Ke Au Hou, Volume II, Number 17, 26 April 1911 — He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE-KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU [ARTICLE]

He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE-KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU

"He mea pono no oe ke hele aku e pane pela i ko kakou haku," a ia wa no laua i haalele niai ai ia Rebeca e noho pu me ua lualiine ala. Namunamu iho la ua luahine nei: "Heaha la keia hana daimonio a laua iloko o ka makani?" me ka leha hoomau ana iluna o Rebeca mai ke poo a ka wawae, "ke manao nei nae au ua hiki no ia'u ke koho wale i ke ano o ko lakou lawe ana mai nei i keia kaikamahine." Puana ae Ia oia i keia mau huaolelo me ka maopopo loa: "Elike ana oe e ke kaikamahine °pi° me he Pueo la ka hiki ke hoolohe i ko lakou mau leo elike me ko'u hoolohe ana i ko lakou," a ninau aku la oia: "Mai ka aina hea mai nei oe e ke kaikamahine?' aka, aol© he pane aku o Rebeca, a oia ka ua luahine nei i pane hou aku ai: "No keaha la hoi oe i pane ole mai ai, oiai aole no i hiki ia oe ke uwe, aole hoi e olelo,kupanaha maoli no." "Auhea oe e ka makuahine maikai, mai huhu oe," wahi a Rebeca. "Ke a'o nei au ia oe," wahi a ua luahine la, "mai olelo oe pela, oiai he hiki no i ke kanaka ke ike i ka meheu o ka Alopeka, a pela no e ike ia ai ke kaikamahine ludaio ma ke ano o kana olelo." "No ko kaua ola ana ame ke aloha," wahi a Rebeca, -'ke makemake nei au e ike mai ia oe mai, heaha la ka hopena no na mea e hana ia mai ana no'u maanei? O kuu ola anei ke kumu o ko'u hapa ia ana mai peneia? Ina nona, ke ae aku nei au e hana ia mai au pela." "0 kou ola anei kau e manao nei? Aole loa pela, heaha auanei ko lakou pomaikai ke lilo aku kou ola, elike me Regina e ola aku nei, oiai he kaikamahine opiopio no au elike me oe i ko'u paa

ana mai i anei, i oi palua aku kona ui i kou i ka wa i lilo pio ai keia Kakela ia Forona de Bufa ame na Noremana. "O kuu mau kaikamahine ehiku ame kuu makuakane kai kue aku i na °nemi i ko lakou wa i kii mai ai e kaua, ua kue mau aku lakou ame ko lakou mau kanaka no ko lakou mau pono, a no ka hanohano o ko makou kakela hooilina nei, * a ua hapala ia hoi na paia o keia hale me ko lakou mau koko. Ua pau loa lakou i ka luku ia, a o ko lakou mau koko i kiheahea ia ma keia mau paia, ua paakuku no ia no ke kahiko loa, aka, ua lilo nae au i mea lioomainoLno ia e lakou nei ka poe i lanakila." Olelo aku la o Rebeca: 4 'Alaila, aole anei he kokua e aku? Aole anei he mau ano e aka e pakele ai mai nei aku? A ina he hiki ia oe ke hoopakele ia'u v mai nei aku, alaila, e hoowaiwai nui aku no auanei au ia oe." Pane aku la ka luahine: "Mai manao oe pela, oiai ua hala loa ka wa aole he manaolana ana no ka palekana, aka, he hauoli nei au ke hoi oe, e waiho iho no auanei au i keia mau mea laa mahope nei. E aloha auanei oe eke kaikamahine, oiai o kou hoopai ua like no ia me ka hoopai ia ana o ka poe e aku, ua pau ae la ka'u olelo ana, a e hoomakaia aku ana kou hopena, o ke aloha no kou." "Ma o na lani la, e noho mai, e noho mai oe, wahi a Kebeca, oiai he mea maikai ole nou ka waiho mehameha ana mai ia'u iloko oke anoano o keia keena, a noho mai oe, alaila, ua noho mana mai oe maluna o'u.' 'Pela no, aka, o ka noho pu ana aku me ka inakuahine o ke Akua, aole no ia he mea e hoo»

. ;*ka *i e«," wahi &-ka luahine, a kuhikuhi «ku la oia i ke kii o ka makuahine Virigina ma kekahi aoao o ke keena, "aia oia ke ku mai la, ina e hiki ana iaia ke hoopakele raai i ka hoopai e kau ia mai ana maluna ou." , laia e olei lo ana pela, haalele iho la oia i ke koena, a pupuku ae la kona mau helehelena me he la e minoaka ana, aka nae he ku i ka weliweli ke nana aku. Ki mai la oia i ka puka xnahope ona, a ke lohe aku la 110 o Rebeca i ke kamumumu o na kapuai wawae ame na olelo hoohiki ino a ua luahine la, iho aku la oia ma na ala anuu a hiki i kona nalo ana aku i kekalii o na keena o ka pakaua. A i kona hala ana aku, kakali iho la oia i ka mea e hana ia mai ana nona, a i ka hala ana o kekahi manawa nana pono aku la ia i ke keena a ike maopopo iho la oia he poepoe laumania kona mau wahi a pau loa. Ike aku la oia he puka makani wale no kahi o kona pakele i manao ai, aka, iaia i kiei aku ai i waho ike iho la ia eia ka oia ke oni nei i ka lewa iloko o kekahi wahi kiekie e hiki ole ai ke pilipili honua iho. Oiai oia e ku haalulu ana lohe aku la ia i ka lialulu kapuai wawae e hele mai ana i ona la, a weheia mai la ke pani puka a komo mai la kekahi kanaka kino loihi me ka nihi malie ana aku, a ua aahu ia hoi oia me na kahiko o ka poe powa nana lakou i hopu ma ke alanui, a ua huna ia kona mau helehelena. Ia manawa i wehe ae ai ua Rebeca nei i kona mau kupee lima ame kona mau lei a-i gula a paa ma kona lima a kamailio mai la i ke kanaka ana e kuhihewa nei o kekahi ia o na powa o loko o ka ululaau: ''Ke nonoi aku nei au ia oe e ka hoaloha," wahi a ua Rebeca nei i pane mai ai, "e lawe aku oe i keia mau w T aiwai nou, ma ka inoa la o ke Akua, a e aloha mai ia'u ame kuu makuakane elemakule, ua maopopo no ia oe, he mau mea kumukuai nui maoli 110 keia, aka, ke haawi aku nei nae au nou ia, i mea e hookuu ia aku ai īnaua mawaho o keia pakaua me ka maluhia." "E ka pua nani o Palesetina," wahi a ka powa, "o kela mau pupu momi, ua nani io no ia ke nana aku, aka, aole nae ia i oi aku mamua o ke aiai o kou mau nilio, a o keia mau daimana lilelile i okomo ia iloko o na apo gula au e hoike

mui Ir, aole i oi aku ko lakou nani mamua e» kou mau maka. "Oia ka'u e hai aku nei ia oe, u« oi aku ko'u makahehi i.ka nani mamua oia mau waiwai, oiai aia iloko o ko'u puuwai kahi i hoomomoa ai no ia mea huna, a'u lioi e hai aku nei, ua oi aku ke aloha mamua oia mau mea apau au e hoike mai la ia'u." • , . "Mai hana hewa oe pela," wahi ā Keheea, w e lawe aku i keia uku, a e hookuu mai ia'u, a pela auanei ke Akua e haawi mai ai i na pomaikai .he ' nui ia oe, a o ka hoopoino wale ana mai ia makou oia auanei ka mea e alako aku ai ia oe iloko oka pilikia mau loa. He mea oiaio e haawi hou.mai' no auanei kuu makuakane ia oe i uku hou, a pela auanei ka mea nana e hoomaikai hou mai i kou inoa iwaena o na anaina maikai. "Pela auanēi e kala ia ai kau mau hana powa ana iho nei o keia ano, a pela no e holoi ia ae ai na noonoo aole oe e hana hou aku aua i na hana oia ano i kekahi wa e hotsa mai ana, ina nae hoi oe e ae mai ana ia maua ine ka oluolu no ka hookuu ia me ka uku no hoi." "I ka'u nana ana, he maikai maoli kau olelo," wahi a ka powa ma ka olelo Farani, oiai ke ike la oia he ano pilikia maoli no ke kamailio ana me ke kaikamahine ma ka olelo Sakona, oiai ua oi aku ke akamai o ke kaikamahine i ka olelo Sakona mamua ona. Nolaila, hoololi ae la oia i ke ano o kana olelo, mai ke Sakona ae a i ka olelo Farani, a hoomau aku la oia ike kamailio ana: "E ka pua lilia o JBesia, e ike oe, o kou makuakane oia kekalii o na kanaka mekanika akamai i ka hana gula, ka mea i hiki ke hoolilo i ka lepo hao me ke dala hapaupaui gula elike me kana i makemake ai. "0 kou makuakane he loea oia ma ia ano liana, aole inea i oi aku o ka ike mamua o kona ike ma ia liana, he kanaka oia i kaulana ma ka nui o kona mau waiwai maluna o keia ili honua a kekahi poe e makahehi aku ai." A iaia e hoopuka nei i keia mau olelo imua o ke kalkamahine, aole no he puai wahi leo mai iaia mai, ke hoolohe malie loa la oia i na olelo a ka powa e pili ana no kona makuakane, a no ka ike ana o ka powa aole he wahi leo puai mai ke kaikamahiue aku , puana ae la oia:

"0 Isaaka kaulana i keia wa lie kauaka oia iloko o na unaii ana a ka mea hana rama akamai, e hiki ai iaia ke hooponiniu i na manao o ka poe apau ana i makemake ai." "Alaila, aole ka oe he powa?" wahi a Rebeca, "oiai ua maa loa au, aole ka powa he mea lawe ole i ke dala ame ke gula, oiai aole loa he powa i lioole mai i ka uku ia aku, a aole nohoi e kamailio inai elike me kau e olelo mai uei," namunamu iho la ua kaikamahine nei, "ae, aole io ka oe he powa, he Noremana ka oe, he alii Norenaana paha ma k : a hanau ana." Ia wa hookuu.iho la ua Boisa Guilal>eta la i na opi o kona koloka omaomao e uhi ana i kona inaka a pane mai la: "Aole ka oe he kaikamahine oiaio o ka hanauna Isaraela, he waliine kilokilo ka oe no Enedona? Eka rose nani o Salona, he pololel kau i pane mai.la, aole io no au he powa, aka, he mea au i makaukau e hoolei aku i kou a-i ine na lei momi, a i na kupee daimana hoi ma kou mau lima. "Nolaila, i hai aku au ia oe, he oi aku o ka pono loa na'u e haawi aku ia mau mea nou, mamua o ko'u lawe ana mai i kau mau mea e haawi mai nei ia'u" "Ke ike nei no au ia mea, aka, healia la kou pomaikai e loaa mai a'u aku, ina aole o ko'u waiwai kau e lawe aku ai, oiai ua ike no oe, aole e hiki ia makou ke hoohui ia me oukou, he karistiauo oe a lie ludaio au, a ua kue ia hoi ko kakou hoohuiia ana ma na kanawai o ka aina, a pela pu hoi me na loina pili hoomana." "Pela io anei?" wahi a ua Temepela la, "aole anei au e mare aku ina o ka Moiwahine ia o Seba? "E hoomanao mai oe, he nui no ko'u kupanaha, he nui ka'u mau wahine i haawi ia mai ai no ka hoopalau ana, a he mau kaikamaliine kekahi o lakou na na Moi karistiano, ua lioolo mau aku au, aole loa i ike iki ko'u puuwai i ke aloha ana i kekahi kaikamahine opiopio elike me ko'u aloha ana ia oe. "Nolaila, e hoomanao mai oe, o ka mea a'u i puana ai aia ko'u waha, ua like kona oiaio me na kukuna lilelilo oka la, ake hai aku nei au ia oe owau ke Temepela, o ka papa kiekie loa oia ohana, e nana mai i na hoailona hanohano i kau ia mai maluna iho o'u. la oe i ike inai ai i keia mau hoailona e aa ana anei oe e hoopuka mai ia'u i kena ano 01010 e keia kaikamahine?"

Ke aa mai nei anei oe e pulapu mai ia'u mo kena ano?" wahi st Rebeca. Pane koke mai la ua Temepela la me ka piha inaina: "E lohe oe, he pio oe na'u i keia wa, a ua olelo aku au ia oe me na huaolelo oluolu maoli, a aole he mana nana e kue mai i kuu makemake, a pela no au e hiki ole ai ke hoonee ae i iniha no kou palekana.'' "E ku aku oe pela," wahi a Rebeca, "m»i kau mai i kekahi hewa maluna o'u i oi aku ko ino, he mea oiaio o kuu ikaika kino nei he mea hiki wale no ia ke hoopio ia, oiai ua hana mai ke Akua i na wahine he ikaika nawaliwali iho i ko na kane, a pela i hilinai ia ai ko lakou palekana make ahonui mai o ua mau kane laa lakou. Ke hai aku nei nae au ia oe me ka oiaio loa, a i hana hewa oe no'u nei, alaila, na'u auanei e kukala aku i kou inoa e ke Temepela imua o na poe apau mai kela pea a keia pea o Europa, a e hoohaaliaa loa ia hoi kou inoa ma ka ili honua nei elike me na poe e hele maau ana ma kela auie keia wahi o ka honua, kanaka ino loa oe. (E hoomauia aku ana.)