Ke Alahou, Volume I, Number 6, 1 May 1980 — He Moolelo KALANIALIILOA [ARTICLE]

He Moolelo

KALANIALIILOA

{cont:inued"from previous laaue]

Heuluna olelo wahaka lakoula, he uluna maolino ka ia nei, o ka hukiaela no ia o ke keikihoopapa i kona uluna, he pauku wiliwili mailoko ae o kana ipu, a waiho ana iwaho. "E kii aku i kekahi malo o ke 'lii no ke keiki," i kauoha hou ae ai o Halepaniho i kona mau hoa. He malo hoomaewa wale iho no ka lakou la, he malo maoli no ko ia nei. ia wa lalau iho Ia oia i na malo o kela ame keia ano, a ku ana iwaho, hookuene pono iho k keia ma ko ia nei wahi, he hookahi hana, o ke kakali aku i ka hopena o na hana hoopapa me keia kumu a ke 'lii. "Aole o keia mea ae la. ua hele mai no ka ke keiki me ka makaukau. he hookahi wahi mea i koe,.e hele aku oukou e kalua mai i ka ilio, o kekahi poe e kaka mai i wahie, i loaa ai hoi paha ka meaai a ke keiki, aiaa piha aku ka houpolewalewa, alaiala ikaika ka hoopapa ana." ; He wahie olelo waha wale iho no ka lakou la ( me ka manao e pilikia ke keiki o Hawaii, he wahie.maoli no ka ia nei, la keia i ka auneki ame ka aulima. ka pulupulu, o ka hi'a iho la no ia a a ke ahi, kau ka pohaku, alaila unuhi ae la keia i ka ilio hoopapa, he lii o ka ilio maoli hoi ua mo'a mua no, na ka makuahine i hoomakaukau a komo iloko o ka iput me ke app no i ka laulau. Houumi wale iho la no keia i ka pauku laau lii, a hoomoe aku la keia iloko o kana imu, a hoopili aku la i ka laulau ilio i mo'a mua, o ka lalau ae la no ia i kekahi mau kuini kapa pa'upa'u ona, uhi iho Ia maluna, o ia ke kauwewe, a kalua aku la ka ia nei imu, o ka noho mai no o kela poe, nana i ka ia nei hana aku. I kela naloana aku o ka ia nei imu iho, hopu iho la i ke opu awa kau laau o Puna, hoani wale ae la nojceia, aia no ka mana awa mua ua wali iloko, o ia mana awa no a komo aniiloko o ka waha, a he elua naana awanL ku ana i ke kanōa, hoka ih,o !a keia i ka awa a ku ana i kaapu, hua'i ka imu, a o ka laulau iho mai a ku i ke pa, ka umeke poi, ke kalo, ka uala, ka maia, a makaukau na meaai iluna o ka ia nei wahi pakaukau moena, inu ae la koia nei apu awa, āi iho la keia a maona, hoi ae la

a kau ke ke-ha, hpolohe aku o ka pane mai o na kamaaina. I keia manawa i pane ae ai ke kaikaina po'noi o ke 'LiioKalanialiiloa: "Ea, ua eo kakou i kekeiki, aole he . wahi eo a uukumai, o ka make wale no ka hopena. Ua eo kakouiaia, ma na olelo ki-ke, uaeo mana meaai, ua ai mai nei kela a maona, me ko ia la akua, o ka okuu wale aku no paha auanei ka kakou la, i ikaika no ka hoopapa ana i ka piha aku oloko. E aho ea, e lawe mai oe .fi ke alii i ke keiki i-aikane nau." "Heaha auanei ka mea e hoaikane wale aku ai no me ia wahi keiki," i mai ai ka pane ana a Halepaniho. "Ai mai la.ua wahi keiki nei a maona. aia i ka mole kamalii, o ka hoa hoopapa ekia ea, he.uwe wale mai koe," , ' "Heaha ke mea e hoaikane wale aku ai no me ia kanaka makua, ua ala wale ae la no kona kakahiaka a wae i ka piapia o na maka, he okuu wale iho no ka hana, ola hoi ka wahine o ke kane keia! He hoa hoopapa elemakule, he ku'i lena, he waha eaea, i ka hoopapa no, a o ke komo ole o kahi ai, aia i ka mole na elemakula, o ke komo mai koe o ka ma'i he umauma naha, o ka make mai no ia." "Ai iho ia hoi paha a maona e ke keiki, alaila hoopapa mai, ia pe kamua, a ia'u akuka hope," wahi a . ke kumu hoopapa Halepaniho i pane mai ai. "Noho wale nui iho la no e na elemakule, a poioli, hoopapa mai hoi, ia oukou ka mua ina kamaaina, aole paha i ka malihini. I keia manawa i komo hou mai ai ke kaikaina ō Kalanialiiloa e kokau ma ka aoao o.ke keiki i ka pane ana ae: "Ua poloiei oe e ke keiki, aole paha nau e ka malihini ka mua, na kamaaina ka mua, a he hope mai ka ka malihini." . , "Ua hiki hoi, e hana ko ike e ke keiki a jaui, o ka la no kena, kalua ia aku oe e makou i ka imu, e hooleohe mai: • * "Eia ka ukana nui iloko nei o kuu hale la, e , o ka waa, make paha auanei oe e ke keiki, i ka ukana nui ole, ua ohi ae nei makou a pau na mea nui, aohe mea i

koe ka mea i ka hoopapa kamalii, i ooia ko make i ke kumu kahili. a hu a kahe mau ka wale, he .mea ai na ko makou ak.ua hoopapa. na Kaneulupo, me ka makou kumu hoopapa me Halepaniho. a ha'i ko niho la, make oe, make oe, make loa aole e pakele. "Mai kuhihewa oe i ka imu e a mai nei, no ka ilio, no ka puaa, no ka i'a< he imu ia nou. no ka hewa, a eo - ko waha, pau i kalua i ka imu. Ua kuili hoi makou. o ka ua f o ka la, a ua ao hoi makou, o ka po o ke ao, ua . pau aohe mea i koe." " Aloaa ka hoi ka oukou ukana nui. eole e loaa ka'u kake keiki, i oo iaaku na makaike kumukahili: ahuakahe mai ka wale, he mea ai na ko'u aku hoopapa na .. Kanepoiki, me ka'u kumu hoopapa o Halepaki t a mo ke ki la, make, make loa, aole e ola. "Mai kuhihewa no hoi oukou i ka imu e a mai nei, he imu ia no ka ilio, no ka puaa, no ka i'a no ka ai, aole no oukou ia iniu, no ka hewa ae o na waha o oukou, pau no hoi i kaluaia e a'u i ka imu, ua kuili no hoi au i ka ua me ka la, a ua ao o&eaome ka po. ua pau, aohe mea koe." "He pa-u hoopilipili paha kau e ke keiki." "Aohe a'u pa-u hoopilipili a ke keiki, o kau e ke kanaka makua, ka pa-u hoopilipili." "A ua a pane, M Halepaniho, "E pane ana ke keiki, a e hoolohe mai ko ftiau pepeiao, he nenanea auwae ka i loaa ia oukou e na kanaka makua, ku ka pupunia'u i ka waha o oukou. Holoiapa, heanaia, Ikaapahoola ia, iholeiiaika vyai a aiaia melemele, a pane mai ka waha maikai o oukou. nei, o oukou, ua pau. Eia ka ukana nui ia iloko o kuu waa nei he ipu. He mau ukana nui ole hoi ia la ia oukou e na kanaka makua?" I keia manawa ipane hou mai ai ke kaikaina ke'Lii o Kalaniaiiiloa, ka mea hookahi hoi e kokua ana mahope o ke keiki hoopapa: "He mea nui i'o kau e ke keiki, olelo ae nei hoi lakou neii ua ohua e Iakou na mea nui apau, eia ka hoi la aole, nolaila ua eo ia oe. M "Aoie i'o paha ke eo i keia whai keiki ike ole i ka hoopapa," i pane mai ai o Halepaniho. "Eia na ukana nuiilokaoka waa, ona iako*elua, o ke arnaj oka hoe no, o ke ka liu no, ka aha no\ he ahakea no, na manu no elua» o na moo no elua* o ka hokeo aho, o ka ipu makau» o ka pa-ka, a upena no, ikoi no, a hina'i no. a ee ke kilo, a ee r*a koa, a o ke kanaka nui, o ke kanaka iki, o ka puaa no, o ka ilio no, 0 ka ai no, o ka aa i'a po, o k*e kapa no, o ka malo ao; pau ioa aohe mea koe, make paha auanei e ke keiki ea, 1 ka mea ukana nui ole, ua ohi ae nei makou apau, nohea kau mea nui e loaa ai?"T "Ka. a loaa ka hoi ka oukou mea nui. ka na kanaka makua. e ole loaa hoi ka mea nui a ke keiki." "A hua a pane kolaila, he hoolono koonei, ka mea makaukau a ka hoa hoopapa kamalii, i oo ia aku ko mau maka, ike kumu kahili. a hu a kahe mai ka wale, he mea ai na ko makou akua hoopapa na Kaneuhipo, me ka makou kumu hoopapa me Halepaniho, a ha'i ko niho la, make oe aole e pakele. "Mai kuhihewa oe i ka imu e a mai nei, no ka puaa, ka ilio, no ka ai, no ka i'a. he imu ia nou, 110 ka hewa ae no o ko waha la. pau oe i kuluaia. o ka po o ke ao> ua pau loa." "A hua a pane. e pane ana ke keiki, ae hoolohemai ko mau pepeiao me ka nui o oukou, He neanea auwae waie iho no ko oukou e na elemakule, ku ka pupu nia'u i ka wha o oukou, i holoi paheanaia, i kaa phoiaia i holoiia i ka wai a alāl, a maemae, a panee mai na waha maikai o oukou, a oukou e i mai nei ua pau, eia iho no aohe i pau." "Ka, he pau hoopilipili paha kau e ke keiki?" "O ka oukou no ka pau h<3opilipili. he pau io ka ke keiki. * "Eia na ukana nui iloka nei o kuu ipu la» he iako kapa, he iako malo, iloko o ka ipu, he ahu moena no. heaahukapauo. okauaa 110.okailiono»oL|avvaiau no, koino no ka waa iloko o kyjUripū. o kalialawaawM no o Kohala. he huewai o ka wahie no, o ke ahi no> N auaneiki no» aulima no» he aha no» he aho lawai'a no* o ke aho loa, o ke aho poko, pau ioa aohe mea aku i koe, he mea ukana uui ole hoi ia la a ke keiki o Hawaii." end Mokuna 11