Ke Au Hou, Volume I, Number 12, 20 July 1910 — Pane no ka Leta a ka Ahahui Kinai Waiona O ka Lehulehu, o lulai 10, 1910 [ARTICLE]

Pane no ka Leta a ka Ahahui Kinai Waiona O ka Lehulehu, o lulai 10, 1910

Ua hoea mai imua o makou kekahi lekahamama i hoopukaia e ke Komike Hoolaha, o ka Ahahui Kinai Waiona kapakahi o ka Lehulehu, a malaila makou i ike iho ai i na kumu paie a lakou i manao ai he mau kumu ia e puni aku ai ka lehulehu i ka lakou mau olelo hoopunipuni. Ka mua o ka lakou hoao ana e hoolei aku i ke koikoi o na hana pakaha, oia ko lakou olelo iho, "ke olelo nei ka na poe kuai lama, na na mikanele keia mau hana i lawe mai i mea e hoonele ai i ke kanaka Hawaii i ka mana koho paloka." A mahope o keia ua pane mai me ka olelo he hana hoopunipuni keia, a e waiho mai ana ka i nahooia ana he hoopunipuni keia, ma keia hope aku. Auwe no hoi keia kali a mahope hooia mai i ka pololei ole o keia mau olelo a ka poe kue hookapu waiona. Ina ua manao oukou e na Komike o ka poe kinai waiona, aole na oukou keia mea i lawe mai i Hawaii nei, alaila, o ka ninau: "Nawai i hoouna o Wule i Wasinetona e hooikaika ai e holo ke kanawai hookapu waiona?" "Ua hoopunipuni anei o Kal* lauokalani i kona olelo ana mai ma ke akea, na oukou no i hoouna o Wule?" He mau ninau keia e pono e hoike ia mai i mea e pau ai ke kuhihewa o na kanaka Hawaii. Ma ka Elua o na pane, ua hoike mai ua komike nei. "Aole keia he Mikanele, no ka mea o ka lawe ana i ke koho ana maluna o keia ninau waiona, he hoolala ia na ke Keikialii Kuhio, a aole na na Mikanele.'' E manao ana anei oukou e kena poe komike hoopunipuni, e puni aku ana ka Lahui i ka oukou mauhana? Na.ke Keikialii Kuhio io no i hoihoi mai nei i keia ninau i Hawaii nei, me ka hana nui, no ka mea ua olelo aku o Wule i ke Komike o Tca Aha Senetoa, e pofrb e hooholoia kana kanawai aole hoi e hoihoiia mai i Hawaii nei. Ua hiki e ike maopopoia ka makemake o Hōole Waiona maluna 0 keia ninau, ma ka ike makaana aku no i na mea 1 hana ia. aka i kou wa e hoole waiona e hoao ai e hoihoi aku na ke Keikialii Kuhio, keia makemake, he hana hoopunipuni ia, a he hana no hoi na ke Keikialii e kue ino loa mai ai ina oia kekahi maanei nei. I ko ike ana nae paha e Hoole waiona aole ke Keikialii maanei nei e hiki ai e ike i kau

mau hana hoopunipun?, hookomo mai nei oe ikeia maunu ekaeka i mea ai ka noonoo ana 0 ke kanaka Hawaii ia oiikou a kau aku ke ahewa ana ike Keikialii. Oka hana ake Keikialii i koi aku ai i ka Ahaolelo o Amelika e hoihoi ia mai na Hāwaii no e koho keia ninau, oia kekahi hana ano nui kelakela loa i hana ia eia, a he mea maopopo ina aole oia i makaala i keia pono o ke Kanaka Hawaii ina i keia la ua holo keia hookapu waiona me ka waiho ole ia mai na Hawaii e noonoo, āka, mamuli o kona makaala, ua loaa ia oe e Hawaii he no keia ninau, a ke manaolana nei makou e hana ana ke kanaka Hawaii me ka noonoo maikai no keia mau hoao ana e apuhiia oe. Ma ka lakou haina Ekolu, ke olelo mai nei aia na alakai apau oka Lahui ma ko lakou aoao. Ka ninau ia oe e Hoole Waiona, he Alakai anei o Mahuka, Bila Waita, Kalauokalani, Nakuina, Nakookoo, Mokimana ame kekahi poe e iho e hooikaika mai nei ma īa aoao? Ke ku aku nei makou a hoole aole loa keia he poe alakai no ka Lahui Hawaii. He poe lakou e noonoo nui ana no kolakou mau pomaikai pili kino iho, aole no ka pomaikai o ka Lahui. A o kou hoao ana e Hoole waiona e akena mai he alakai oe no ka Lahui Hawaii, he mau hana apuhi ia, a aole loa e manaoio ia. Ma ka Elima o na haina, ke olelo mai nei i ke kolohe oka poe kuai lama. Heaha la na hana kalohe a ka poe kuai lama i like aku mekau e hoole waiona? Nau ame kou pohai i aihue ka aina oke kanaka Hawaii, a i keia la ke noho nei oia ma ke ano he kanaka malihini maluna o kona aina hanau. 1 kou makemake ana e Hookapu waiona e holo kekahi kanawai e hookapuia ka waiona no na kanaka Hawaii aole loa oe i waiho mai na ke kanaka Hawaii e koho keia mnau, aka lawe aku oe i Wasinetona, me ka manao e hana ia mai ke kanawai me ka loaa ole i ke kanaka Hawaii he manawa e noonoo ai i keia ninau. Aole anei e manao iho oe e hoole waiona, ooe ka oi o ke kolohe? Ma ka haina Eono, ke olelo mai nei ua Komike Hookapu waiona nei, he mau hana naaupo ka ka noonooana he mea keia e kaili ana i ka manakoho paloka oke kanaka Hawaii. Ae no hoi. Aole anei o kou hoao ana e hoole waiona e hooholo i keia kanawai hookapu waiona me kaui ole miii

ke kanaka Hawaii, he hana pakaha mana ia, e hoao ana e hoonele i ke kanaka Hawaii i ka mana e pane i kekahi ninau ano nui, a ma ia hana ana au ua pakaha oe i ka mana koho paloka o ke kanaka Hawaii? E hoole waionia ua nui no kou hoopunipuni, ame kou hoao ana e alo a'e i ke koikoi o keia mau hana au. Aka elike me ka nui o kou hoao ana e alo ae, pela no ka nui o kou huikau ana ame kou hoopunipuni kuapapanui ana. Ma ka Ehiku o ka lakou paneke waiho mai nei keia ninau: "No ke aha la ke kanaka kuai lama i makemake ai i ko'u paloka?" E hoole waiona apuhi e, aole ke kanaka kuai lama i makemake i ka paloka o ke kanaka Hawaii, aka, ooe e hoole waiona kai makemake i o ke kanaka Hawaii, a aole e loaa aku ana ia oe, no, aole loa no, a e ike iho ana no oe, na kau mau hana hoopunipuni no e pehi ia oe. Ke ninau hou mai nei, "Owai la ka mea i hana mai i ka maikai nui no Ilawaii, o ke kanaka anei mahope o ka waiona, a i ole o ke kanaka paha mahope o ke kinai waiona?" Ma keia ninau, ua hiki ke ike ia kou naaupo e hoole wai'ona. E nana aku i ka poe e ku aku nei ma ka aoao e kakoo ana i ka ai noa ia o ka waiona: Kamika, Kikila Balaunu, B/ihopa Pelekane, Bihopa Kakolika, J. C. Lane, Meia Fern, Senetoa Fairchild, Lunamakaainana J. H. Coney, Waldron Peresidena o ka Ahahui Kalepa o Honolulu, A. A. ka ona o ka hotēle nui o Honolulu nei, Maka Lopikana, a he lehulehu aku o na poe ku-. onoono o ka Aina. A ma ka aoao hoi o hoolewaiona: Kalauokalani, inu lama no; Bila Waita, inu lama no; Mahuka, inu lama no; Kakina, inu lama no; Wule. inu lama no; o keia iho la na poe au e ke kanaka Hawaii e manao aku-4.i aia ma ko lakou aoao na poe imi pomaikai o ka aina? Wahahee no hoi oe e hoole waiona. Ma ka aoao o ka poe •hookapu waiona, e ike māi no kakou e ka Lahui he poe inu lama wale no keia, aka nae ke olelo mai nei i ke inooka lama. Ina paha hoi he ino haalele la hoi, aole loa no, ke inu mai nei no. Ma ka haina ekahi o ka lua o ka ninau, eia iho ka pane : "Ina e hiki ana i kekahi e loaa ka waiona, ua like no ka mea e loaa ana i ke kanaka Hawaii e like me ia i loaa i ka haole. U? īiki iaia ke hoahu i mau dala uuku a hoouna aku i . n elika, e like no me ka haole." Ua kupanaha maoli keia mau manao ou e hoole waiona.. I lama aha hoi keia ou e hoouna ai i Amelika, he ino hoi? A i ka manawa a ke kanaka Hawaiie makemake ai i lama i laweia niai a kokoke i Hawaii nei ma ka hana ana iho no i Hawaii nei, hewa iho la? A i ke kauoha no nae i Amelika, he maikai no. Ea, e ka Lahui Hawaii, aole anei ua lawa loa ko kakou ike

maopopo ana i ka makemake o hoole waiona? Aole anei ua kohu ole kona olelo mai i ke ino o ka lama oiai no oia e inu ana no? Aole anei e alakai mai ana ia oe e ke kanaka Hawaii e ike, he maikai no ka lama ia lakou, aka, ooe wale no keia e hoao ia mai nei e hookapu? E hoole waiona ua lawa loa kou hoopunipuni ana, a aole loa na kanaka Hawaii he poe makapo. Ua ike lakou i kau mau hana mai kinohi mai a hiki i keia la. Eao iho no oe ia oe iho e hooko e like me kau ao, a hana oe pela, pomaikai oe. HAWAII OIAIO. Honolulu, lulai 9, 1910. ____—n.»«. ■ Aia komo ka waina puka mai ka oiaio, loaa ka ike. : : Mai poina i ka la koho o lulai 26 iho i kau kaha pe'a mamua o AOLE. Nu loka luly 9: Ke paliola .nui ala ka wola ma ka hikina i nei mau la, a ke hoomaka mai la iWi i neia mau la. \ A hiki i 1905 he 3500 ka nui o na lapana 1 hanau ia ma Hawaii nei i lawe ae i na kulana kupa e lilo aku ana i poe koho * nei mau makahiki aku. Korea, lulai 9—Ma na hoakaka e ikeia aku nei, me he la, e lilo aku una 0 Korea i Panalaau 110 lapana, oiai no nao ke paa ia nei 110 o Korea e lapana, aka, ma ka 11001100 o ko lapana ahaKuliina e lawe mai ia keeliina, ke lioopu mai la hoi • 0 Rusia. E anai mau aku a nalowalo loa ina manao e hapai ia mai ana, e Hoole Waiona Alakai ma, —he aloha ia oe e Hawaii Lahui. No ke Ola apau e koho 110 AOLE [X] Wasinetona luly 9: Ke ike ia aku nei ke kulana ano hoomakaulii i ke keena puuku o ke aupuni i keia mau la, ma ka hoike i wailio ia ae he $9,402,00 na hoolilo, oiai nae i kela īuakahiki aku nei 'he $56, 784,000 a 110 ka hoike o ke alaoki o Panama, he $25,864,000 oiai nae i kela makahikihe $115,795,000. He mea maikai no ka rama ke ai ia iloko o na palena kupono o ka ai pakiko, ahe mea pono ole ke ai ia ahu mawaho ona palena kupono. Pela no ka hone-meli, he 0110 ke ai ia, aka, ina e nui loa, ma'i mai ka opu. lle nahu ka hope. K noho ana ka Ahahui l'aeaina oka lloomana Naauao nia ka Luakini o Kamahunalania. nia Koula, llonolulu, Oahu, Teritore o llawaii, nu\ ka la 29 0 keia niahina e hiki niai ana, a nia ka hora 10 o ke kakahiaka. l T a makeniakeia na lula apau oia Aha e liiki ae nianiua o ka nianawa i hoikeia maluna ae nei. Owau 110 me ka haahaa, KEV. J. KEKIPI,