Ke Au Hou, Volume II, Number 23, 7 June 1911 — Na Kanawai i Aponoia o 1911 [ARTICLE]

Na Kanawai i Aponoia o 1911

KANAWAI 81 HE KANAWAI E Hoololi ai i na Pauku 2 £87 ame 2688 o na KaNAWAI I HOULUUI-UIA O HawAII B PILI ANA 1 naAka Paona ame na Mea Ana b Ae. E Hooholoia e ka Ahaolelo 0 ke Teritore 0 Hawaii: Pauku 1. O ka Pauku 26870 na Kanawai i Houluuluia o Hawaii ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei: "Pauku 2687 —Ka Hookupono Ana, ke Kuni Sila Ana. E lilo no i hana na ka Makai Nui oke Kulanakauhale a Kalana a o ke Kalana paha e hoolako i na mea ana paona ame na mea ana kupono e ae o ke ano kupono a pololei, a i kela ame keia makahiki (a pinepine no paha.ke manao oia e hana pela) a kauoHa no ia e nanaia na mea ana loa (like me ka ka Pake) na ana paona ame na mea ana e ae iloko o ke Kulanakauhale a Kalana a i ole Kalana paha ona i kohoia ai i Makai Nui, he mau mea hoi e hoohanaia ana e ka poe e kuai ana 1 na waiwai, na lako, na waiwai kalepa o kela ame keia ano, na hua ai, na mea ai ulu a mau mea kupono e ae paha a ka lehulehu i makemake ai, a e hookulikeia ke kupono oia mau ana paona ame na mea e ae ame na ana paona a ana e ae o ke aupuni, a ke ikeia ua kupono a pololei e kuni silaia me na huakumu "T. H." Pauis.u 2. o ka Pauku 2688 0 na Kanav\ I i Houluuluia o Hawaii, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei: "Pauku 2688. Ka uku. Oka uku no ka hookupono ana i kekani mea ana loa, paona a mea ana e ae paha, penei no ia e hoomaopopoia ai: No ke kuni sila ana a hoailona ana i kekahi mea ana loa, kanalima keneta, no ka sila ana a hoailona ana i kela ame keia pauku hooloihi oia, he iwakalua-kumamalima keneta; no ke kuni sila ana me ka hoailonaana i kela ame keia ana paona, umi keneta, ame kekahi uku kupono no ka hoo* ponopono ana i na ana paona me na mea ana e ae i kulike me ka mea ana a ke aupuni, aka nae hoi, aole e auhauia a oi aku mamua o elua manawa no kra nana a hookupono ana ia mea ana loa, paona a mea ana e ae paha i nana mua ia, iloko o ka makahiki hookahi. Ona loaa apau mai keia oi-

hana nana a hookupone 1 na mea ana malalo o keia Pauku e ukuia iloko o ka Waihona o ke Kulanakauhale a Kalana e ae paha kahi oia nana a hookupono ana i lawelaweia ai, ma ke ano he mau Loaa no ke Kalana." Pauku 3. E hiki no i ka Makai Nui e hookohu i kekahi mea i hope mai waena mai o ka poe lawelawe oihana malalo iho o kana Oihana, no ke kokua ana iaia ma ka lawelawe a hooko ana i na hana pili i ka Luna Nana Hookupono i na mea ana paona a mea ana e ae no ia Kulanakauhale a Kalana a i ole Kalana paha. Pauku 4. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana. Aponoia i keia 14 11 o Aperila M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. K A|N A W A? I 8 2 HE KANAWAI E Hoomakaukau ana no ka Hoolaulea ana amk ka Hoolilo o na Senate ame na Hoa o ka Hale o na o Amerika Huipuia ame Kekahi M au Kanaka Koikoi e ae Paha k Hele Mai ana e Ike i ke Teritore o Hawaii, Mamua o ka La 30 o lune, 1913... E Hooholoia e ka Ahnolelo 0 Jec Teritore 0 Hawaii: Pauku i. O ka huina o Iwakalua Tausani ($20,000.00) Dala ma keia ke hookaawaleia nei no ka uku ana aku mai kekahi o na dala iloko o ka waihona o ke Teritore, no ka hoolaulea ana ame na hoolilo o na Senatoa ame na Hoa o ka Hale 0 na Lunamakaainana o Ameiika Huipuia ame kekahi mau kanaka koikoi e ae paha e hele mai ana e ike i ke Teritore o Hawaii mamua o ka la 30*0 1une,1913. Pauku 2. O ka huina dala e hookaawale ia oei e kaa aku no malalo o ka mana o ame ka hoolilo xa ana aku e ke Kakauolelo o liawaii. Pauku 3. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana. Aponoia i keia la 11 o Aperila, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KANAWAĪ 8 3 HE KANAWAI E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 6 AME 8 O KE KANAWAI 48 o NA KANAWAI O KE KAU O 1911,1

KapAIA "He KANAWAI E HOOMAOPOPO ANA, A E HoOPONOPONO ANA I KA LaIKINI ANA I NA Aoena lloopak uahana." E Hooholoia. <• ka .i,i<io!clo v lee Teritore o JJa- / waii: - _ ■ Pauku i. Oka Pauku 6o ke Kanawai 48 ona Kanawai o 1911 ma keia ke hoololiia nei i heluheluia penei: -Pauku 6. Aole kekahi Agena hoopae limahana e koi, e hoowalewale a i ole e hookikina a i ole e hoao e koi r e hoowalewale a i ole e hookikina i kekahi mea lawelawe a i ole kauwa i hoopaa ma ka aelike, ma ka olelo waha a role m;i ke kakau paha, e hana aku 110 kekahi haku hana no kekahi manawa i maopopo ka loih?, e haalele ia haku hana no ka manao ana e haalele mai i ke Teritore oiai e mau ana no ia manawa hana aelike i hanaia ai, me ka ae ole o ka haku hana, a aole nohoi oia e kokua a i ole e hoomaopopo aku ia kauwa e haalele i kona haku hana ame ke Teritore, iloko o ka manawa oia aelike hana e paa ana, me ka ae ole o ka haku hana. Pauku 2, Oka Pauku 8o ke Kanawai 48 ona Kanawai o 1911, ma keia ua hoololiia i heluheluia ai penei: "Pauku 8. Iha e uhakiia ana ka aelike no ka bona i haawi ia malalo o na hoakaka ana a keia Kanawai, ua hiki no i ka Puuku, a ma o ke koi anie ka loaa ana mai o na hoomaopopo kupono ana no ka ukuia ana o na lilo, e hoi aku e hooko kokeia no ia bona ina paha ma ka inoa ponoi a i ole ma ka inoa paha o kekahi mea i ku hope ma o ka hooko ana ma ka aha i kupono no ka hoolohe ana no ka pomaikai o ka mea i hoopilikia ia a i haki ai paha o ka aelike." Pauku 3. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 11 o Aperila, M. H, 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KAINAWAI 84 IIE KANAWAI E HOOLOLI ANA I NA PAUKU 1680,1681,1684 AME 1886 A K HOOPAU ANA I KA PAUKU 1682, 1685, 1686 AME 1687 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOU ia o Hawaii, b Pili ana i na Kakauolelo O ka Aha Kiekie ame Kaapunl

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Ha- ; waii; * ;; Pauku i. O ka Pauku i6Bo o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, i hoololiia ai e ke Kanawai 54 o na o ke Kau o 1907, ma keia ua hoololiia i heluhelu ia ai penei: Pauku 1680. E kohoia no i Kakauolelo no ka Aha Kiekie ame na hope kakauolelo ame na kokua kakauolelo elike nie ka nui o ka hana o Ica Aha Kiekie i ikeia, i kohoia hoi a i hiki e hoopau ia ena Lunakanawai oka Aha Kiekie. Oke Kakauolelo o ka A'ha Kiekie, oia no ke kakauolelo ma ka oiha na ona ah a hooko 1 okolo kaka u ap.au o ke I eritor<.', a nia ia ano ua hiki no e hoopuka i ua a e hoihoi mai iloko o na aha hookolokolo apau oia ano. ,? E kohoia no i mau kakauolelo no na Aha Hookolokolo Kaapuni apau e like ka nui me ka lawa kupono, e kohoia a e hoopauia e ka lunakanawai a i ole na lunakanawai paha, me ke kulana oia aha." Pauku 2. Oka Pauku j6Si o naKanawai i Hooponopono Hou ia o Hawaii i haiia ae la ? ma keia ua hoololiia i heluheluia ai penei: "Pauku 1681. Ina mamuli oke kaawale ana no ka manawa, ā i ole, piiikia hoi kekahi kakauolelo, a i ole, ua koi maoli mai ka nui o ka hana a kekahi Aha Hookolokolo, e hiki 110 e hookohuia i kakauolelo ma ke ano i hoakakaia ma ka Pauku 1680 no ia hana kuikawa, elike me ka mea e makemakeia ana; ao ka uku oua kokua kakauolelo la ma ka huina no ia e oi ole ana maluna o $100.00 no ka mahina, a no ka manawa e oi ole ana mamua o ekolu malama, e ukuia hoi mailoko ae o kekahi haawina dala-e waiho ana no na lilo o ka Aha. ,y Pauku 3. Oka Pauku 1684 ona Kanawai Hooponopono Hou ia i haiia ae la, ma keia ua hoololiia i heluheluia ai penei: "Pauku 1684. Malama ana. Na na Kakauolelo o ka Aha Kiekie ame na Aha Kaapuni e malama i na moolelo apau, na buke, na pepa, na dala ame na mea e ae e pili ana i na Aha Hookolokolo kahi i hoonohoia ai lakou no ka hana. ,, • Pauku 4. O na Pauku 1682, 1685, 1686 ame 1687 0 na Kanawajr Hooponopono Hou ia i haiia ae la, ma keia ua haopauia. Pauku 5. Oka Pauku iBS6o na Kanawai Hooponopono Hou ia i haiia ae la, ma keia ua hoololi ia i heluhelu ai penei:

"Pauku 1886. Mea Hoopaa Bona; Kumu. O ka boaa i keuohaia ma ka Pauku 1884, e hanaia no i na manawa apau i ke Kakauolelo oka Aha Kiekie ame kona mau Hope ma ka Oihana. K hoopaaia hoi a no na koina apau e ulu ae ana mahope iho o kona waihoia ana aku a no ka lawe ole ia ana, a i ole ia, hoolilo ana aku i ka waiwai." Pauku 6. E mana keia Kanawai ma ka la 1 o lulai, 1911. t Aponoia i keia la 12 o Aperila, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaiea o ke Teritore o Hawaii. KANAWAI 85 HE KANAWAI E Kakoo ana i ha Hana Kanu Waina no KbKAHI MAŪ HANA. E Hooholoia e ka Ahaolelo 0 ke Teritore 0 Hawaii: Pauku 1. No hookahi makahiki mai a mahope iho o ka la 10 lanuari. M. H. 1913, o na aina apau i lilo a hoohana ponoi ia no ke kanu ia ana i ka waina no ka hana ia ana o ka waina inu no na oihana kalepa e hookuuia mai na auhau aina mai, aka nae e ae ia keia hookuuia ana i na poe, hui a i ole ia hui kalepa, ia lakou na aina i hoohana ponoi ia me ke kanu ana ika waina, i oi ole aku mamua o iwakalua mau eka e paa ia ana e kekahi mea hookahi, a} ole ia ika palena pau ona eka he iwakalua iloko o kahi wahi i oi aku mamua o iwakalua mau eka. I wahi e loaa ai keia hookuu ia ana, mai kaaina i hoomaopopoia e koi ana i keia hookuuia ana, he mea pono e pa ia a e mahiia hoi mamua ae 0 ka la 1 o lanuari o ka makahiki i koi ia ai o k«ia hookuu ia ana mai. Pauku 2. E lilo keia i kanawai mai a mahope iho o kona la e apono ia ai. Aponoia i keia la 12 o Aperila, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o Hawaii. KANAWAI 86 HE KANAWAI E Hoololi ai 1 ka Pauku 1335 o na Kahawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, e Like me ia i Hoololiia ai e ke Kanawai 90 O NA KaNAWAI O KE KAU AHAOLELO O 1907, E PlLl ANA I NA LAIKINI.

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii: \ Pauku t. Eia ke hoololiia nei tna keia ka Pauku 1335 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, e like me ia i hoololiia _ai e ke Kanawai 90 o na Kaaawai 6ke Kau Ahaolelo. o 1907, i hiki ai ke heluheluia e like peneia iho: "Pauku 1335. He Ekolu Haneri Dala ka uku makahiki no kekahi laikini e kuai ai i ka Awa no ka Apana o Honolulu, Kanalima Dala no kela ame keia o na Apana o Hilo Hema, Wailuku ame Lahaina, a he Iwakalua-kumamalima Dala hoi no kela ame keia o na apana auhau okoa ae o ke Teritore nei." Paoku a. E hoomaka aku no ka mana ana o keia Kanawai mai a mahope iho o ka la mua o lulai, M. H. 1911. Aponoia i keia la 12 0 Aperila M, H. x9ix. j WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore 0 Hawaii. KANAWAI 8 7 HE KANAWAI E Hoololi ai 1 ka Pauku 28 o ke Kanawai 39 o ka Kanawai i o ke Kau Ahaolelo o 1905, I Kapaia "Hb Kanawai e Kukulu ANA I NA Kalana Iloko Nei o ke Teritore o Hawaii A e Hoomaopopo ana no ka Hooponoponoia Aku Oia Mau Kalana e Like me ia i HooLOLIIA Al." E Hooholoia e ka Ahaolelo 0 ke Teritorc o Hawaii: Pauku 1. Eia ke hoololiia nei ma keia ka Pauku 28 o ke Kanawai 39 0 na Kanawai o ke Kau Ahaolelo o 1905, i kapaia "He Kanawai e Kukulu ana i na Kalana iloko nei o ke Teritore o Hawaii a e hoomaopopo ana no ka Hooponoponoia aku oia mau Kalana e like me ia Hoololiia ai" ma ke ailo.e like penei iho: 1. E kapae aku ina huahelu "1800" ma ka lalani 7 a e hookomo iho ma kahi oia mau huahelu l,n« huahelu "2400," i hiki ka lalani e like me ia e hoololiia nei ke heluheluia: "Makai Nui oke Kalana o Maui... .2400 no ka makahiki." 2. E kapae aku ina huahelu "1200" ma ka lalani 11 a e hookomoiho ma kahi oia mau huahelu i na huuhelu "1800," i hiki ka lalani e like me ta e hoololiU nei ke heluheluia:

"Kakauolelo Kalana o ke Kalana © Mauk . 1806 00 ka makahiki.'* , : 3. E kapae aku ina huahelu "1500" ma ka la-. lani 15 a e hookomo iho ma kahi oia mau huahelu Ina huahelu "2100," i hiki ka lālani e like me ia e hoololiia nei ke heluheluia: " "Luna Hooia oke Kalana o Maui... .2100110 ka makahiki." , 4. E kapae aku ina huahelu "1890" ma ka lalani 27 a e hookomo iho ma kahi ;pia mau huahelu i na huahelu "2400," i hiki ka laiani e like me ia e hoololiia nei ke heluheluia: "Loio Kalana oke Kalāna o Maui.:. .2400 no ka makahiki." E kapae aku i na huahelu "1500" ma ka lalani 31 a e hookomo iho ma kahi oia mau huahelu i na huahelu "2100," i hiki ka lalani e like me ia e hooloHia neike heluheluia: "Puuku oke Kalana o Maui.... 2100 no ka makahiki. 6. E kapae aku ina huahelu "960, 12007:1960,960" ame "600*' ma na ialani 51, 52, 53, 54 ame 55, a e hookomo iho ma na wahi oia mau huahelu', ke kulāna nee like, i na huahelu "1200, 1500, 960, I560" ame "720," i hiki na lalani e hoololi nui ia nei pela ke heiuhelu pakahi ia e iike peneia iho: "Hope Makai Nui o ka Apana o'-Lahaina... lioo 00 ka makahiki.'' c "Hope Makai Nui o ka Apana o Wailuku.. 1500 no ka makahiki." "Hope Makai Nui o ka Apana o Hana. .960 110 ka makahiki." "Hope Makai Nuioka Apanao no ka makahiki." • "Hope Makai Nui o ka Apana o M010kai.,720 no ka makahiki." Pauku 2. E mana aku no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la ekahi o lulai, 1911. Aponoia i keia la 12 o Apenla, M. H. 1911. WALTER F. FREAR, Kiaaina o ke Teritore o HawaiL —• — ♦»» ■ Haule ka Hui Kepani ia Hāwaii i ke Sabati i hala lho la, he 8 puni ia 1 wale no a na Nipona. Ua hoaa ae ia wahine Pukiki o Hilo i kana aloha Pukiki, ua lilo i ka manu punua o Puumii. Hemo! hoolele ahi ko ke ahiahi Poaoi>o ma Honolulu Paka no 250. me 500. uku komoi O ano ahi lele kaulana keia o Cantona, Kina.