Ke Au Hou, Volume II, Number 5, 1 February 1911 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA [ARTICLE]

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA

MOKUNA II

E Kuu Makuahink, ua. Ike Ok ua Aloha Au ia Ok, ka Puhaka Nana i Haakohi mai la'u e Ike I ko Keia Ao Mau Inea

"He mau la i hala ae nei.ua aneane no paha e piha ae nei ka pule mai keia la aku, i loaa ai ia'u ka lohe, i na kamailio i panai ia mawaena ou ame kuu makuahine. A ia wa au i ike ai eia ka ke paaia nei e oe kekahi pu-a palapala, ka mea hoi nana e hoopoino aku ana i ke ola o kuu makuahine aloha. , "Eia nae, aole no i maopopo iki ia'u na oleio o loko o lia mau palapala la, a aole nohoi au i ake e ike i na manao o ua mau palapala ]a au e paa nei. Ua lohe no nae au i ka olelo ana aku a kuu makuahine nou i na mea e pili ana ia mea he hilahila, a e hoopuka pu aku ana i ke karaima, aka nae, e hai aku au ia oe, o ua wahine la nona na lehelehe i hoopuka ae ai i ka huaolelo karaima i pili iaia ma o kela' mau palapala au e paa nei i keia wa, aole ia he mea e aku, aka, o kuu makuahine aloha no ia. "A o ua makuahine la o'u iaia au i haawi aku ai i kuu naau ame kuu puuwai, oiai, ua aloha au iaia, a oia iho la no ke kumu nana au i kono mai e hiki kino mai au imua ou, no ka hooponopono ana i keia ninau ano nui o ka manawa. Ua paa loa no kuu manao i keia manawa, aole no i paumaele kuu makuahine me ke karaima a kona mau lehelehe i hoopuka ai ma kela ahiahi a'u i lohe ai iaia e kamailio ana. "O! Aole!! Aole!!! O ke aloha o kuu makuahine aole loa ia e mokuhia aku mai a'u aku kam kaik#mahioi mi. H« meaolaio k« aloha mi au iaia, & nona, non» w»le iho no au I al« nul

loa ai, a pela no au i hele mai nei imua ou,.e halawai a e kuka pu kaua me ka oluolu ika mea kupono e hana ai. . "Ina paha e hiki ana ia oe ke hoihoi mai- ike ola hauoli ana o kuu makuahine,- oiai, he mea , oiaio, o kona hauoli, o kona ola-hou ana.no ia, oia ka'u i ake ai e hana aku nona, me ko'u nana ole ia'uiho." Ku hakanu loa mai la ke Kauna Biren« me ka haka pone ana o kona mau maka maluna o ke kaikamahine opio puuwai wiwo ole, a o ka tnea hoi nana i hoopiha aku i kona houpo me ka pahaohao nui no ke kulana kupaa oiaio o ke aloha ana e kau nui nei. Ua aneane maoli no oia e haawi aku i na palapala'a ka wahine opio e noi nei iaia no ka pono o kona makuahine oia hoi o Barona Mareceli wahine, aka, hoomanao ae la oia no kana mau olelo hoopaa imua o kona mau hoaloha ana i hoopuka ai ma ka papaaina,.Hoko o elua pule mai ia wa aku e mare ai oia il§& wahine, a oiā nohoi ka Madimosele £valina de* Mareceli e ku nei imua o kona alo, a no ia mea uumi malie wale iho la no oia ia manao, oiai nae ke aloha e paila ae ana ia loko me he ahi ala, a hoomanao ae la ka mea kakau i keia mau lalani mele a kahik^^nei: Eia ke kuko ka li'a i ka maiiao He hiamoe ko'u hoala ana oe 0 oe o ka Laulani o Hoakalani Me he leo la no ka manu E kani ana i ke kuahiwi i ke kualono Kuu mala lehua kiekie i uka 1 uka hoi au me Laka i ka nahelehele He hoa kaana no'u no kela kuahiwi kulono, a —a —a Homa—i, eia hoi." Mamuli o keia mumule o ua Kauna Bireoe neii ua pme hou aku la ne ka I-ed® opio reecUi

"No kona pono ame kona hauoli ,roau ana, e huwi ai au i ka'l» mau hoomaikai am6 ka'u mau hooikaika pauaho ole ana, (a puana ae la oia): Oh, my poor mother! ,Ke nonoi aku nei au i kou lokomaikai e haawi mai oe i kela mau palapala, oiai aia ilaila wale iho no ka maha, kā hauoli ame ka palekana o ke ola o kuu makuahine, pela au e nonoi haahaa aku nei ia oe, e haawi oluolu mai oe ia niu mea apau ma kuu lima." I k« manawa a ua Evalina nei ej>uana ana i keia mau huaolelo hope, oia no ka wa i kono maoli ia aku ai ua Kauna manao uah6a ala e nalu iloko iho no ona me keia mau manao ninau: Ina he oiaio he aloha ko keia kaikamahine me koaa puowai apau i kona makuahine, alaila, ehiki ana no anei iaia ke alana i kona kino anela maemae i mohai ala hooluolu i mea e hookoia ai o kona minao hoopakele i kona makuahine, ma o ka nare ua mai ia'u elike me ka'u i makemake ai? Me ii manao e hana ala iloko o kona waihona nooaoo, i holo koke ai he manao ano hou a puana Mi U oia imua o ka Lede opio: 4< £raUna, he mea oiaio elike me kau mea i hai mai nei ia'u, ua lohe io oe i na mea a mauai kamakamailio ai mawaena o maua me ko makuahine, a ke ole au e kuhihewa, ua lohe pu aku la nohoi oe i ke kumu e loaa aku ai na palapala a maua i kamailio ai, au hoi i kii mai nei." "Nolaila," wahi no a q»<Kauna ala i hoomau aku ai i ke kamailio ana ia Evalina, "Pehea iho la kou manao no ia kumu e loaa aku ai ia oe o keia mau palapala au hei i kii mai nei i mea e hooluolu ia aku ai o na manao pilihua o kou makuahine, a « loam ai hoi iaia ka noho hauoli ana, a e ae ana aoeioe i ua kumuala?" Ua noho mumule loa iho la ua Evalina nei a kakou me ka puai leo ole, aka, aia nae kona mau onohi maka ke kaupono mai la i na helehelena aaua a hoihoi ole o ke Kauna Birene. A hoomau hou mai la no ua Kauna nei i ke kamaUio ana: "O k«la pau palapala au i nonoi mai nei, aia lakon a pau malako o kela pahu ume," a kuhikuhi pu aku la oia i kahi i waiho ai. Huli ae la ua Evalina nei a nana aku la i kahi ake Kauaa i kuhikuhi aku ai, eia nae pane hou aku la no ua Kauna nei: 4, Ua hai aku au i kou makuahine, aia ka loaa hou o keia mau palapala iaia a mare mai oe ia'u, ■olaila, o ka la e mare ai oe me a'u, o ka la auanei >a e loaa aku ai o keia mau palapala apau au i kii pn»i nel iai* f pehaa iho la ia i kou manao?" H A«wet knhoii!" Ihoohen»)

Me ka hookaulua hou ole iho, ua pane hou mai la oo ua Kauna nei, "he lehulehu no ni wa a'u i manao ai e hoihoi aku i ua mau palapala nei i ko makuahine, eia nae, aole no he kii iki mai o kou makuahine ia mau palapala, nolaila, pela au i waiho pu wale iho ai no ia mau mea i loko o kuu mau lima a hiki maila oe. I hai hou aku au ia oe e Madimosele £valina, i keia la, he puu waiwai aui keia mau pala pala no'u, a o ka mea i kuleana no keia pomaikai oia no kuu puuwai nei." "Alaila, e kala mai oe ia'u, ua ia au he umauma kou i hoopiha ia ine na haawina o ka lokomaikai," wahi a ua Evalina nei. "Pela io no. He wahi mea oiaio ia au i hoike maila, a ina no i oi ae ka ikaika o na huaolelo au i pane mai nei no ke ano.o ko'u au'a ana i keiamau palapala, alaila, āole no ia he mea no'u e ehaeha ai," wahi a ua Kauna nei. "E hai pu aku ana au ia oe me ka moakaka, aole loa e loaa aku ana ia oe keia mau palapala, aka, o kuu puuwai nae la, ua piha ia a hu i ke aloha nou, a nou hoi ia i alana ia aku ai, aole no kekahi mea e aku." Nana aku la o Evalina me Aa maka piha pahaohao, me ka pane leo ole aku, aka, oua Kauna nei no kai pane mai. "Ke nana mai nei oe ia'u me na onohi maka kanalua, a ke hoike tnai nei kou ano, i ke kulana maemae o kou uhane, aka, aole nae e hiki i ka mea kino ola ke alo aē mai na hoehaeha ana mai kou mau onohi maka nani, a jne kaumau minoakamaikai ana, a ke hai maopopo hou aku nei au ia oe, ua aloha au ia oe." "Ua hoopiha mai kau mau huaolelo ano pohihihi i ko'u noonoo, me na manao maopepo ole, oiai, ke olelo mai nei oe," wahi a Evalina, "ua aloha ka oe ia'u, a nolaila au e hai aku nei ia oe, he kulana kupiliki maoli no keia i loaaia'u, a'u ne nae hoi i manao lana ai aole au pela e hana ia mai ai." "Heaha ka pilikia i loaa aku ia oe," wahi a ua Kauna nei? "Auwe! Aole no ka hoi oe i hoomaopopo, • ike nohoi mamuli o kou kamaaina ana me kuu mau makua, a me a'u nei nohoi, ua maopopo no ia oe, owau ka wahine hoopalau a George Leone, a aia pu me ia kahi i waiho ai o ko'u aloha e au pu ala i na ale apiipii o ka moana." "He mea pololei noia,wahi a ua Kauna nei,ua ike no au ia mea: He kanaka opio o Keoki mabereta i kupono ke aloha ia e kekahi lede opio ui; Bka, e hoomanao oe.aole e hoi hou mai ana o Kooki i Psriaa nei » h»U he «099 m*k»hiM ra»i keiiwiaHH;

Ika lohe ana o Evalina i kela mau hnaolclo r na anoe ae la kona mau helehelena, ame ka leo nawaliwali i pane aku ai oia me ka paupauaho: "Manao au he manawa loihi maoli io no kela e kaawale ai oia mai a'u aku', aka, ua haawi aku nae au i kuu olelo paa iaia e kali aku ana no au nona mft ka hoomanawanui, a aole au i maopopo iki, heaha iho la 1$ ka'u hana kupono e hana aku ai ik»ko oia kowa ina pela iho la ka loihi maoli?" Eueu ae la nae ka lehelehe o ke Kauna a li-o ae la kona nanaina, me ka aa pu okona mau maka, oiai no o Evalina e hoomau mai ana i ke kamailio ana. "Pololei maoli no ka'u i olelo ae nei, ua aloha maoli no au ia George, aua ike nohoi au i kona aloha ana mai ia'u, a pehea la e hiki ai ia maua ke mfcwehe iua aloha lai hilo kaakolu ia? A ika haomaopopo aku ua liuliu maoli no na makahiki o maua kulolia ana iloko oia haawina aloha o kihi i kekahi, ua maopopo no ia oe ia mea, a pela pit me na hoaloha o ko maua mau makua. "O ke aloha i pili paa elike iho la me ia ma* waena o maua a ielua, he mea paakiki maoli ia ke uha'i ia, a o ka hoopoins wale ana iho no ia aloha i paa ika uo ia, he hana wahahee waJe iho no ia ame ka oiaio ole, a ke hookuku aku, ua like a like no ko laua lapuwale. Ke ike nei no au, ua apono ia ko'u aloha ia George • kuu mau makua, ua aneane loa no maua e.<nāre, i lohi wale no i kona hele hou ana aku la i• ke kai, oiai e hoomakiukau ia ana, a oia ka'u e hai aku nei ia oe i na mea apau loa me ka hunahuna ole iho i kahi. "A ke huli ae hoi ma kekahi aoao, e loaa aku auanei oe, he hoaloha kahiko no kuu mau makua, nolaila, pehea la aue hana aku ai nou, a pela iho la au e nonoi aku nei ia oe, e hai mai oe ia'u me ka oiaio, he aloha io no anei oe i ko'u mau makua? M "Aole paka au e pono e ola ma kou lilo wale ana mai no i hoaloha no'u, aka, ke makemake nei au e loaa ia kaua like na kulana i oi aku, oia hoi i kane an nau, a oia ka'u kulana i makemake ai," wahi a ua Kauna nei. "Ua hai mua aku nei hoi au ia oe, aole e hiki ia'u ke mare i kekahi mea eae mawaho aku o Qeorge Leone, a iaia wale no au e mare aku ai, a iaia • pono ai ka'u hoohiki paa i ke Akua." "Pela no," wafyi a k<s Kauna, M aka, ua aloha l)6hoi'au ia oe." "Heoiaio noia,"wahi 11 Ev»lma, "aka, pe« h«« U • hiHi il l»'tt k« hooKo iku I kekAhi i ii .. - - ;

"E ike mai oe," wahi a ke Kaunft, "aole keia he hana pohihihi elike me kau e olilo <sai »ti." "Ke ike nei au," wahi a Evalina, "ua paakiki maoli no kou manao, e hiki ole ai ke hoololi ae." "Aole he wa e loli ai," wahi a kjfc Kauaa, "w paakiki loa ia elike me ka hao kila, a.ua oiamau." "Ina p«la," wahi a Evalina, "alaila, heaha iho la kou a'no?" £ "Nele iho la no ka oe ika ike mai, he kanaka hoi au i aloha-ia oe, a he kanaki lion ole aku ana a nafia i hope, a o ki pahu %>pu o ko'u nee e nee nei imua, oia no kou lilo ana mai i wahine mare oiaio loa na'u*" " Alaila, ua paa loa no kou manao e mar< mai oe ia'u, me ko'u makemake ole āku no la ia oc, ame ka loaa ole no i ko'u puuwai he wahi h«n o ke aloha nou iloko lilo loa o'u," wsthi a Enfi|a i ninau aku ai. <k E lilo ole auanei i ko'u puiiwai ia meahe aloha, aka, ina nae oe e ae mai ana e lilo i wakiae mare na'u, alaiAi, ke manao nei au uA lawa laaeK iho la no ia i ko'u noonoo ana." "Ke ike maka nei au," ao a EvaHaa i pane aku ai, "aole no i kanamai ka lapuwale o kou noonpo ana pela." "Manao au," wahi a ua Kauna aei, **aole i like iki ko kaua manao elike me kau i pane mai la, oiai o kou ae ana mai oia auanri ke kahua hookahi wale iho no e hemo mai ai o keia mau pala» pala apau loa a'u e paa nei, a e waiho nei hoi iloko 0 kela pahu ume a'u i kuhikuhi aku nei ia oe iko lakou wahi i waiho ia ai. Oua mau palapala la a'u e hai aku nei ia oe, a o ke kuleana hoi o k#u hiki ana mai nei imua o'u, au hoi i hai mai aei, ao lakou i hanau ia mai ai iloko o kou puuwai ke aloha makua oiaio, ua poina aneikou hoomanao ana no ua mau palapala la?" "Ke hoomanao nei au. aole I Aole loa au 1 poina iki ia mau mea, a ke mau nēi aohoi ko'u manaolana, e haawi mai ana no oe ia'u i ua aaau palapala la me kou mau manao maikai apau loa." "E haawi io aku ana no au iua mau palapala la a pau loa ia oe, a i ole i ko makuahine, i ka la o kaua e mare ia ai, aole mamua 4e oia manawa, ke maopopo mai la anei ia oe ka'u e olelo aku nei iaoe?" Ia wa koke no i ku ae ai iluna 9 i£ralina Minela, me ke kulana hiehie a inai 1« imua o ke Kauna de Bircn« » p»o« m*i la roe k« kuoo I«| |(s\}ps lSt (IMiliiiiil