Ke Au Hou, Volume II, Number 7, 15 February 1911 — He Mau Rula Kuhikuhi Pili no ke Olakino! [ARTICLE]

He Mau Rula Kuhikuhi Pili no ke Olakino!

[He mau Oleloa'o i hooholoia e ka Ahaolelo o 1878]

A heaha ka oukou hana i keia wal Pehea la ke ano <5 hooponopono ia nei ma ka hapanui o na hale o na kanaka Hawaii? O kekahi hale, hookahi wale no rumi nui, me na paku lole paha, a iloko oia rumi hookahi i moe pu ai ka ohana a pau. Aole nae pela i ka wa kahiko, oiai, o kela kanaka keia kanaka mea ohana, ina aole ia he kauwa, ua malama oia he mau hale pili, aole e emi malalo o eono, i mea e pono ai kona poe ohana ame na ohua, i kulike ai me ke ano o kona hoomana a noho ana o keia lahuikanaka ia wa. Ua malama ia he hale okoa kahi e hoomana ai, oia hoi ka heiau, a o kona hale ponoi, kahi hoi e ai ai, ua kapaia he mua, a he kapu ia wahi i na wahine, o ko na wahine hale hoi ua kapaia he nua, aole nae i kapu no na kane, o ka hale hana, he kua ia, a o ka hale kahi e hookaawaleia ai na wahine i ka wa ma'iwahine, he pea ia. O keia mau hookaokoa ana i na hale, ame ka hookaawale ana i na kane mai na wahine i ka wa kahiko, aole i manaoia lakou ma ke ano hoopono Karistiano ame ka nohona malamalama, aka, mamuli wale no o ko lakou lili ame ka makee maoli i na wahine, e like me na lahui pegana e ae i hoopau ai a i hookaawale ai i na wahine, a e lilo ai na lealea o ke kino 110 na kane wale no, me he poe kauwa la; eia nae, ua oi aku ka maikai o ke ola kino o na kane a me na wahine ia wa kahiko, mamua o ka mea i ikeia i keia wa, mamuli o ke kau ia ana o ia mau rula no ka noho ana. O ka noho ana naaupo o keia wa, oia ka moe ana o na kane me na wahine he lehulehu ma kahi hookahi, e hoopau ia, i mea e pono a e loaa ai ke ola kino o ka lahui, a i mea hoi e kapa ia'i he lahui ua hoomalamalama ia. Aole no e holomua ana ka pono a me ke ano Karisiano io, ina e mau ka nofco ana e like

me ia i hai ia'e. la maluna. He makehewa e na makua Hawaii, ke ao ia na kaikamahine a oukou e na kahunapule a me na kumu wahine ma na kula, iloko o ka noho ana maemae, a me na ano o ka lede naauao, ina i ka hoi ana mai ma ka hale o ka makua, aole rumi kaawale no ke kaikamahine e moe ai, aka, ua hoomoe ia ma ka rumi hookahi me ka makua, na kaikunane, a me kekahi poe kane e ae paha o ka ohana a makamaka paha; a pehea la e nalo ai imua o ia poe na ano kanaka o kakou, na mea hoia ka poe naauao a ine ka iualamalama i hilahila ai e hoike ia imua o hai? Ia oukou e na kanaka Hawaii, ina he kaikamahine puupaa kekahi, a he wahine paha i mare ole i ke kane, e noho ana me ka ohana, e noonoo oe a e hana i rumi kaawale nona. Aole no e noho pono ana ka oukou poe wahine e like me na wahine o na aina e mai, aole no hoi e hoomalamalama maoli ia'na keia lahui, ke ole oukou e hoomakaukau ma keia mea. Ina e moe ana na wahine haole ma ka rumi hookahi me na kane, o ka hoohaahaa ia ana no ia o na wahine. Eia kekahi, e hoolako ia ka rumi i hookaa-' wale ia no na wahine, me na kahiko hale e pono ai a e oluolu ai i na maka o na wahine, e laa me ke pakaukau waiho i na mea liilii, ke aniani, balaki a me ke kahi lauoho, na omole aila a me na wai-ala, he mau mea ia e oluolu a e lealea ai kau kaikamahine, i kona wa e hoonani ai ia ia iho; no ka mea, ma ia rumi malu, i ka ike ana'ku ia mau mea i hoomakaukau ia nona, alaila, e hoomanao a e malama ana oia i kona kino iho, oia ka hoailona kiekie o ka malamal&ma a he kuuiu paa no ke ola maikai o ke kino, a oia no hoi ka mea e hoomau ia ai ka lahui. He mea pono, a he mea e ola maikai ai ke kino, ina e hookaawale ia kahi moe o na kane a me na wahine i mare ia, oiai, he aina wela ko

kakou. Ma na aina anu o Euroba ame Amerika, ua paipai nui ia ka moe kaawale ana o na mea a pau, a nolaila, ua oi aku ka pono o ia mea ma keia aina mehana o Hawaii nei. I keia wa, ke ike nei kakou ua holo mua ka waiwai ame ke kuonoono oka noho ana nia Hawaii nei, aole no paha e nele ke kanaka i hoihoi i ka hana, e loaaai ia ia na dala e kukulu ai i hale laau nona, a ma ia hope aku, e manao ia he mea e hilahila ai, ke ole e hookaawale e ia i rumi okoa no na wahine i mare ole iloko o kona ohana. A ina paha he kanaka ano hanohano, oia hoi he kahunapule, he lunakanawai, he kumukula, he k>io, a he kanaka waiwai nui paha, ka mea nona ka haie i hoonani ia mawaho, a e haanui ana oia no kona hanohano a me kona waiwai, alaila e manao ia o keia mau ineahe mea e hoohaahaaia'i nona, ina e hiki ke olelo ia, o kana kaikamahine a wahine mare ole e ae paha o kona ohana, ua nele ika rumi kaawale nona, ame na mea liilii e pono ai ka noho ana o ka wahine, aka, ua moe aku ma kahi o na kane, e like me ka poe hupo o ka wa kahiko o Hawaii nei. E na kanaka Hawaii, ke kauoha ia'ku nei oukou e malama ina kaikamahine, ina he makemake ko oukou e ola hou ae ka lahuil Aole nae e malama ia ana lakou ke ole e hoomakaukau ia na pono no ko lakou moe ana a me ka noho ana. Oka haiolelo ana ika Euanelio o Kristo, a me ke ao ana a na kumukula i oi aku ka naauao, he mau mea maikai wale no ia; aka hoi, aole no hoi ia he mea e maemae ai a e hoomal%malama ia ai ka oukou poe wahine, oiai lakou e hoomau ana i ka moe ma kahi hookahi me na kane. No ka mea, heaha la ka pono o ka hoolohe waīe no o ka pepeiao i na olelo ao o ka Baibala, aole nae he wahi kaawale e noonoo ai a e hooko ai ia mau olelo ao? Ina e kukulu ana ke kanaka Hawaii i hale noho nona, e hoomanao oia i keia mau rula malalo iho nei:

Rula 1. Mai lawe oe i na laau hou, maloo ole, ina paha e manao $na oe e noho koke aku iloko. I laau ua maloo pono, i ole e loaa ia oe a me kou ohana ke kunu, ao ka hui o na iwi paha. O na laau i waiho loihi ia iloko o ke ea mehana a maloo o keia pae aina e lilo ana ia i mea maloo, aka, i kekahi manawa ua hana ia na laau i lawe koke ia mai aole i maloo, a ua ike ia o ka poe e moe ana ma na papahele i hana ia me na papa malpo ole ua loaa ia lakou na mai nui (Lumatika) a me na mai e ae. Rula 2. E kukulu ia ka hale raa ke kahua paa me ke kiekie, aole ma kahi kokoke i kekahi kio-wai . * ano alialia opilopilo paha. Ina he waihona moka a wahi kawau paha ma kahi e kokoke ana i ka hale, he mea ia e hiki mai ai ka fiva a me na iiiai e ae. Kula 3. Mai malama oe i na laau ulu he nui, e malu ioa ai kou hale. No ka mea, ina aole e alo ana ka la i kou hale, i kekahi mau hora o ke ao, he oiaio no, e hiki ana ka mai malaila. A ina e hiki ole ka la mailoko o kekahi keena moe, alaila, aole e liuliu, e haalele ana ke ola maikaio ke kino ia keena. Kula 4 E hoomahuahua ina puka makani. Oka malamalama nui, he pomaikai ia no ke ola, e laa me ke ea maikai. I 'a 5. Mai hoemi iho ī na paia oka hale malalo iho o 7 kapuai ke kiekie, e aho ina &y 9, a i 10 paha kapuai, i mea e loaa ai ke ea maikai. ī papa hole no ka papahele oka hale, i ole e koino mai ka makani, ka mea hoi e loaa aikekunu. Mai moe oe maluna pono iho o ka papahele, a ina paha he moena, aole no he pono. Ina e loaa ole ka bela moe laau, alaila, e hana i wahi hikiee, i wahi e moe ai, i 2 kapuai ke kiekie mai ka papahele ae.