei oia o lakou pu ke holo. Hookahi elemakule i ae mai, a o kekahi ua hoole mai. Aka. ua nui no kona paakiki i ke noi ana a hiki i ka ae ana mai 0 kahi elemakule paakiki. Nolaila kau like iho la oia me na wahi elemakule a holo no Molokai. Pae lakou i ka Lae o Kalaau. a hele wawae oia a hiki iKaluaaha. Ilaila loaa hou no he waa e hoomakaukau ana e holo i Lahaina, a kauhou no oia. Hiki i Lahaina, hele wawae oia mauka o Olowalu. Maalaea, Makena. Kahikinui, Kaupo. a hiki i Kipahulu. Mam.ua nae o ka hiki ana mai o ka wahine mare i Kipahulu, ua olelo kau la ke kahuna i ke kane mare: "I hiki maika waliine a makemake e honi ia oe» mai ae aku oe, mahope hoi hou no ko wahine i Honolulu, Kali eie a loihi iki, alaila ae aku oe e honi olua, alaila, paa ko wahine me oe, aole oia e haalele hou." He mea oiaio hiki np ka wahine i ka hale makemake mai la oia e honi i ke kane, aka. aoie i ae aku ke kane. Ua loihi iki kona noho ana me ke kane mare. a noi hou mai ka wahine.e honiiaua, a ua ae aku ke kane a, hone muki iho la laua. . 0 keia ka hooko ia ana o ka olelo a ke kahuna, a ua noho pili pāa loaia laua me ka maikai ame ka oluolu o ka noho ana, a hiki wale no i ko laua mau la 00. O keia ka hopena o ka moolelo o keia makani kaili aloha, mamuli o kei.a mea i hsn£ ia, ua kapa ia keia makani o ka makani Kaili Aloha p Kipahulu, a ua ike ia keia makani a hiki no i keia la. A no keia makani keia hooheno: 1 Mea ole e ka loa o ia kai, I ka hana a ka makani Kaili Aloha, Naiia i hoihoi mai a pili i ka poli, Kuu ipo haalelo loa. , 0 ka moolelo o ka makani Kaili Aloha o Kipahulu 1 hoike īa ae la maluna; hoike ikamea kakau e Mr. Joseph V. Marciel aiue Jo§ua Ahuiii ame Mr. Alapai Kapaeko, he eleiuakule i keia o Nuu, uaua i hoike mai elike me ka!mea illioike mua ia ae la maluna. , . Mr, Tijomas K, Mauuupau