Ke Au Hou, Volume II, Number 20, 17 May 1911 — Na Kanawai i Aponoia o 1911 [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Na Kanawai i Aponoia o 1911

KANA WAI 68 lIE KANAWAI E Hoomaopopo ana no ka Hoopaainoa ana o na Poe Koho Balota. E Hooholoia c ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii: Pauku i. Aole eae ia kekahi kanaka e koho ma kekahi la koho balota ina aole oia i hoopaa mua i kona inoa he mea koho balota e like me na hoakaka ana a keia Kanawai. Pauku 2. Mahope koke iho oka holo ana o keia Kanawai, e hoomaka koke aku no ke Kakauolelo o kela ame keia Kalana e hoopaa i ka inoa o na poe koho balota apau iloko o kona Kalana iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana. Oia hoopaa inoa ana iloko no ia o hookahi a i ole ia oi aku paha mau buke no kela ame keia Kalana i nui kupono no ka hookomo ana i na inoa o na poe koho balota apau iloko o ke Kalana e hui pu aname na aoao hakahaka no kekahi papa hoonohonoho hua kumu o na inoa o na poe koho balota. Oke Kakauolelo, mamua o kona hoomaka ana e hoopaa i na inoa o ka poe koho balota, e mahelehele *-kupono oia i Buke Hoopoa Inoa Koho Balota o ke Kalana iloko o na mahele elike me ka nui o na mahele koho balota iloko o ka Apana Koho Balota Lunamakaainana a mau apana paha iloko o kona Kalana a e hoonohonoho papa hua kumu kupono nohoi i na mahele koho like ole. Oka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota i kela ame keia manawa o na hora hana e hamama no no ka nana ana o ka lehulehu. Oia hoopaainoa ana e rulaia no a e pa'iia elike me keia ano mahope ae nei: PAPA INOA OIHANa 0 NA POE KOHO BALOTA 0 KE KALA NA 0; TERJTORE O HAWAII APANA LUNAMAKAAINANA HELU.

Paūku 3. O kekahi mea i kupono i ke koho balota o kela ame keia Kalana e makemake ana e hoopaa i kona inoa i mea koho balota, e hele aku no ia i kela ame keia manawa o na hora oihana imua o ke Kakauolelo o ke Kalana, malaila a ma ia manawa e ninaniaauia mai ai oia malalo o ka hoohiki ana i kona kupono i mea koho balota. O kela amekeiamea noie hana aku oiaae kakau hoi i ka palapala noi e like me keia ano mahope ae nei: , PALAPALA NOI NO KA HOOPAA INOA : ANA. • HELU Teritorc o līawaii, >• ss. Kalana o ) O ko'u inoa piha o. .. Ua hanau au ma He o'u makahiki. Ua noho au ma He makaainana Amerika kane au no Amerika Huipuia. Ua hookupaia au i makaainana kane no Ameiika Huipuia ma (Mokuaina) (Teritore) o ma ka la. . . .0 A. D , e Aha Hookolokolo 0 Ua noho au iloko 0 ke Teritore o Hawaii i emi ole iho malalo o hookahi makahiki mamua aku nei maloko hoi o ka Apana Lunamakaaina i emioleiho malalo o ekolu mahina mamua aku o keia la a'u e noi nei no ka hoopaainoa an.i, oia hoi: I keia la 0 A. D. 19, . . Ua hiki ia'u <* (Enelani). ke kamailio, heluhelu a kakau i ka olelo (Hawaii). Aole au iloko o ke Teritore ma ke ano he mea iloko o ka puali kaua aina a moana paha o Amerika Huipuia, a i ole ia, ma ke kumu paha he mea 1 pili aku i na puaHkoa e lawelawe ana iloko o Amenka Huipuia. Aole au i hoopa'iia imua o ke

Kanawai no kekahi hewa kalaima e hoopa'iia ai nia ka hoopaahaoia ana no kekahi manawa i oi aku mamua o hookahi makahiki me ke kala ole ia hoi no ia mea a loaa hou hoi ko'u kuleana kivila. . He pilikia kekahi lala o ko'u kino, oia hoi he...... He mea ia e pale ai ia'u i ke koho ana me ke kokua ole ia. Ke hoohiki nei au me ka oiaio he pololei na mea apau i kakauia mamua ae nei, pela ke Akua e kokua mai ai ia'u. ••••«• • • • • • • • • Kakauia a hoohikiia imua o'u i keia la 0... . .... ..... .. . A. D. 19.. . • ••-•••••••»#•■•■•••••»••••■■■ E hoohiki aku no ka mea noi i ka oiaio o na mea apau i hoikeia maloko o kana palapala noi imua o ke Kakauolelo, e hoomanaia nei hoi ma keia e lawelawe ia mau hoohiki ana. Ina o kekahi hana ua makemake ke Kakauolelo a i ole ia ua manao oia he mea ia e hoopokole ai ia mea, ua hiki no iaia ke koi aku i ka mea noi e lawe mai i kekahi hoike a mau hoike paha no ka hooia hou ana aku ina olelo o kana palapala noi. Ina i hololea i ka manao o ke Kakauolelo o ka mea noi ua kupono e hoopaaia he mea koho balota, alaila e kakau aku ke Kakauolelo i ka helu o ka palapala noi, e nee papa ana elike me ia i aponoia e ia, a e hookomo aku hoi iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana i keia mau mea penei: 1. Ka helu oka Palapala Noi (Affidavit). 2. Ka la oka Hoopaa Inoa ana. 3. Ka inoa piha oka mea noi. 4. Hana. 5. Makahiki. 6. Lahui. 7. Ina ua hookupaia, ka la oia hookupaia ana. 8. Wahi noho. A e kakau aku hoi ka mea noi i kona inoa i ka Buke Hoopaa inoa a e kakau pu hoi ke Kakauolelo i kona inoa ma ia laina like o ka Buke lloopaalnoa. E kakau koke aku hoi ke Kakauolelo i ka inoa i hoopaaia iloko o kona wahi kupono iloko o ka papa hoonohonoho hua kumu e hui pu ana me kekahi hoakaka e hoike ana i ka aoao o ka buke

i hoopaaia ai. O kekahi mea koho balota i hoopaainoa ia, aole oia e makemakeia e hoopaa hou bo kekahi koho balota hou aku, koe wale no ma na mea i hoakakaia mahope ae nei. O na palapala noi i aponoia, a i ole ia, i laweia mai e ke Kakauolelo e hoōnohonoho like ia aku no e like me ko lakou mau helu a e malamaia hoi iloko o kekahi wahi kupono e hiki ai hoi ke weheia no ka nana ame ka noii ana o ka lehulehu. Pauku 4. Ua hiki no i kekahi mea koho balota i hookuponoia e kue i ke kuleana o kekahi kanaka no ka hoopaa inoa ana i mea koho balota iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota ō ke Kalana, i na manawa apau a hiki i ka noho hou aiia a ka Papa Kakau Inoa. O ka hoolaha oia kue ana e haawi koke ia i ka mea kue ia. Oia kue ana e hanaia no ma ke kakau e hoike piha ana i na kumu maluna olaila ke kue i hookah'uaia ai a e kakauinoa ia hoi e ka aoao nana e kue ana. Ina e hoole ia kekahi kue a i ole a ina paha ua hooleia e ke Kakauolelo ka hoopaa inoa ana o ka mea noi, alaila, ua hiki no i ka aoao i rula ia e hoohalafyala aku ia rula ia ana i ka Papa Hoopaa Inoa Koho Balota o kōna apana. O kela ame keia Papa Hoopaa Inoa Koho Balota e noho aku no ma na wahi mahope ae nei iloko o ko lakou mau apana pakahi: Hilo, Kailua, Wailuku, Honolulu ame Lihue, ma ka Poakolu elua o Okatoba okela ame keia makahiki koho balota laula, no ka hoolohe ana i ua mau hoohalahala la, a e hoomau aku hoi i ko lakou noho ana mai kela ame keia la a hiki i ka pau ana o na hoohalahala i waihoia mai i ka hooloheia. Ma ia hope aku e noho no ka Papa i oleloia ma keia mau wahi malalo iho nei maloko o ko lakou mau Apana pakahi: Kapoho, Honokaa, Waimea, Waiohinu, Lahaina,- Makawao, Hana ame Pukoo, no ka hoolohe ana ina hoohalahala, ina he mau hoohalahala kekahi mai na Apana mai o Puna, Hamakua, Kohala Akau ame Hema, Kau, Lahaina, Makawao, Hana ame ka Mokupuni o Molokai, pakahi, a e hoomau aku no r ko lakou noho ana a hiki i ka pau ana o na hoohalahala i ka loheia. Ina e hoaponoia ka hoohalahala, e hoike koke aku no ka Papa ia mea i ke Kakauolelo, a ma ia manawa hoi oia e hoololi ni i ka mea i kakauia iloko o ka Buke Hoopaa Inoa i kulike ai me na mea i loaa i ka Papa, a ina he mea kupono e hanaia e hoike aku ke Kakauolelo i na Luna Nana Koho Balota ia mea i hoololiia iloko o ka Buke Hoopaa Inoa. O kela ame keia Papa i oleloia e loaa pu aku no ka mana no ke kauoha ana e hoololi i kekahi mea iloko o ua Buke Hoopaa Inōa la i oleloia, ina ma kekahi

manawa ua maopopo loa Ika Papa o ka inoa o kekahi kanaka i aeia e hoopaa i kona inoa ua pela hewaia, a i ole ia, ua kakau hewa ia paha kona inoa iloko a i ole ia ua hoopaa hewa paha oia i kona inoa raa ka mahele pololei ole. Ama o kēkahi o keia ano o ka hoololi ana mamuli wale no ia o ke kauoha a ka Papa Hoopaa Inoa i kakauia, e hoike ana hoi i na knmu o ka hoololi ana ike Kakauolelo, a i ole ia i na Luna Nana Koho Balota paha o ka mahele koho balota malaila hoi e koho ai ua mea koho balota la ina ua pau ka hoopaa inoa ana. O na poe Luna Nana Koho Balota ma ia manawa e hoopololei i ka papa helu inoa o na poe koho balota i waihoia aku ai ia lakou e like me na kulana hoonohonoho i oleloia e hoike ana hoi maluna o ua papa helu inoa la i na kumu i hoopololeiia ai, a e hoouna kokeaku hoi i ke kauoha 1 ke Kakauolelo mahope koke iho o ke paniia ana o kahi koho balota. Oke Kakauolelo ma oka loaa ana mai o kekahi oia kauoha mai ka Papa Hoopaa Inoa mai, a i ole ia, mai na Luna Nana Koho Balota mai paha, e hoopololei koke aku oia i ka Buke Hoopaa Inoa e like me na maaao o ke kauoha, e hana ana hoi maluna o ua rnau inoa la i kekahi hoakaka no ua kauoha la i oleloia, a o ua kauoha la ma ia hope aku e haawiia aku i ka helu like o ka palapala noi o ka mea koho balota ihoopaaia ai a e waiho pu ia hoi me ua palapala noi la iloko o kekahi wahi kupono i hiki ai hoi ke ikeia e ka lehulehu no ka nana ana. Pauku 5. O .kela ame keia mea kupono ike koho balota e hiki ole no kekahi kumu ke hiki kino mai imua o ke Kakauolelo no ka hoopaa inoa ana e loaa no iaia mai ke Kakauolelo mai kekahi palapa)a paihakahaka e hoopihapihaia aku ai e ua mea koho balota la a e hoohikiia aku hoi imua o kekahi Luna Notari o ka Lehulehu, a Lunakanawai Apana paha, me ka uku ole, a i ole e kekahi Luna paha i loaa ka mana ma ke kanawai e lawe i !na hoohiki. Oia palapala paihakahaka e kakau noa ia no e ka mea noi iloko o elua mau wahi kaawale ma ke ano e hiki ai he hookahi oia limakakau ke oki ia mai ua palapala paihakahaka la a kapiliia aku ht>i,e ke Kakauolelo iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota Nui o ke Kalana. Oia palapala paihakahaka ua like no ia me ke ano i hoakakaia iloko o ka Pauku 3 o keia Kanawai, a e kokuaia ana hoi e na palapala afidavita a ekolu (3) poe koho balota e hoike ana ua ike lakou 1 ka mea noi, a o kona limakakau i ua palapala noi la i oleloia nona ponoi no ia, a o kahi noho hoi

i hoikeia he pololei, a o kela ame keia pakahi hoi o lakou ua manaō io la-kou o na mea apau i hanaia iloko o ua palapala noi la i oleloia he oiaio. Ma o ka loaa ana mai o ua palapala noi ala i hana pono ia, e hoopaa-koke aku ke Kakauoleio i ka helu oia mea a e hoopaa aku hoi i ka inoa o ka mea koho balota iloko oka Buke Hoopaa Inoa Koho Ba)ota e like me ia i hoakakaia iloko o ka Pauku 3 0 keia Kanawai, koe nae e kapili aku oia i ka limakakau o ka mea koho balota i okiia mai ka palapala no mai iloko o kahi i hookaawaleia iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana no ke kakauinoa ana o ka mea noi, a e kakau aku hoi ke Kakauolelo i kona inoa ma ua wahi hoopaa inoa nei e hiki ai hoi kekahi hapa o kona inoa ke kau maluna o ka apana i okiia mai ka palapala noi mai. Pauku 6. 0 kela ame keia mea koho balota e hoololi ana i kona wahi noho mai kekahi mahele koho mai a i kekahi mahope o kahoopaa inoa ana iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana, ua hiki no mamua o ka pau ana o ka manawa e hoopaa inoa ai e like me na hoomaopopo ana mahope aku nei, e hoopaa hou iloko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana malalo o ka mahele koho balota pololei a e holoi aku hoi ke Kakauolelo i ka hoopaa inoa mua ana ma o ke kaha ana i hookahi a oi aku paha mau laina mawaena o ua inoa la me ka inika ulaula ae kakau pu hoi maluna iho o ua inōa la ka la i hololiia ai. Pela pu no hoi ke Kakauolelo e hololi ai i ka inoa o kekahimea kohobalota i maopopo iaia ua make, a i ole ia ua nee aku paha mai ke Kalana no ka manawa mau loa, a i ole o kona make, a i ole nee a hele loa ana aku paha, ua hoike ia mai e kekahi mea koho ma ke kakau, mahope o kona hoolaha mua ana i kona manao e hoololi i ka papa inoa ma o ke pa'i ana i kekahi hoolaha no ia mea e hoike ana i na inoa i manaoia e holoiia iloko o kekahi nupepa e laweia ana a puni iloko o ke Kalana i emi ole iho malalo o hookahi manawa i kela ame keia pu.le no eha pule ka'ilike aoka hoolaha hope l°a anaaole e emi iho malalo o ehiku la mamua o ka la e holoiia ai a e pa'i pu ana hoi ia hoolaha ma ekolu wAr like ole he lehulehu iloko o ke Kalana no ia manawa like. Pauku 7. Ina e ikeia ana ma ka Palapala Afidavita no ke noi ana e hoopaa inoa, aole ka mea noi 1 00 kupono ma ke kanawai no ke koho ana.e hoopaaia no kona iiioa me ka nana ole ia mea, uialoko o ka Buke Hoopaa Inoa Koho Balota o ke Kalana, ina e maopopo ana i ke Kakauolelo o ke Kalana (koe na hophalahala ana ma kekahi mau

kumu) e piha |na i ka mea noi na makahiki kupono no ke koho ana mamua iho o ka la koho balota. Pauku 8. Ma ka Poakolu elua o Okaloha mamua oka la o kekahi koho balota nui, o ka Buke JSoopaa Inoa Koho Balota o kela ame keia Kalana e paniia aku no no ka hoopaa inoa ana a pela aku no hoi e paa ai, aia a mahope aku o ua la koho balota la. Mahope koke iho oka pau ana oka manawa hoopaa inoa koho balota, e hoomaka koke aku ke Kakauolelo e hoomakaukau i papa helu kaawale o na poe koho balota apau iloko o kela ame keia mahele koho. Oia papa helu inoa hoi e komo ana ma ka hoonohonoho hua kumu ana i na inoa o na poe koho balota apau iloko o kela ame keia mahele koho ame kahi noho hoi okela ame keia koho balota. Oia mau papahelu inoa hoi i ka wa e pau ai i ka hanaia e haawiia aku hoi aole e emi iho malalo o ekolu la mamua ae o ka la o kekahi la koho balota nui e ke Kakauolelo i ka Lunahoomalu oka Papa Luna Nana Koho Balota o na mahele koho balota i hookaawaleia. Pauku 9. Ona huaolelo "Kakauolelo Kalana" e hoohanaia nei iloko o keia Kanawai, e manaoia aku no o ke Kakauolelo o ke Kalana ame ke Kakauolelo o ke Kulanakauhale ame Kalana o llonolulu. Pauku 10. Ona Pauku 38, 39, 43, 44, 45, 46,47» 48, 54> 55> 56, 57 ame 58 o na Kanawai i Hooponopono Hou ia 0 Hawaii, ame ke Kanawai 78 o ke _Kau o 1907, ame na Kanawai apau a hapa Kanawai e ku-e ana i keia.ma keia ke hoopauia nei. O ka Pauku 42 o na Kanawai i Ilooponopono Hou ia o Hawaii ke hoololiia nei ma ka holoi ana i na huaolelo. "Aka nae" maloko o ka lalani 6 oia mea ame na olelo aku i koe apau. Pauku 11. E mana keia Kanawai i kona apono ia ana. Aponoia i keia la 6 o Aperila, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. Kh Ma ke kinipopo Sabati o ke Kapule nei, ua lilo ke eo ia Hawaii a haule o Kepani, he 2 puni ia 1. Aohe wa a hanau hua palahu. Ma ka Poaono nei i paa ai i ka hopuia e makaikiu McDuffie he 11 poe Julu piliwaiwai ma ka halepohaku Y. M. C. A. hou, he Pukiki, haole, a he poe Hawaii. Hoo-na-na no ka hoolilo ana ika heiau o na Karistiano i heiau no na hana kolohe. Ua komohewa ka inoa o "Kameeiamoku" ma ke kuauhau o Kamehameha o ka pule i hala, 0 ka pololei, o "Keeaumoku."