Ke Au Hou, Volume II, Number 16, 19 April 1911 — Na Kanawai i Aponoia o 1911 [ARTICLE]

Na Kanawai i Aponoia o 1911

KANAWAI 45, lIE KANAWAI E Hoolom ana i ke Kanawai i i6 o na Kanawai O KI KaU O 1907, E PILI ANA I KA HAH AI HOLOHOLON'A ANAMEKAPu. E Hoolwloia e Jca Ahaolelo 0 ke Teriiore 0 Hawaii: - Pauku 1. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 4 0 ke Kanawai 116 o na Kanawai o ke Kau o 1907, 1 heluheluia ai elike me ia inalalo iho nei: "Pauku 4. E ukuia no na uku auhau a pau loa e ohiia ana malalo o keia Kanawai iloko o ka Waihona o ke Kalana a i ole Kulanakauhale ame Kalana paha kahi i ohiia ai ua mau uku la e ka Puuku, a e hoohanaia aku ua mau uku la no ka malama ame ka hookomoia ana mai o na manu uhaiia (game) maloko 0 ke Kalana a i ole Kulanakauhale ame Kalana paha i oleloia." Pauku 2. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 5 0 ke Kanawai 116 o na Kanawai o ke Kau o 1907, 1 heluheluia ai e like me ia malalo iho nei: "Pauku 5. O kela ame keia mea e hele ana e hahai holoholona me ka pu maloko o kekahi Kalana a i ole Kulanakauhale ame Kalana paha, me ka loaa ole iaia he palapala ae malalo o keia Kanawai, e ae ana hoi iaia e hana pela, e pili no ka hewa mikamina iaia, a e hoopaiia ke ahewaia ma ka uku hoopai aole e emi iho malalo o Iwakaluakumamalima dala aole hoi e oi aku mamua o Kanalima dala, a i ole ma ka hoopaahaoia aole e emi iho malalo o na la he umi aole hoi e oi aku mamua o na mahina ekolu, no kela ame keia hewa pakahi." Pauku 3. E mana keia Kanawai ikala o kona aponoia ana. Aponoia i keia la 31 o Maraki M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KANAWAI 46 HE KANAWAI E Hoakaka ana 1 ka Waiho Hoohakalia Ole ia Akū o >;A Kh 0 NA MaHKI.K 0 NA APANA AINA A Mai Laii.a Mai Hoi e Hoolilo, a e Hoolimalima Aku ai Paha. na Ai'ana Aina ma ka Helu o ka Aiuna amk ka Helu o ka. Mahele.

E Hooholoia eka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaiii Pauku i. O kekahi mea e ana ana a mahelehele paha i kekahi apana aina iloko o na apana a mau mahele paha a e hoolilo aku ana hoi ma ka helu oka apana a helu paha o ka mahele, a i ole ia, hoolimalima paha ma ka helu o ka apana a ma ka helu o ka mah'ele i kekahi apana a mahele paha ma kekahi oia ano mahele aina me ka waiho mua ole aku i kekahi kii o ia apana aina iloko o ke Keena o ka Luna Kakau Kope Palapala, i kahaia a kulike me na hoakaka ana o ke Kanawai 23 o na Kanawai o ke Kau o 1905, a o kekahi hoololi paha 0 ia Kanawai, ua ku ka hewa mikamina iaia a ke ahewaia e hoopaiia no aole e oi aku mamua o Kanalima Dala no kela ame keia apana % mahele paha a hapa paha oia apana a mahele i hoolilo a i hoolimalimaia aku paha pela, Pauku 2. Ika manawa e loaa ai ka maopopo 1 ka Luna Kakau Kope Palapala ua hahakiia kekahi o na hoakaka ana a keia Kanawai, e lilo i hana nana ka hoike ana aku i ka Loio Kuhma no ia kumu i maopopo lea. Pauku 3. E mana aku keia Kanawai i Okatoba 1, 1911. Aponoia i keia la 31 o Maiaki, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina 0 ke Teritore o Hawaii. KANAWAI l ! HE KANAWAI E PILI ANA I KA HOOLILO ANA AKU I KO KA LEHULEHU DALA, E HOOLOLI ANA I KA PAUKU I O KE KANAWAI 62 O NA KANAWAI O 1909, A E Pakui AKU ana i Pauku Hou I ua Kanawai Ala. E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Tentore o Hawaii: Pauku 1. Eia ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 1 o ke Kanawai 62 o na Kanawai o 1909 i heluhelu ai elike me keia malalo iho: "Pauku 1. Aole e hanaia aku kekahi hooliloia ana o ko ka lehulehu dala, koe no na uku mau, a i oleia, no ka uku ana o na Luna Oihana a poe lawelawe hana paha, a i ole ia, no na haawina kumau, na uku kokua, a i ole ia, no na koi a mau kumuhana okoa ae paha no lakou hoi kekahi helu a mau helu paa paha i kauia ai no ka ukuia aku ma ke kanawai, a i ole ia, no na hana e ae paha i kupono ole ke komo paonioni ana aku, ma kahi

o ka helu dala e hooliloia ai ua hoea aku i ka Hookahi Tausani Dala ($1,000.00) a keu paha, koe a malalo o kekahi aelike i haawiia mahope iho o ka hoolaha akeia ana no na kohokoho i silaia, ma ke ano i hoakakaia ma ke kanawai; a aole hoi kekahi hoolilo ana no na hana o ka lehulehu e puunaueia . * a e pokepokeia paha i mea e hoolilo ai a hookapae aku paha i na hoakaka ana a keia Pauku. Aka nae hoi, e hiki no auanei hoi na hoolilo ana ke hanaia aku, me ke apono ana o ka Papa Lunakiai ma kahi hoi o kekahi Kalana, a i ole ia, o ke Ku* lanakauhale ame Kalana paha, a i ole ia, o ke Kiaaina ma kahi hoi o ke Teritore, i oi aku mamua ae 0 ia helu dala me ka hana aelike ole ana aku pela, ina ke ano o ka hana e hanaia aku ai ua hiki ole ke ike a ke hoomaopopo ia paha kona nui ame ke 'kulana mamua ae me ka maopopo lea ole, a i ole ia, ua loaa ole paha he koho ma ka pane ana no , ua hoolaha la; a eia hou no nae, e hiki no auanei 1 kekahi Kalana a Kulanakauhale ame Kalana paha, me ke apono ana a kona Papa Lunakiai, ke hana aku i na hoolilo ana no na hana hoomaemae hoi a no na hana alanui hoi me ka oi mamua ae o ia heluna dala me ke komo aelike alt ana aku pela ae la, eia nae, ma ka mea pili no kekahi hana alanui hou e hoolaha akea mua aku oia pela ae la no na kohokoho i silaia a e malama hoi 1 hoike helu piha a oiai o ka lilo o ka hana ina e hana ponoia ana e ia iho me ka haawi ole ana i aelike no ia hana a ma ka pau ana o ka hana e hoolaha i kekahi hoakaka piha a oiaio o ka lilo no ia hana ame na huina o na kohokoho i hooleia, ina he mau kohokoho kekahi. A eia hou no nae hoi, aole loa kekahi mea i hoakakaia maloko nei e keakea aku i ka Papa Ola, ina mahope iho o ka hoolahaia ana o kekahi kono no na kohokoho e like me ia i hoakakaia ai maloko nei ua loaa ole aku iaia na kohokoho ana mai kekahi mea koho i hilinaiia, a i ole ia, he hookahi wale no paha koho i loaa mai mamuli o ia kono ana, mai ke kuai ana ma na kumukuaikalepa mau, i na io o na holoholona ola a ano okoa ae paha ame na lako ai o kela ame keia ano, e like auanei hoi me ia e makemakeia ana i kela ame keia manawa no ke Kahua Mai Lepera." Pauku 2. Eia ma keia ke pakuiia aku nei i Pauku hou no ua Kanāwai la ma kahi o ka Pauku 8 i hoopauia ai elike penei: u Pauku S. Eia ma keia ke haawiia aku nei ka mana i ka Lnna 1 looia e hana, hoololi a hoopau i na rula, e kue ole ana me ke kanawai, e hoomalu a e hooponopono hou ana i ka hooliloia ana aku o ko ke Teritore mau ilala, a e like aku hoi kamana oia mau rula» ke hoaponoia iho e ke Kiaaina,*me

ko ke kanawai la, a e ku no na hakihaki ana ia mau rula i na hoopai i hoakakaia ma ka Pauku 70 keia Kanawai." Pauku 3. E mana aku keia Kanawai i lulai 1, 1911. Aponoia i keia Ja 31 o Maraki, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Ilawaii. KJff AW A I 4 8 HE KANAWAI E Hoomaopopo, Hooponopono a e Laikini ana 1 NA Agena Lawe 1 Kanaka i ko na Aina E. M Hooholoia e ka Ahaolelo 0 ke Teritore 0 Hawaii: Pauku i. E manaoia o kekahi kanaka e lawelawe ana nona iho, a i ole ia, e lawelawe ana paha mamuli o kekahi a no kekahi palia a no kekahi poe okoa aku paha, ma ke koi ana, ka hookokono ana, ka imi ana a loaa, a i ole ia, ma ka hoolimalima ana paha i ka poe paahana e hele aku mawa* ho o na palena o ke Tentore o Hawaii nei, ina paha mamuli o ka olelo e loaa ana ka hana a ano okoa ae paha, he agena laweia i kanaka i ko na aina e maloko o ka manao ana o keia Kanawai. Pauku 2. Aole kekahi kanaka e lawelawe ma ka hana ma ke ano he agena lawe kanaka me ka loaa mua ole iaia o kekahi laikini mai ka Puuku o kela ame keia Kalana a Kulanakauhale paha maloko o laila i hookumuia a i lawelaweia ai paha o ua hana la. Aole laikini oia ano e hoopukaia aia a ua hooko ka mea e noi mai ana ia laikini me keia mau kumu mahope iho: Akahi: E waiho aku oia me ka Puuku i oleloia i kekahi palapala hoike i hoohikiia a ka meaapoe paha e hoolimalima ana iaia a me kahi i nanaoia e hoouna a e lawe aku paha i na paahana ame ke ano, na kau ame na kumu o ka hana, a i ole, 0 na mea hoohoihoi paha e haawiia aku aii na paahana ana e houluulu ai. Alua: E waiho aku 110 oia me ka Puukuiolelo ia i bona ma ka huina eiala hoopai o Iwakaluakumamalima Tausani ($25,000.00) e holo ana ma ka inoa o ua Puuku la ame kona mau hope ma ka oihana i hoopaaia e hooko aku no oia ma na ano apau me na hoakaka ana a keia Kanawai a « hoo* ko no oia i kekahi mau olelo hooholo e haawiia aku ana ma ke kue iaia ma kekahi hoopii ina paha ma ke kanawai o ka manao a malalo paha o k« kanawai no ka hoowalewale, hookonokonoa hoo

huli paha i oa paahana mai ko lakou poe haku hana mai, a i ole ia, no ka hookokono ana paha hoi ia lakou e uhaki i ka lakou aelike hana, Akolu: E uku aku no oia i kekahi uku laikini 0 Elima Hanei'i Dala ($500.00) no ka makahiki. E hoopukaia aku no kela ame keia laikini o ia ano ke ku malalo o na īula, na hooponopono, na hopena ame na hoolaiki ana e kauia aku auanei ma keia mua aku ma ke kanawai. Pauku 3. E hoopaa aku no kela ame keia agena lawe kanaka mamua ae o ka haalele ana iho i ke Teritore o Hawaii nei o keKahi paahana i loaa iaia iloko o ke keena o ka Puuku i ka inoa, ka makahiki, ka lahui o kela ame keia paahana i loaa iaia, 1 ka inoa ame kahi noho e loaa ai o ka haku hana hope loa oia paahana, ame ka la me ke kumu o kona haalele ana i kana hana, pau pu me kekahi olelo hoike no kahi hana i manaoia ai, ina he wahi hana kekahi, ke ano, na hoopaa ame na kumu o ka hana i oleloia ai ame na kumu hoohoihoi i haawiia ai i ka paahana i oleloia, pau pu no me ka palapala hooia a kekahi mea i kupono ma ke ano he maheleolelo e hoike ana ua heluheluia akuia olelo hoike e ia i ua paahana la ma ka olelo a kona lahui. He uku o kanalima keneta (50) ke kauia aku no kela ame keia inoa i hoopaaia aku pela. Pauku 4. E haawi no kela ame keia agena lawe * kanaka i bona ma ka huina o Hookahi Haneri Dala ($100.00) i kela ame keia paahana pakahi _i loaa iaia i hoopaaia no ka hooko pololei ia aku o kekahi aelike a olelo paa paha i hanaia a i haawiia aku paha hoi i kekahi paahana i loaa pela. E waihoia ke kope o ka palapala kumu o kela ame keia bona pakahi iloko 0 ke keena o ka Puuku i oleloia mamua 0 ka hiki ana i ua paahana la ke haalele iho i ke Teritore o Hawaii, hui pu me kekahi palapala a ka paahana e hoike ana no ka haawiia a 1 aku o ua bona la iaia. Pauki j. Aole kekahi agena lawe kanaka e ohi a lawe aku hoi mai ke Teritore o Hawaii nei i kekahi keiki 00 ole me ka loaa mua ole o ka ae i kakauia e na makua a kahu paha o ua keiki 00 ole nei, a ina hoi aohe makua a kahu paha o ua keiki 00 ole la, alaila, o ka ae i kakauia e ka Loio Kuhina o ke Teritore, a e waiho aku no ua agena lawe kanaka nei i ua ae la i kakauia iloko o ke keena o ka Puuku i oleloia. Pauku 6. Aole loa hoi kekahi ao;ena lawe kanaka e hookokono, hoowaiewale a hoohulihuli paha, a i ole ja i kekahi kauwa a paahana paha ipaa ma kekahi aelike, ina ma ka olelo waha wale no ama ke kakau paha, e noho hana aku oia no kona ha-

ku no kekahi manawa i hai maopopoia ka loihi, e haalele iho i ka hana a ua haku hana la iloko o ka manawa oia paa aelike waha ana, me ka loaa-ole o ka ae ana o ua haku hana nei, a aole loa no hoi oia e kokua a hana malu aku paha i meanokekahi oia mau kauwa a paahana paha e haalele iho ai i ka noho hana i oleloia oiai ka manawa oia noho hana ana e mau 'ana, me ka ae ole o ua haku hana la. Pauku 7. Eku no kekahi ona bona i haawiia a i kauohaia paha maloko o na hoakaka ana a keia Kanawai i ka hoapono ana a ka Puuku i oleloia, pau pu elua no ka mea pili i ke ano ame ka lawa kupono, aka nae, aole kekahi oia ano bona e hoaponoiā aia a ua paa aole e kaa malalo iho o elua mau hope ma ia bona, he mea noho a he mea kuleana aina kela ame keia pakahi o laua no loko oia Kalana, a ua hooia aku imua o ka Puuku ua lawa ma ka waiwai paa e waiho ana iloko oia Kalana i ka huina oia bona i.oi a ua kaha aku maluna loa ae ona helu dala no ua hope la eku ai. No ka mea pili ika ninau ana aku no ka lawa kupono oua hope la, ke hoomanaia aku nei ua Puuku la ma keia e hooko aku i ka hoohiki ana a e ninaninau aku hoi malalo o ka hoohiki ana i ka poe e haawi mai ana ia lakou iho ma ke ano he poe hope. Pauku 8. Ke hanaia hoi kekahi hahaki ana i kekahi kumu o kekahi bona i haawiia malalo o na hoakaka ana a keia Kanawai, e lilo no ia i hana na ka Puuku, mamuli o ke koiia aku, e hooko aku 1 ua bona la ina ma kona inoa ponoi iho a ma ka inoa paha o kekahi mea okoa aku ma ke ano he mea kokua malalo iho o ia bona mamuli o kekahi mau hoopii kupono- ana aku iloko 0 kekahi aha hookolokolo i loaa ka mana lawa kupono no ka pono ame ka pomaikai o ka mea i hoopilikiaia mamull oia hahaki ana. Pauku 9. Ekuno ika hewa mikamina kekahi kanaka e lawelawe aku ana i ka hana ma ke ano he agena lawe kanaka, me ka loaa mua ole o kekahi laikini e like me ia i hoakakaia ai maloko o keia Kanawai, a i ole ia, kue ana paha i kekahi hoakaka o keia Kanawai, a ke hoahewaia e lawe ia aku no kona laikini, ina he laikini kekahi ona.a e hoopaiia aku ma ka hoouku dala ana aole e oi aku i ka Hookahi Tausani Dala ($1,000.00) a ina ka hoopaahao ana paha no ka manawa aole e oi i ka makahiki hookahi, a i ole hoi ia, ma ia hoopai dala a hoopaahao pu ana. Pauku 10. Ke hoopau loa ia nei ma keia ke Kanawai Kanalima-kumamahiku o na Kanawai o 19°$) koe ma ka mea e pili ana no na hewa i hanaia,

na hana i hookoia ma ke kne ana aku i ua Kanawai la, a i ole ia, o na pono paha i loaa a i hookumuia paha malalo o* na hoakaka ana a.ua Kanawai la, a o na hihia, ina he hihia kivila a he hihia karaima paha, e ku ana ma ka manawa o keia Kanawai e mana aku ai, a i oie ia, e laweia aku ana mahope iho no ka hooko ana aku i kekahi o na hoakaka ana o ua Kanawai la i oleloia, a no ka mea pili i kela ame keia o ia ano hewa, hana, a kuleana, ame na hoopii no ka hooko ana aku ia mea, e mau a e paa aku rio ka mana piha o ua Kanawai la i hoomaopopoia maluna ae. Pauku i i. E hooko aku kela ame keia agena lawe kanaka e paa ana i kekahi laikini nia ia ano malalo o ke kanawai e ku nei ma na hoakaka ana a keia Kanawai, ua koe nae iaia na pono pilipaa a mau pono aelike paha apau, ina he mau pono io kekahi, a aole hoi ka uku laikini i noakakaia maluna ae iloko nei o keia Kanawai e ukuia aku e ia oiai ka manawa o kona laikini ua pau loa. Pauku i2. E mana keia Kanawai i kona apono ia ana. Aponoia i keia la 3 o Aperila, M. 11. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KANAWAI 49 HE KANAWAI E Hoololi Hou ana i ka Pauku 3190 o na KanaWAI I Hooponopono Hou ia o Hawaii e Like ME IA I HOOLOLIIA AI E KA PAUKU I O KE KaNAWAI 150 KE KAU o 1905 E HOOMAOI'OPO ANA I KA MALAMA ANA I KA La PuLE. E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hav:aii: Pauku 1. O ka Pauku 3100 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii elike me ia i hoololiia ai e ka Pauku 1 o ke Kanawai 15 o ke Kau o 1905, ma keia ke hoololiia nei i heluheluia ai penei: "Pauku 3190. O na hana apau ma ka la Pule ke papa ia nei, koe nae na hana e hiki ole ke kaliia a i ole ia aloha (kokua) paha, iloko hoi o laila e hui pu ana me na hana apau i makemakeia no ka malama maikai ana, no ke ola, oluolu a i ole ia no ka hoopakele ana paha i ka lehulehu, a i ole ia 110 ka hoopakela ana paha i ka waiwai mai kekahi poino mai i ike mua ole ia, a i ole ia poino paha, a i ole ia hana paha i makemake ia aku no ke kue ana i a i ole ia i kekahi niea e noho ana ma ke* kahi halawai haipule, a i oleia no ka hoolawa an^

paha i kekahi manawa no ka helahelu ana a i ole ia imi (heluhelu) paha; aka nae.o keia Pauku aole ia e pili aku ina keena hana pa J i nupepa, na hui hooholo mokuahi, alahao, uwea olelo ame na hui kalepa, na hokele, na hale rumi hoollmalima, na hale aina, na hale kuai kika ame paka, na rumi ai aikilima, na wahi kuai wai momona, na hale kuai laau, na hale malama kaa ame lio, nakalaiwa kaa, na ona ame na poe e hana ana i na waapa i laikini, wahi o na mea hou, na poe hanai holoholona, na \vahi hana kukui uwila, na wahi hana e-a (gas) a me na hale pepehi holoholona, a e hookoe hou ia aku hoi o na ukana pili kino ua hiki no ke laweia aku a laweia mai mai na nioku e haalele ana a e ku mai ana paha ike awa.ia la, ai, a mai kekahi mau wahi hookio kaaahi mai paha, a ma ka la Pule e ae ia aku no hoi ka hoopiha ana ame ka hoohemo ana i na ukana o na moku pili aina, na moku o ka aina makua (Aiiiei'ika) a i ole ia na moku paha o tra aina e, aka, aole kekahi ukanaJkoe|wale no na holoholona ola ame na waiwai o ke ano e poino koke ana ua hiki ke laweia aku mai ka uwapo mai a i ole mai ke awapae mai paha kahi hoi o ua ukana la i waihoia ai, a iloko o ka la holookoa ua hiki no ka waiu> omoomo palaoa, na hua ai, ame ka hau ke kuai ia aku a laweia aku hoi; a hiki i ka hora 10 o ke kakahiaka mamua o ke awakea, ua hiki no na io holoholona hou, na ia hou, ame na lau nahelehele hou ai ia ke kuai ia aku a laweia hoi, a ua hiki no hoi i na poe holoi a aiana lole ke lawē a ohi mai i na lole holoi." Pauku 2, Aole mea ma keia Kanawai e manao ia e hoopau ana a i ole e hoololi ana i kekahi Pauku e aku o ke Kanawai 15 o ke Kau 1905. Pauku .3 E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana. Aponoia i keia la 4 o Aperila, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.