Ke Au Hou, Volume II, Number 11, 15 March 1911 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA [ARTICLE]

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA

"Ua ike kela kanaka lapuwale mamuli o ka palapala kauoha hooilina hope loa a kuu kane i hala aku ma ka aoao mau o ko ka honua a pau, ua hooili ia maluna iho ou he 15,000,000 hapaha Farani ma ko'u wa e make ai. "A e ike mai no oe e kuu kaikamahine aole no o'u wahi i koe, ke kokoke loa mai nei no ka wa e ili aku ai o kela huina dala nui maluna ou. £valina, e kuu kaikamahine, aole oe he kaikamahine ilihune. Owau iho no me ke aloha nui ia oe. Amelia Hardy. O kalii apana pepa i olelo ia maloko o keia palapala, he bila kikoo ia ma ka Banako Farani, nona ka huina o 15,000,000 hapaha Farani, a ua like hoi ia me $30,000. Aka nae, o kahi i lilo ai o keia leta i mea nui ia Evalina e noonoo ai, oia no kahi e pili ana i ka 15,000.000 hapaha Farani. Ua lilo loa ia i mea nui maoli nana e noonoo mii ai i na wa a pau mahope mai o kona lohe ana ua makemake ke Kauna Birene e mare iaia, oiai, ua maopopo loa iho la iaia oia ke kumu nui o keia Kauna i makemake loa ai e mare iaia. Ke maopopo mai la ia kaua e kuu hoa uhaiaholo, o ko Evalina kumuoke aleeana e mare i ke Kauna de Birene no ke aloha i ka makuahine, o lilo i mea pakaukau hele wale ia, aka, o ko ke Kauna kumu hoi o ka makemake ana Evalina, no kela puu dala nui hewahewa o 15,000,000 hapaha Farani, a ua like hoi ia me kanakolu tausani dala. Nolaila, e hoomaopopo iho kaua, a hala ae )ca makuahine bapatema, alaila, he ona miliona ua Pvalina nei a kakou. "A! E keia kanaka lapuwale," wahi ana i pane ae ai, "ke ike nei au, fia hoao oe e pepehi i kuu makuahine, a ua lilo hoi au i moepuu na ka pleele o kou puuwai, no kou ike ana he hooilina au no kekahi puu dala nui, aka, aole nae e loaa gna ia mau dala ia oe. "Ke hoomaikai ae nei au i na lani, eia nokuu

makuahine uhane (bapatema) ke ola nei i keia wa, a ke lana nei kuu manao, no ke aioha o ka'u mea i aloha ai, e iho e aku no au iloko o kahi e hiki ole ai ke loaa keia puu dala nui hewahewa i keia kanaka lapuwale. "He mea oiaio, aia iloko o ka umauma o keia kanaka, ke kuko eleele kahi i noho ai, mahope iho o kona haina ana ia'u. Ma ka'u nana aku, me he la, o kana e makemake nei e mare mai ia'u, a i kona kuleana pono anti iho, alaila, e kiloi no auanei oia ia'u i kahi e, a e hooikaika no auanei oia ia'u i kahi e loaa mai ai iaia o keia mau dala nui hewahewa kuu mau makua. "Nolaila, ke ninau nei au ia'u iho no, e ola anei au i kumu e loaa ai ka pomaikai i kela diabolo? Aole! AoleloaH'' Ua ku malie iho la ua Evalina nei me ke kulana hiehie ame ka haaheo, a oiai hoi kona mau maka e haka pono ana maluna o ua palapala nei a kona makuahine uhane. Ika pau ana ae o kana nana hoomau ana i ua palapala nei, wehe ae la oia he wahi pahu dala, oia kahi i waiho ia ai o na palapala a pau i loaa mai iaia mai a George mai, a waiho iho la i keia- palapala iloko o laila. He mau hora paha mahope mai, hiki mai la kona makuahine ilaita, a ninau mai la. IHa paha ua loaa mai iaia he leta mai kona makuahine uhane mai. Pane aku la oia me ka hooia pu aku ua loaa pono mai iaia. "Evalina," wahi a ua makuahine. nei ona, "aole hoi oe i hoikehoike mai nei ia'u i ua palapala la." <4 Ae, aka nae, e lohe aku ana no oe mai a'u aku i ke ano nui o kana leta, oia aole oia e hiki mai ana i ko'u wa e mare ia ai, aka nae, ua hoo« una pu mai nei oia he bila dala na'u." "Ehia ka nui ana i haawi mai nei nau?" Ua hoike aku la ola i ka huina elike J hai mua ia aku nei.

"Ua makemake au e heluhelu pu i ua pal w _ pala la," wahi a ua makuahine nei e na i pane aku ai. "E kaia mai oe ia'u e mama, no ko'u piha inaina loa iaia, no kona hiki ole mai i ko'u wa e mare ia ai i ke kane, pela au i hoolei aku nei i ua palapala la i kahi e hiki hou ole aku ai ke loaa aku." Ke hana nei o Evalina i keia mau mea a pau no kona aloha no i kona makuahine, me kona ahewa pu no nae iaia iho ia manawa like, puana ae la no oia iaia iho no: "He oiaio e kuu makuahine, aole oe i ike i ka waihona o kuu aloha nou, 7 ' a pela oia i kahamaha aku ai me ke ano hoolalau. "Auwe! ua hoea mai la ka la. O ka la e mare ia ai o Evalina me ke Kauna de Birene, ua hiki mai ia." Ua mare ia iho la ua Kauna de Birene nei me Evalina maloko o kekahi ona halepule hanohano loa o Parisa, a o ke Kauna de Malatere hoi, oia kekahi hoike no keia mare ana, aka nae, o kana keiki, oia o Robata, ua hoole loa oia i ke komo pu ana aku ma na hana e pili ana i keia mare. Ia la oia i hele aku ai e ike ia Madame Lamabereta, a ua hoohala manawa pu laua ia la malaila no na mea e pili ana ia George Leone ke lohe aku i keia nuhou. Piha pu ka Luakini a kuku kekahi poe i waho, i keia wa i mare ia ai o ke Kauna de Birene i ka wahine i na makamaka hanohano a pau o Parisa. A ma ia po iho, ua haawi ia he ahaaina hanohano ma ka hale o ka Barona Maraceli, ka luaui makuakane hoi o Evalina. 0 kekahi keia o na ahaaina puanuanu a kawakawau i malama ia ma keia ahiahi, oiai i ka wa e hoomakaukau ana o ka mare, i hoelo mai ai na alelo o ka ino. Olapa ka uwila a kui ka hekili, a helelei pu mai la na paka-ua eloelo. Aka nae, ua lilo ia i mea ole i na makaukau i hoolako ia, a ua nui pu nohoi na hoa ai hanohano i poloai ia, a aia nae ma ko Evalina mau hiohiona e hai mai ana i ke kaumaha, a ua lilo ia i mea e lou ai a lou mai kela ame keia o ka papaaina. A e lohe mau ia ana ma ka waha o kela ame keia e olelo ana penei: "He luahi keia Lede opio na kekahi manao puuwai eleele loa." Ma ka hora 10 o ua po la i akakuu mai ai ka pahola ana o ka ino, a hookuu ia aku la ka hapanui o ke anaina, a o na hoaloha hoi i hele mai i ka ahaaina mare, a koe iho la no na hoaloha pili paa o ka ohana, 1 keia wa i huli hoi aku ai ka Barona wahine P9 kona rumi, a mahope iho i hoea aku ai ke Ka<

una de Birene, a nonoi aku la oia e ae ia mai oia e komo aku iloko. "Komo mai," wahi a ka wahine i pane aku ai- A i kona komo ana aku i hele pololei aku ai ua Kauna la a ku iho la mamua pono o kekahi aniani, a huli pono aku la kona alo i ua aniani kilohi aja. laia i hiki aku ai ma ia wahi, i wehe ae ai oia mailoko ae oke eke o kona kuka he ope palapala, a hele pololei aku la a haawi i ka Barona wahine me ka pane ana aku: "E Madame, eia au ke hooko nei i ka'u hapa 0 ka aelike, a e ike mai oe, o keia ope pepa a'u e haawi aku nei, he waiwai ia n.ou i keia manawa, a ua hoopau ia iho la ko'u aie ia oe, a pela hoi oe ia'u." Ia wa huli ae la ua Kauna nei a puka aku la i waho. "O! O kuu mau palapala no ka keia," wahi a ka Barona wahine i hooho ae ai, oiai kona mau lima e paa ana i ua mau ope palapala la me ka haalulu. ''Nolaila, aole loa au e puhi ike ahi i keia mau palapala, oiai, malia aia no he la e hiki mai ana, e koi ia mai ai au e hoike ae i kuu hewa imua o ke Akua." Ua puana malie ae ua Barona nei i keia mau huaolelo me kona manao ole, ua lohe ia mai eua pepeiao noii o kana kaikamahine, pela i lele koke mai ai o Evalina a kaili aku la i ua mau palapala la mai kona makuahine ae, a pane ihola: "E mama, i maewaewa hoi kaua i keia mau palapala, he manao ka hoi kou e malama hou īho —Mama— Aole, aka, e hoomanao oe emama, uahalaka mea 1 hala." I keia wa i ike iho ai kona makuahine, ua alana ka kana kaikamahine aloha iaia, e mare me ke Kauna Birene i mea e loaa ai kela ope palapala, me na waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, kukuli iho la ua Barona wahine nei ilalo mamua pono o kana kaikamahine a hooho ae la oia: "E kuu Evalina, e kala mai oe ia'u, malia ka oe e paakiki loa nei i ka mare me keia kanaka, ua ike oe i ka mea nana i hoehaeha i na la oke ola ana o kou luaui makuahine, eia ka ua alana oe i kou kino no kou aloha i kou luaui makuahine." Ia wa lalau iho la ua Evalina nei i kona makuahine a hapai ae la e ku iluna, a honi iho la me ka pane ana iho: "E n*»ma, ua aloha au ia oe. O ke aloha o kuu makuahine oia kai oi ae imua o na mea a pau. Mamma, I love so." Mahope iho o ka pau ana o ko laua mau maoao uluku, ia wa i kahea aku o Evalina i keoa

makuakane e hele mai. I kona hiki ana mai ua hoike aku la o Evalina iaia e hele aku oia a hai aku i ke Kāuna de Birene, ua makemake ia e ooho pu iho me kona luaui makuahine no kekahi mau la. A i ka lohe ana o ke Kauna de Birene i keia manao o kana wahine, ua lilo ia i mea e hookahaha ia ai o ka manao o ua Kauna la. I kulike ai hoi me na rula maa mau o ka noho mare, ua hoi aku la o Evalina me kana kane a noho iho la ma kona home, a o ka umikumamakahi ia o na la mahope iho o ko laua mare ia ana. Ma keia ahiahi hoi o ka la a Evalina i hoi aku ai i kahi o kana kane, ua haawi ae la ua Kauna de Birene nei he ahaaina nui no ka hoohanohano ana i ka la o ka hoi ana mai o kana wahine malalo o kona maiu. A o keia kekahi o na ahaaina hanohano loa i ikeia iloko o kona hale, a me he lā iloko no o Parisa holookoa a pau no kekahi mau makahiki he lehulehu i hala aku. Ua nui na maka hanohano o loko o Parisa i hele mai f ua ahaaina la, a i kono ia aku hoi, a malaila nohoi i akoakoa mai ai na hoa hanohano o ka aha Senate o ke Aupuni o Farani, na Kuhina, na eleele Kuhina mai na aupuni e mai, na Adimarala, na poe kakau Buke kaulana o Farani, na poe pena kii, na poe kaha kii ame na poe kaulana e aku he nui o Parisa. O kekahi o na poe kaulana loa i poloai ia ma keia ahaaina, oia no kekahi mau olohe ike himeni ame ka hookaoi ana i na mea kani like ole o kela ame keia ano. Ma na ano a pau, ua ku maoli keia ahaaina i ka hanohano ame ka nani. A mamua aku hoi o ko Evalina hoi ana aku e noho paa me kana kane, i kaulana loa ae ai hoi i waena o na pohai o kekahi poe hanohano a pau o Parisa, ua hoole loa ae o Evalina i ka hoi ana aku e noho pu me ke Kauna de Birene. Pela iho la i lilo ai keia lono i mea nune nui ia e na mea a pau, aka nae, ua hoopau ia keia nune ana mamuli o ka ike ana o na mea a pau e noho'pu mai ana o Evalina. A oiai hoi ka papaaina e noho ana iloko o ka ulumahiehie nui, aia na onohi maka o kela ame keia ke alawa iki nei ia Evalina, me ke ake nui e loaa i wahi hoike mai koiia mau helehelena mai no ke ano o kona noonoo ia wa no kana kane. Oiai nae na mea a pau e manaoio ana, aole oia i ae maoli i keia mare ana, mamuli o kona makemake ponoi iho, aka, e ike mau ia aku ana no »a helehelena mohala maikai, e hiki ole ai ke hoohuoi ia kona ano hoihoi ole. He hookahi no hua-

olelo nui mawaena o na mea a pau ma ia po "lea o Halalii" ua laki no ke Kauna de Birene ika mare ana ia Evalina, oiai o kekahi no keia o ko Parisa mau pohaku momi. Aka nae, i ka wa ipau ae ai o ka ahaaina ana, ua lulumi aku la na Lede maka hanohano i akoakoa mai ia po, e hookaau olelo me EyaHf»a, a pela. pu nohoi me na pohai oka aoao oolea. Oka lar kou nae i ike pono ai mai a Evalina mai, oia no ko lakou hui oluolu pu ana, a e hoike njau mai ana no oia ia lakōu, aia mau oia ma ka aoao o kaaa kane e painuu mau ai i na wa a pau loa. Ame ia mau ano i hoomau ia akti ai na hauoH ana o ke anaina a hoea i na hora o ke a ma ia wa i huli hoi aku ai kela ame keia no'£ō lakou mau wahi iho me ka piha hauoli nui. Ika nee ana aku a hoea i ka hora 4o ka wanaao.ua hele mai la ka Barona Maraceli a hooi mai la i kana kaikamahine, alaila, hele mai la nohoi kona makuahine a honi mai la iaia, me ka haawi aoa mai i kona aloha. Ia wa pane aku la o Evalina i kona makuahine: "E mama, mamua o kou hoi ana aku a haalele mai hoi ia'u, ua makemake loa au ekamailio pu me oe." * Hele aku la laua iloko o ko Evalina rumimoe, a u noho iho la, nana pono mai la o Evalina i kona makuahine, a helelei iho la kona mau waimaka ma kona mau papalina, a i ka oluolu kupono ana ho o ka hakuikui o kona puuwai, pane mai laoia "Auhea oe e mama, ke haalele mai nei oe ia'u, a e hoi aku ana oe i ka home o kakou, aloha no ia home a'u i luakaha ai, a hiki i keia manawa na haalele aku au iaia. "Nou e kuu mama aloha, ua pau kuu kau* maha nou, ua hala aku la ka poino au i noho hoomanawanui ai iloko o na makahiki lehulehu i hala ae nei, malalo o na hana aloha ole a puuwai eleele nohoi a ke kanaka nona keia hale a kaua e noho nei. Aka nae e mama, e hai aku au ia oe, he hookahi o'u kaumaha i koe, a oia ka'u e auamo hookahi aku ana.oia hoi, o ke aloha o kuu makuahioe ua pau ia, a o ke aloha o ka'u mea i aloha ai, oia ka mea i koe e mama. Adieukaua. Ua ku koke ae la o Evalina iiuna, ame na hiona kuoo, olelo mai la oia i kona makuahine: "mai pane mai oe ia'u i kekahi huaolelo, oiai ua pau ae la no ka'u mea i makemake ai e ike ia oe." Nolaila, huli hoi aku la laua no ka rumi hookipa, a malaila i haalele iho ai kona mau makua iaia e noho iho ma ka home o ke Kauna de Birene, a o ka hale hoi ana i lawe ae la, i haku wahine 00 kona mau paia.

(E hoomauia aku aiM.)