Ke Au Hou, Volume II, Number 11, 15 March 1911 — Piholo o Moiwahine ia Kukui! POINO EHIKU MAU OLA UHANE—ALO IA NA HORA HE 16 E KAPENA SAM MANA A PAE I LANAI ILOKO O KE EHUEHU O KE KAI—HAALELE HOONAAIKOLA KA MOKUAHI KUKUI HE KUKUI OLE ANEI, A I OLE, HE MAUA'E PAHA I NA RULA MOKU KE KUMU O KA POINO ANA? [ARTICLE]

Piholo o Moiwahine ia Kukui!

POINO EHIKU MAU OLA UHANE—ALO IA NA HORA HE 16 E KAPENA SAM MANA A PAE I LANAI ILOKO O KE EHUEHU O KE KAI—HAALELE HOONAAIKOLA KA MOKUAHI KUKUI

HE KUKUI OLE ANEI, A I OLE, HE MAUA'E PAHA I NA RULA MOKU KE KUMU O KA POINO ANA?

Ua olelo akea ae o Kapena Sam Mana o ke kuna Moiwahine i ka pololei ole o na mea e hoolaha ia nei e na nupepa nona, he uuku loa na wahi mea io, a he lauhulu wale no ka nui. 0 ka mea i hoikeia mai ia makou, oiai ka Moiwahine i haalele ai ia Honolulu ma ka auina la Poakahi, Feb. 27, hora 3, me ka'piha ukana no ka Hui o Hind ame kekahi poe e ae, e holo ana ka moku me ka inaikai me ka makani Akau mahope aku, a ua hiki ke oleloia he 8 mile a oi i ka hora. Ma ka hora eono o ke ahiahi, ua ho-a ia na kukui 0 ka moku elike me ke kanawai. 0 Kapena Sam ka mea e ku ana i ka hoe ia manawa, a o kona poe luina he 6 Korea ame 1 Hawaii, iluna no lakou o ka oneki o ka moku. He po kalae ia i maamaama i na hoku, a ua hiki no ke ike moakaka ia na kuahiwi o Molokai i ke kau mai mamua, Ua ikeia no lea mokuahi Kukui me ke kukui e hooiho mai ana oiai makou ma ke kowa o Molokai, mawaho o Palaau. -'He hookahi no a'u iliu (alahele) e paa nei me ka holo ana ma ko'u akau. Aole o'u noonoo ae no kekahi pilikia, oiai, ua maikai na mea a pau. A ina e liolo pololei o Kukui ma kona akau, aole loa e hookui. koe wale no ke alai oia a lawe i ko'u wai. I ka nana ana 1 ka wati ma kahi o ka malamalama o ke kukui i ho-a ia, o ka hora 8 ia me hapa o ka po. I keia wa ua kokoke loa mai o Kukui me ka ikaika o kona holo rna kahi o 200 i-a paha a oi, a iloko oia wa koke no oiai au e paa mau ana i ka liolo ma ko'u akau me ka hiki ole e pale ae, ua kahea aku la au i na sela e hookuu i kawaapa, aka, ua hiki ole, no ka mea iloko o 2 a 3 minute ua piliolo ka Moiwahine ma o ka hookui ana o Kukui ma ka aoao hema o mua o ka uioku e pili ana i na likini o ke kia mua aneane i ka hapalua like Ua haule koke au iloko o ke kai mahope o ka īuoku, a a-u ae la me ka lioolana ana ine ke kahea ana i ko'u

poe selā, Pehea oukou? "Eia no makou," wahi a lakou, oiai 110 makou e a-u ana iloko o ke kai, a iloko hoi o ka pouliuli, ua kahea leo nui aku la makou, "Steamer! Steamer! Kokua! Kokua!" Aka, aole ke Kukui i ku mai e kokua ia makou, ua mau no kona holo ana a piha paha ka hapalua mile, oia kona wa i ku ai a hoolele mai la i kona kukui uwila ma na aoao a i uka o Molokai. Me keia hiona o ka poino i kahea ae ai au, Auhea oukou? Aka, aole a'u leo i loheaku o ko'u poe kanaka,ua a-u paha lakou no uka o ka aina, a i ole, ua piholo paha lakou ia wa. Eia no au ke hoolana nei me ke kali ame ka nana ana i ka Kukui hana, aka, mahope iho o kona liolo loa ana aku, ua ike iho la au aohe pono i koe. Ma ko'u maa i na kai o Hawaii nei, oiai na po o Kaloa a hoea i Maiili, he mau po ia e lawe ana ke au i ka Hema, nplaila, aole au i a-u no Molokāi kahi kokoke ia'u he,2o mile a oi, oiai ka makani e nou mau mai ana ika ale ia'u o poino koke au. A ia'u e manao ana e au no Lanai, Ua pa mai la kuu aoao i kekahi mea a'u i haupu ae ai he mano paha e hamu mai ana ia'u, eia ka he mau apana papa i naha o ka moku ma kahi i hookui ai, ame ia mau m6a ; au i hele mai ai me ka hoolana ana a kokoke i Lanai, oiai, ua kaupe'a X ia e a'u napapa i 'w.ahi e paa ai malalo ae o na poaeae, me ka wehe ana i ka lole a pau i mama ai ka a-u ana. "lloko o keia uianawa pilikia ke pule nei a\t i ke. Akua me ka hilinai ana no ko'u pakele, hooliana i ko'u mau lima o maloeloe, ma na w&wae wale no au e pekupeku ai. Ike ao ana ae ua ike pono ia aku la o Lanai, hele nohoi a aw«k«a hooa au mawaho o kuanalu o Lae o Kaena'inalie iho la ka makani, aohe mea nana e lawe hou ia'u,o ko'u wa ia i hoolei aku ai ikekahi papa mo'ko'u minamina no nae i mea hoomanao, eia nae, aole o hiki ke paa mai. Oiai ka nalu e haki mau ana, ua maopopo ia'u ko'u weluwelu ke hou poo aku, nolaila, ua nonoi ae la au i ka Makua Lani o aloha mai ia'u, he oiaio, i ka wa i pau

ai o ka'u pule, ua malie koke ka nalu, oia ko'u wa i au ai a hoea i kahaone a waiho lolii iho la me ka eha ma kahi o ke kai e ae mai ai. Ua nui ko'u ono i ka wai, aka, ua 1010 pu iho la ko'u kino a hiki ole ke oni, o ke kino ame na lala uahuihui elike me ka wai. A hoomanao iho la au, o na hana o na la kamalii o 30 makahiki, aole loa e hiki hou ia'u ke lawelawe i ke 77 o ko'u uiau makahiki. Aloha no." Ua waiho iho la oia malaila me ka maluhiluhi nui no kekahi wa loihi iloko o ka pololi ame ka makewai. I ka hoi hou ana mai o kahi ikaika uuku, ua ku ae la oia me ka hoomanawanui a hele no Awalu kahi o kauhale e loaa ai ka ai, aka, i kona ike ana i kekahi hale, ua komo koke aku la oia iloko, aole nae he poe, he pela mauu kahiko wale no ke waiho ana, ame ia m.ea oi» i uhi ai i kona olohelohe a moe iho Ia ia koena la, a ma ke kakahiaka nui, i ka ikaika pono ana o kona mau a-u, ua hele mai la oia me ka hoomanawanui i na mile loihi no kahi e loaa ai he miki poi, he wai e hooma-u ai i ka puu, a i aahuno ke olohelohe. I Maunalei, he hale hoahu ukana no Gay, ua loaa iho la he pine maloo ame ka papa'i,

0 kana ia i hamu ino ai. Alaila, pii aku la oia i ka puu a huli ma kela aoao oka aina, kahi 6 noho ia ana ena kanaka. laia i hoea ai i kahi o Gay ua hookipāia oia me ka inaikai e na poe apau, ua loaa iaia ka ai, ka aahu aioe ka wai inu, a ua hiamoe oluolu. "Aka, aia iloko o'u ke kaumahanui no ko'u moku i piholo ame ko'u poe kanaka, a'u e manao nei, aole paha kekahi o lakou i pae bla, e hiki ai ke ha'i mai no na mea e pili ana i keia poino." O keia na olelo ehaeha a ke Kapena aoo. I kekahi kakahiaka ae i hoea ai no Kahalepalaoa, a holo no Lahaina, kahi ona i telegarapa mai ai i Honolulu nei no ke piholo ana o ka mo-ku-kuna Moiwahiue ma ka po o ka la 27 o Feberuari, 1911.—-Aloha,—Aloha nui oe! Ma ka Poaha i hala i laweia ai na hoike a na luina oka mokuahi Kukai e pili ana i keia hookui, ua hooia akea ae kekahi poe, ua ike no lakou 1 ke kukui o Moiwahine e a ana ma ka wa i hookui ai, a e kupaa ana lakou ma ia olelo. He $4,000 a oi ka waiwai io o ka moku, ame he la e koi poho pu mai ana na poe oifa waiwai me kekahi heluna dala mahuahua. Ma ka Poakahi nei i noho ai ka Aha Niele e hoololie. (Aole i pau)