Ke Au Hou, Volume II, Number 3, 18 January 1911 — He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE-KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU [ARTICLE]

He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE-KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU

Olelo mai la ka Hamita: "Aole a'u mea kaua, mai ka upa a _ Delila a i ke kui a īoela, a hiki aku i ka pahikaua a Gplia, a ma ia mau mea kaua la, aole au i kupoQ.o i hoa bakaka nou e hookuku ai kaua, a nolaila, pehea la kou manao no keia mea kaua?" laia e kamailio ana pela, wehe ae la oia i ka lua o na keena huna o kona hale, a lawe mai la mailaila mai he elua mau pahikaua nunui • ame na palekaua, oia na palekaua ame na pahi i maa i ka lawe ia e na koa.oia au . Nana pono loa aku la ka naita me kona mau maka noii i kahi a ka Hamita i wehe aku ai i ua keena la, a ike aku la oia he wahi huna kekabj no ke kakaka ame na pua eono e kau ana, ame ka pila hapa kekahi e kau ana pu ana iloko oia wahi, he nui a lehulehu wale na mea oia keena. "Ke hoohiki aku nei au ia oē> e ka hoahanau Kakauolelo," wahi a ka naita, "aole loa au e koi hou aku ana ia oe i kekahi mau niele ana, oiai, ua ike aku nei au me ko'u mau inpka ponoi i na mea apau loa," a iaia e hoopuka ana ia mau olfelo ku koke ae la oia iluna a hele aku la a lalau aku la i ka pila hapa a lawe mai la i waho. "Auhea oe e ka lioaloha, ke hai aku nei au ia oe, me keia mea kani e hiki ai ia'u ke hoike aku ia oe i ko'u akainai i oi aku mamua o kou ike kakepahi ame ka palekaua." "Ke manaolana nei au," wahi a ka Hamita, "aole i kupono loa ke kapa ia ana o kou inoa o Sa Naita Molowa, ke ike nei au, owau pu kekahi e hoohiki aku nei imua ou, ua hookahaha loa ia au no kou kulana ame kou ano. Eia nae hoi, o oe ka'u malihini hanohano o keia po, aole e hiki ia'u ke ke'ake'a aku i kau mau mea apau i makemake ai, nolaila, e noho iho oe a e hoopiha i kou kiaha, e inu kaua, e mele a e olioli, a o ka'u noi

ia oe, ina paha oe he kanaka no ke kulana hanohano, e pono no oe e ae lokomaikai mai e kipa aku i ka pelapela ame na hoolauna haiahaa ana o Capemanahuta, "Ua oluolu ia no imua o ke Akua na lealea o keia ano, a e pono au ke hana i na mea apau ma* loko o keia hale elike me ka hiki ia'u ke hana, a oiai hoi au e noho kahu ana no ka halepule mehameha o Sa Dunetona a hiki mai i ka wa e hoololi ia ae ai ko'u aahu iloko o na aahu Linekona omaomao. "Auhea mai oe, e hoopiha iho oe i kou kiaha e lohi nei, no ka mea, e hala ana he manawaloihi ia kana ma ka hoao ana ame ka huli ina kaula o ka pila mamua ae o ka wa e hookani ai oe, a iloko oka wa e pakolu aku ai na kiaha waina iloko ou, oia auanei ka wa e nanea loa iho ai ka leo hoene o ka pila i ka hoolohe aku. O ko'u manao nae, he oi aku ko'u makemake loa e hoopapa mau i na hua waina me ko'u mau manamanalima mamua o ko'u hoopa ana i ke kaula o ka pila." A i ka naita e hoomolio pono ana i ke kaula o ka pila, ike iho la oia, aole i pau pono na kaula e loaa ai ke. kani maikai, a olelo ae la oia ika Hamita: "I ka'u hoomanao eka makua hemolele, he hookahi kaula i koe o ka pila, alaila, loaa ke kani maikai, a i keia wa aole i loaa kona kani maikai." I ka u nana ana, ke hoike mai nei kou kulana he haku olohe no na mea kani, pela au e kono aku nei ia oe, e inu iho i kou kiaha a hookani ae, a ina he mau hewa no ka waina, alaila, heaha lu ia? Ua hoike aku au imua o Alanadale, ke pookela ina na mea kani o ka Akau, aole e hiki iaia ke hookani i nakaula o kapila me ka maikai, mahope iho o kona inu ana i ehiku kiaha waina, eia nae aole loa oia i pane iki mai i wahi huaolelo.

Ma ia manawa i liiki maikai pono ai i ua naita la ke hoomalo maikai i ke kaula o ka pila, a pela pu nohoi i hiki ai iaia ke hookani ina mele o kela ame keia ano, elike me kau i manao ai nana e hookani mai me ka palanehe. Hoomalia iki iho la oia no kekahi manawa, a ninau aku la i ka moneka i kana liimeni e mele aku' ai, ina paha he mele Farani, a i ole ia o na mele paha i haku ia rua ka olelo Enelani. Pane mai la ka Hamita: "I himēni Calada Q ko Enelani nei mau leo mele ka'u makemako, oiai aole o'u iuakemake i na ''oes" ame na "ouis'' 0 Farani, a ma ko'u ano he kanaka Enelani, a he Enelani pu nohoi me ko'u halepule o Sa Dunetana, pela au i hoihoi ole ai i ko Farani mau mele elike me ko'u hoohawawaha i na maiuu o ke diabolo, a pela au i hoopaa iho ai o ko Enelani nei wale no ke mele ia ma na paia o ko'u Betera nei." "Ina pela, alaild, e pono au e mele aku i ke4tahi himeni i haku ia e kekahi o ko Enelani nei mau naita kaulana, a'u i ike ai ma ka aina liemolele, a he Sakona oiaio hoi." oua Sakona nei ! ana e olelo nei, o ka Naita Odisa no ia a kakou i ike ae nei. O ka naita a kakou e luakaha nei no kona mele aku, he olohe oia no na mea kani, a he haku no ia oihana hoonanea, he unahe me ka palupalu maikai kona kiina leo, e hoonele ole ia ai ka liookahe ia o na waimaha o ka puuwai o ka oiwi o ka aoao palupalu, a heikaika hoi me he uwo ana la a ka liona e haalulu ai o ka io huki o na enemi. Aole no i lilo kona hoopaa loihi ana me kona hoomaamaa ole e himeni i mea e anoe ai a kalakala, a iaia e hoonanea nei i ka Hamita, ua lilo maoli i mea nanea no ua Hamila la, a na ia mea 1 kaili aku i kona mau manao me he la aia oia iloko oka aina moeuhane. Aia wa puana ae la ua naita la i keia mele penei: Na kaua ko ka Naita kaulana A mai Palesetina i hoi mai ai ka Naita Me ke kea ma kona pooliiwi Ame na Luhieliu he nui Ua pau ka hoouka kaua ana A na kona inoa lanakila ♦ ' I hoike mau loa aku Ka hoailona o ke kahua kaua A malalo iho o ko ka Lede malu

I mele ai oia i ka liora li'ula Hauoli e ka nani ia oe e ka naita I kou hoi ana mai ka aina gula mai Aole au mau waiwai pio i lawe mai Aka, aole no nae oe e hoonele ia Ina malialo he pui loa aku Ua koe mai no nae ia oe Kou kulana koa, a kilakila Ame kou lio kaua 0 kana ihe ame ka pahikaua Ksna i upu mau aku ai Pela iho la na li'a mau ana Auie lea manaolana no Tekala Hauoli e ka na'ni i kau hana e ka naita A ho-a ia ke ahi o kona manao Ua noho iho ia me ka ike ole 1 kahi o hui ai o na 'lii Mele ae na poe himeni a hoi ka elele E nana i ka wahine ui ma o* Oia ka maka nohea a ka anoi 0 ke kahua kaua o Asekalonal E nana i kona minoaka ana A lilo na wahine lie kanalima 1 poe wahine kane ole Makehewa nae kona ikaika Ua uhi ia e ka papale Ikoniuma E lelia aku i na wili o kona lauoho E uhi hapa la i kona a-i Aole i'owili ia me ka lopi gula Lilelile nae a anapa i ka la A no kona inoa hoi i kahe ai ke koko o Paynina Hauoli e ka nani aole i ike ia kuu inoa O na hana a pau nou no ia Auwe! wehe wale ia ka pale A uhi mai la ka po ua hala ka wa E hanu hou ai i ko Luria ea, Ke lioni nei au i ka ea huihui 0 ka akau elike me ka make Na ke aloha e hoopuehu ae 1 ko ke kaikamahine opio hilahila A haawi mai iaia i ka makana Na kona kaulana e. I ka naita e liimeni nei, ke nana pono la oia i ka Haiuiia, oiai ma kilo pono ana aku i ua Ha»ūta nei, nie he la, ua hoohialai maoli no oia no keia mele a ka ui nui wale, ke liaawi mau la ina niahalo ana i ka naita, no ka īnaikai o kona leo.

Oiai ka naita o ke kapakila eleele e mele ana, nie he inea la, ua like ka Hamita me lie kanaka a'a akahi no a lohe i na mele opera hou oia au a i pakeia oi loa aku hoi kekahi i ka upalu nanahe maikai o ke kiloi ana a ua Naita la i na mapuna olelo, a he ku maoli no i ka makahehi ina no o kaua like ilaila kahi i hoohie ai. Ililinai aku la ua Hamita nei i ke kua o kona noho, 111 e ka lioopipili pu ana iho o kona mau maka, me lie la e hiamoe maoli ana, i kau a mea o ka nanea maoli, a puili pu ae la i kona mau lima ma kona alo, a i kekahi manawa e ike ia aku ana oia e wiliwili ae ana i kona mau umiumi, a i kahi wa i ka elau o kona mau manamanalima nui. I ka pau ana o ke mele ana a ka naita, haawi mai la oia i kana mau inahalo ana, me ka pane ana mai: "O ka maka mua loa keia o ko'u lohe ana i na mele maikai loa i himeni ia mai, a me he la o ka mua loa no paha keia o ke mele ia ana 0 kekahi mele ui elike iho la me keia. "Na keia mele i kono mai ia'u e puana ae, me he la, e kala kahiko no i hui pu ai kuu poe hoa Sakona aine na Noremana inamua ae o ko lakou manawa i hauie pio ai, a aia pu iloko o ua mele la au i mele mai nei he lalani e olelo ana no ka huli hoi o ka naita i ka home. Ea, heaha ka mea i kono ia ai o ua naita hoopono la e huli hoi mai i ka home? Heaha la kana mea i ake nui ai e ike? Me he la, o ke kaona maoli, o kona hoa kulolia kana i ake ai e ike ea?" Hopu aku la oia i ke kiaha i piha i ka wai hapai ae iluna, me ka puana ana ae: "E Sa Naita, ke inu nei au i ko keia kiaha nou a no ka pomaikai o na poe ipo aloha oiaio a pau, aka nae, he wahi hopohopo iki ko'u, anoai aole paha ou koolua e kupono ai keia inu ana no kau aloha," a i ka pau ana o kana olelo ana pela, inu ae la oia i kona kiaha wai huihui mai ka pika wai mai. "Kupanaha,'' wahi a naita, "aole anei lioi oe 1 hai mai nei ia'u, o keia M'ai ua laweia mai ia mai ka punawai mai o Sa Dunetana, kahi o ko oukou haipule pomaikai?" w He mea oiaio kau i hai inai la," wahi a ka Hamita, "he nui a lehulehu wale o na pegana i bapetizo ia iloko o laila, aka, aole nae su i lohe ua inu oia mailoko mai o laila, a ke manao nei no au o na poe apau loa o ke ao nei, he uaea pono ke

hanaia ma na mea apau loa i hooponopono ia, a ike o Sa Dunetona i ke ano waipalie o na moneka Feria." Ia wa lalau aku la oia i ka pila hapa iaia e olelo ana pela, a hookani ae la me ka puana ana ae i keia mau lalani'mele malalo iho nei: Xo Feria wawae olohelohe E haawi aku no au i nmikumalua malama E imi ai ia Europa mai Byzantinn a i Sepania E huli oe a manaka aole e loaa ia oe He kanaka pomaikai elike me Feria. E Jiuli oe e ka naiia no kau Lede i A Hoihoi iaia i ka home i ka wa mele ahiahi E awiwi no ia—no na koi a kana Lede Aole pomaikai e loaa elike me Feria. 0 kou Moi? Ho! Ha! He nui na 'lii i ikeia E kahiko ana i kona kaf>a A o kakou nei kai anoi pu _ E kahiko i ke kalaunu—elike me Feria. Hele aku no o Feria ma na walii a pau O ka aina ame kona momona nona no ia Hele no iama kahi i kono ia ai a hoomaha no No ka mea, o kela me keia hale no Feria. E hiki mai 110 ia i ke awakea aole e uihaia A nolio ma na noho hilinai, e ai a e inu A hauoli nui no, a noho paha ma ke ahi No ka mea, o ka pono kue ole ia o Feria. E hiki mai no ia i ka po a hoomo'a ia nona A e lawe ia mai ka ela a hoopiha ia i ke kiaha A e ake no ka wahine maikai e holoi Manma ae o ko Feria moe ana. 0 ke kapa loihi ame kona kaei kaula Ko ke diabolo mea maka'u a o ko ka Pope paulele hoi 1 ohi ai i na rose ala a oki i ka puakala 0 ka liana ia i haawi ia na Feria. A i ke kuu ana iho o ke mele ana a ua Hamita la, pane aku la ka naita: "I ko'u manao ana, he keu maoli hoi o ka maikai o kau mele ana, a he ku īuaoli no i ka ui, a pela au e haawi aku nei i ka'u mau niahalo kiekie i ku i kou kulana. (E hoomauia ahi ana.)