Ke Au Hou, Volume II, Number 20, 17 May 1911 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA [ARTICLE]

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA

MOK.UNA II E Kuu Makuahinh, ua Ike Oe ua Aloha Au ia Oe, KA PuHAKA NANA I HaAKOHI MAI la'u e Ike I ko Keia Ao Mau Inea Lalau aku la keia i ke pani hao a wehe mai la, a ma ke alanui pohaku e iho ana ilalo o ka hale lua oia i iho aku ai a hiki i kona hoea ana ilalo, a ilaila oia i nana aku ai i ke pani hao kahi ana i manao ai aia īlaila i waih'oia ai o Evalina, a ike aku la no oia, aole no i hoopaa lel Alaila, lalau aku la oia i ke pani o ua puka ala a wehe mai la, a ike aku Ja i ka waiho mai o ka pahu o Evalina, pii mai la kona aloha a nui ia manawa, oiai kona puuwai e pauma hala ole ana, haule iho la kona mau kuli ilalo ma ka aoao o ua pahu ala, a puili ae la kona mau lima elua ma kona umauma, oiai hoi kona mau waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, a puana malie ae la oia: "O! E Evalina! E Evalina hoil Ekala ia mai au e kou hanohano, oiai, ua hehiku aku au i ke kapu laahia o kou hiamoe malie ana? "E kuu aloha e, ka mea nona ke aloha i makia paa ia iloko o kuu puuwai, i hele mai la au e haawi aku i ko'u aloha hope loa ia oe, me ka uwe kaukau pu ana iho ma kou mau aoao o ka moe kau a hooilo. He mea oiaio, ua oki pu ia ae ko'u ike ana aku i ka mahiehie o kou mau helehelena aloha. Aloha no oe e kuu Evalina, ke hoomanao loa nei no au nou, elike no me kau i pane mai ai na'u mau loa no oe, ina paha oe e ola ana, a i ole, ua make paha

00. Ua ike no nae au e kuu aloha, ūa haawi aku Ia oe i kou pulima ia hai, ka mea hoi nana i hoehaeha i kuu puuwai me ka walania nui, a hoohanini hoi i kuu mau waimaka e hoopulu i ko'u mau papalina a hala ilalo oka ilihonua, aka, ua kala aku au ia mau kuhihewa wale o ka wa i hala, oiai, ua hoohiki %u iloko iho o'.u, he anela maemae oe, aole hoi oe i hana hewa iki mai ia'u. "Ke hoomanao ae nei au, ua loaa ia oe na wiliau o ko keia ao ola honua ana, a pela oe i lilo ai i luahi na ka poino, eia nae, he hookahi mea i maopopo loa, na Kauna Birene oe, aka, i ka wa o ka make, na'u īnau loa no oe, i hookahi ko kaua auamo pu ana i na ehaeha apau.'' MOKUNA 111 He Leo Walohia Mai ka Ilina Mai —"No ke Aloha o Ka'u Mka i Aloha ai." Ika pau ana ae o x keia mau olelo aua Keoki Leone nei, i ku ae ai oia iluna a nee aku la iloko aku o ka hale lua a honi iho la i ka pohaku mabala i kau ia iho maluna o ka pahu, a kahea iho la me ka leo ehaeha: "E Evalina, hoi maikaua. Hoi mai kaua e kuu aloha. A i make oe, make pu no kaua; a ke ola oe, i hookahi no ko kaua ola pu ana." Lohe ae la oia i ka nunulu o ka makani maluna ae o kaupoku, a o kana i manao ai he leo ia 110 ka hanehane e aka hoohenehene mai ana iaia, eia nae, iaia i huli hou iho ai maluna o ua pohaku mahala ala a kaukau iho la me ka waimaka, hikilele ae la oia i kekahi leo nunulu mai loko ae o ka pahu.

oiai uiA o atm m kgia la§ no»Us iu liiia o loha >iel, aia koi loha keli'uH'u &a 1& oia mc ka maoj)opo loa i ka poha hou ana as o ua leo ala mailoko āe o ka pahu kupapau, A hoomaopopo koke iho la oia me ka pihoihoi nui aole ia he leo no ka hanehane, aka, he leo ia no ke kanaka e mau ana no ke ola iloko ona, a i liele nae a punaiawele, e kamau ana o ke aho wale no. Eia nae, ua pahola iho ke puanuanu kaumaha inaluna ona ia hora no kana wiea e lohe nei ine ke opoopo o ka oili, a kunahihihi ae la kona mau ano apau a kuku ka lauoho elike me ke ano o ka puaa ahiu. Ku ino ae la oia ma kona mau wawae, a haalele koke iho la i ua walii ala no kona pii ana aku iluna e nana ai ina paha he kanaka kekahi e hele mai ana e kiei a halo i kana apana hana i manao ai e lawelawe. Punia loa ia iho la nae oia e ka maka'u nui i kona hoea ana aku iluna, a oia ke kumuo kona holo ana, a maiuuli oia hana ana i hookui aku ai oia i ke kihi o ka pa kukupau. Mamuli oia hookui ana i ka pohaku kumu honua i kuwala aku ai oia ilalo a kakaa aku la i ka honua, a i kona puoho ana ae, i hoomau aku ai no oia i ka holo ana iloko oia pouli nui oia wehena kaiao. Oiai no oia e hooma,u nei i ka holo ana i hookui aku ai oia i kekahi pohaku nui e waiho ana a huli pu ae la kona alo iluna, eia nae, ua olokaa ia aku la oia me he wahi opeope uuku ala. TJa noonoo no oia i kinehi, e holo pololei aku oia no ke kii ana i mea nana e kokua mai iaia i ka wehe ana i ua pahu ala, a pela kakou e ike nei eia oia ke holo nei no laila. Eia nae, ua like oia ine kekahi lio holonui i paa i na kaula huki i kaolii koke ia kona neu ana aku no mua', pela okoa ihola no oia i hookuemi Impe ia mai ai a ku malie iho la ia me la noonoo nuiana i kana mea e hana ai. Uili pono ae la ua noonoo ala i lioea mai ai iloko ona, oia hoi, ina paha oia e kii ana i kekahi mea e hele mai e kokua i ka hoopakele ana ia Evalina, a i ola io oia, alaila, aole no e

iiek an& ka aku s kēii i ki 3€ft» un& a e fcr kii ia mai na ia. NoUila, hoholo hou Be la kona noonoo, ua oi aku no o ka pono o ka waiho inalie ana no iaia pela iloko 0 kona luakupapau iho, aka, oiai no oia e nalu ana pela, oia no ka wa i olino mai ai oka malamalama oka mahina piha o Mahealani, ua aJca ae a kiokie loa maluna o ka wekiu o nakumulaau loloa. Iloko oia manawa i lohe aku ai oia i ka nu aka makani, me he ja e lele pu ana i ka lewa he leo hanehane no kekahi mea, e olelo ana: "E kuu aloha, e ahaia ana ka hoi oe e apa nei?'' Mamuli o keia leo kanikaniaula i hooku'ihe mai i kona noonoo, a hoopau ae la oia i kona kulana pohihihi a puana ae la oia: "Pela anei au e pono ai,e iilo ka au i mea nana e lawe Iko Evalina ola iho? Auwe! Na'uponoiana no anei e lawe ae i ke ola o kuu Evalina aloha? Ua hikl mai nei anei au maanei no ka waiho ana iho iaia e hanu ola iloko o keia lua puanuanu? "Ke manao nei au, aole loa e pono e hana aku au pela iaia, e kikoo aku no auanei ko'u mau lima no ka hoopakele ana ae i kona ola. Oia, e hoopakele no au iaia. O! My Evaline aloha, na'u mau loa no oe, he oiaio ua make no oe i keia wa, a aole he kuleana i koe o kau kane maluna ilio ou, a pela pu hoi me kou mau makua. A.ka nae hoi, ua nele pu me ke kanawai o ka aina ame ko ke Akua, a o ke kanawai o ke aloha mawaena ou ame a'u, oia wale iho la no ke kanawai hookahi e mana ana maluna o kaua." Hoomaopopo koke iho la oia, he mea pono iaia e loaa he niMl mea paahana e wehe ai i ke pani o ka pahu, a he liana hoopau manawa wale iho no nana ka holo pu-da ana i o a ianei, oiai, wahi ana, o ka paa o ke pani ka mea e loaa ole ai o ke ea ia Evalina a e poino auanei oia. Nana ae la oia ma o a maanei a hiki i kona ike maopopo ana i kekahi ke a hao eku ana iloko o ka pa o hale lua, pela oia i hele

aku ai iloko o ka pa e hoopuni ana me ka hoao ana e hemo mai. Oiai oia e noke ana i ka uneune i ua kea la, ike aku la oia i ka poha ana niai p kekahi malanialama kukui, a i kona nana pono ana aku i ike aku ai oia he kanaka ka ka mea nona ua malamalama la, a e liele poJolei mai ana oia no kahi ana e ake nei e hemo ae ke kea hao. Ike koke iho la oia o kona loaa ana mai i keia kanaka, o kekahi ia o na kulana ano kupilikii loa, a hoomaopopo pu iho la oia aole keia he mea e aku, aka, o ke kiai pa iliua no keia. Ke hoomaopopo pu !a oia, e lilo ana oia i mea pilikia mamuli o kona komo kuleana ole ana iloko oia wahi ia mau hora o ka wanaao. Nolaila, hooholo iho la oia i kana hana e hana aku ai, o ka hoohuli mai i ua wahi kahaka nei ma kona aoao ina e hiki ana iaia ke hana pela. A o kana hana i manao ai e hana aku i ua wahi kanaka nei ina e liiki ana, o kona pee malie hiki i kona kokoke ana mai, alaila, lele aku oia e uumi i k-ona pu-ai. "Malia,'' wahi ana i noonoo iho ai, "o kona maka'u mai i ko'u lawelawe oolea aku oia ka mea e ae mai ai i ka'u mau makemake apau e kauoha aku ai iaia.'' Ke maopopo pono ala iaia kana e hana aku ai, pela oia i lekei hou ae ai a kau ana iluna o ua pa nei, a haule aku la i waho o ua pa la, a aole nohoi i emo iho, kokoke loa mai la ua wahi kanaka nei ina ko ianei wahi e noho nei. O ka wa no ia o ua Leone ala i lele aku ai a uumi iho la ma ke kani-ai o ua wahi kiai pa ilina ala, a mamuli o keia eleu i loaa ia Leone, i hiki ole ai i ua wahi kanaka la ke holo a uwa ae paha. Hoohina ia iho la oia e Keoki Leone i ka honua, a hemo aku la hoi ka ipukukui mai kona lima aku a kakaa hele aku la iluna o ka lepo, nolaila, hoomoe iho la ua Leone ala iaia ilalo a pane ilio la; "E keia kanaka, e pono oe e uoho malie loa rae kou uwa ole, mo kou kue 010 uiai ia'u, he mea oiaio loa, i kou wa o hoopuka ai i kr*

kahi huaolelo, e lilo noauanei kou ola iloko o ka poho o ko'u lima." Ia wa no i unuhi ae ai ua opio ala i ka pu pianapana a onou. iho la maluna o ka lae o ke kanaka kiai pa ilina, a oia ka mea nana i hookau aku ka weli i ua kanaka kiai pa la, a ninau ae la: "Heaha la kou makemake ia'u a'u e hana aku ai nou, a'u hoi e hooko aku ai me ka hoohakalia ole?" wahi a ua kiai pa ala me ka piha makau, oiai kona kino ame na lima e oni kapalili launa ole ana, me he hi'u ala no ka i'a. "E ae mai oe,'' wahi a Keoki, "aole oe e hoopuoho a walaau nni." "Ae.' v "Ina ua pono ia,'' walii a Leone, alaila, e ku ae oe iluna a lalau iho i ko wahi ipukukui, aole au e hana ino aku ana4a oe, ina nae oe e kokua mai ana ia'u ma ka lilo ana mai i hoaloha no'u, alaila, e haawi no au i kekahi uku nui e hoopauia ai kou hana ana maanei?" "Owai la oe?" wahi a ke kanaka kiai pailina, "e oluolu oe e hai mai ia'u i kou inoa, a pehea la oe i komo ai iloko nei i keia mau hora o ka wanaao?" "E pono oe e hooki i kena mau ano olelo, 0 halawai koke ko lae me ka puupuu hoopalahe hao. Aole anei oe eae e kokua mai ia'u?" "Ke ae aku nei au, ina nae aole kau he hana ku i ke karaima?" "Ua pono," wahi a Keoki, "ke hoomanao ala nohoi paha oe, ea? He hoolēwa nui ko nehinei?" "Ae. Oia ka hoolewa oke Kauna wahine de Birene." "Pololei, i liai aku au ia ōe, ua kanu ola ia kela Kauna wahine oiai aole oia imake.'' 1 keia manawa i kuemi hope aku ai ke kanaka kiai pa, a naholo pu ae la ka haikea ma kona papalina. Nolaila, wahi a Keoki i hoomau aku ai: "Ke manao nei au he mea pono maoli e hoopakele ia ke ola o kela wahine, oia ka'u i manao ai e hanaia. 0 ka'u hana a'u i manao ai, o kokua mai oo ia'u ma keia hana, pehea la 0 mai ana anoi 00 0 kokua mai ia'u?"