Ke Au Hou, Volume III, Number 3, 24 January 1912 — He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE—KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU [ARTICLE]

He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE—KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU

E nui ana ke kaumaha o ka Aloalo o Farani, a i ka wa e lohe aku ai ka Moi Rikeke i keia mea hou, o ka naita nana i hokai kona kulana, ua haule hia kona kiekie ame ka hanohano malalo o kekaikamahine ludaio, e olioli auanei oia." "E Malavoina," wahi a Boisa Guilabeta, "ke mahalo aku nei au ia oe—nau i hoopa hou mai la i na kaula e kapalili hou ai na pana o kuu puuwai. Aole loa e hoopioia ka inoa o Boisa Guilabeta a me kona kulana. He ake nui au, o Rikeke ke hele mai e paio me a'u ma ke kahua hakaka noke pale ana i ke kaikamahine ludaio, a ina aole oia, alaila, o kekahi o kana mau punahele, eia nae, he kanalua ko'u, aole no kekahi o lakou e hiki mai ana no ke kokua ana i kekahi o na manu i haalele i ka punana. Aole loa he mea o lakou e ae aoa e uha'i i kana ihe no ka pono o ka mea i haalele wale ia." "Ina pela kou manao," wahi a Malavoina, "alaila, ua oi aku ka maikai ina aole he koa e hiki mai ma ke kahua hakaka; a ke ole pela, alaila, e hoea io mai ana no ka wa e make ai o keia kaikamahine me ka poino nui. Eia nae hoi, aole ma ou'la i make ai keia kaikamahine hewa ole, aka, na o keia Lunanui wale ala no, a pela no e ili aku ai na ahewa ana apau no keia make ana maluna iho ona." "Pela io no," wahi a Boisa Cuilabeta, "ina aole io e hiki mai ana kekahi koa, aole no o'u hewa, oiai ke ike nei no au he kanaka hewa ole au, a ua like loa no au me he mea la e noho ana iluna o ko'u lio kaua, me ko'u komo pu ole aku e kokua ma na hana e pili ana i ka make ana o keia kaikamahine.*' < "He oiaio no kau e olelo mai la," wahi a Ma> layonia maalea, "he mea oiaio no ia, aole au e hana e aku, oiai, ma ka makou nana aku ua like maoll no oe me he kii koa 'la no Sana Keoki iloko 6 ka haakal Ki'imalihiol ka hlihie." wihl $ u» Temipi!« nili

pela auanei au e lawe mai ai i keia manao mua no kela»kaikamahine hupo no kona hoowahawaha ia'u, ua kipaku a hoole maoli mai no oia ia'u, me ke pakike pu mai i ka'u noi aku iaia. "Nolaila, ina paha au e ae ana me kuu olelo ana na hai i hookonokono mai ia'u e hiki kino aku imua o ke kahua hakaka, a ke hoea io aku au ilaila a ikeia auma ke ano he mea mai i na poe apau e ku mai ana e kakoo iaia, pehea la koulnanao e Malavoina?" "Aole anei.pe i ike, he mea no ia na ka lehulehu e ike mai ai aole na kou makemake ponoi i alako mai i keia kaikamahine a hiki i keia wahi, aka, na ka mana kupua o kana oihana i ume mai iaia a hiki kino ianei, a pela oe e kaawale loa ai mai iaia mai ma na ano apau." Me keia huaolelo i haalele mai ai o Boisa Guilabeta i ke keena a hele aku la i ukaliia e ka Alabata ma ka hooikaika pu ana aku, e paa loa kona manao ma na ano apau me ka loli ole, a pela laua i uhele kamailio ai a hiki i ko laua hoea ana aku mawaho o kahi a lakou e akoakoa ana. E hoomanaoia o keia Alabata, he kanaka oia i hilinai nui i ka ikaika o Boisa Guilabeta, me ke ake nui e hoea mai he hora nona e pii akuaiakau ma kekahi kulana kiekie mamua ae o kana e paa ana ia manawa, ina e lilo o Boisa Guilabeta i poo no ka papa o na Temepela. He lehulehu wale o na poe e ake nei iaia e pii aku ma ua kulana ala, aka, ua huna pu iho la no oia i ka hoike ana aku i ua Boisa Guilabeta nei, no ko Mast Fiketa hai ana mai iaia, nana e hooko pono ana na hana apau loa e pili ana i ke kau ana aku i ka hoopai maluna o Rebeta. Eia no nae ilqko o kana mau hana e hoapaapa nei i kona hoaloha, ua holopono maoli, a o ka Ma> lavolna hana akamai wale no i koe o ke a'o U Guilabeta, « kup>a oia mahope o kanii m«u eltlo ipau i ae mal al iaia. PeU eia i heepipiii aku »i iiii iMi i )ii|

ole ai he wa e kahuli ae ai o ka noonoo o ua Guibeta nei, a i loaa ole ai hoi, he wa nona e noonoo ai e mahuka, i ole ai hoi, e kono ia o Beriaua e na manao hou e hele aku e noi i ka Luna Nui, a pela mau iho la no oia i oluolu ai ia Boisa Guilabeta, me ka hoomalielie ana i na wa apau loa. E na makamaka heluhelu, e waiho iki kakou i ka kakou motio ana aku no mua, a e hoaui ae ka kakou nana ana aku no ka naita Eleele, pehea aku nei la oia i keia manawa? Ke ano poina loa aku nei paha? He mea oiaio, ua waiho aku no kakou iaia, e luana pu ana no malalo o ke kumu laau, aka, mahope iho o ke ka'i puuia ana o na waiwai pio a kona hoaloha noho waokele, mahope iho o kona hoole ana aku i kona mahele o ka waiwai no ia apana hana a lakou, mahope hoi o ka pio ana o ke kakela Torekuilatore. Nolaila, mahope iho o kela hooili kaua ana a kakou-i ike ai iaia, a hoi mai la malalo o ua kumu Oka ala, ua hoolilo nui lakou me ke kanaka lena kakaka akamai i kekahi mau kukai kamailio ana no na hana i hooili ia e lakou ia h a me ke koikoi 0 ka lakou mau hana kokua no ka pono o na poe 1 pakaha ia, oiai lakou e hoi ana no ko lakou mau wahi iho. Ua hoaumoe iho la oia ia po, ame ke kakahiaka nui o kekahi la ae ua nonoi aku la oia i ka oluolu o kona kamaaina e hookuu mai, no ka hoohiki loa ana aku i ka pahu hopu o kana huakai hele. A ua lilo nohoi ia i mea maikai i ka noonoo o ke alii oia mau ululaau, a pela oia i hoomakaukau ai no ka nee aku i kana wahi i manao nui ai, nolaila, mahope iho o ka haawi ana o na kukai aloha hope, i kau ae ai oia maluna o kona lio punahele, a kalamoe aku la me kona hoeleeleu ana ae i kona hoahele no kahi halepule o Sana Batolepa, e pili kokoke mai ana ma ka Hu'a o ka ululaauO ke kumu o keia hele ona ilaila, no kona ike ana aia ka naita opio Odisa ilaila kahi i malama ia ai e kana mau kauwa punahele Gūruta ame Wamaba, ua hoihoi ia e laua ilaila, mahope iho o kela pakele ana mai kela pauahi weliweli mai a kakou i ike ae nei. Nolaila, i kona hiki ana aku ilaila, ua ala ae o Odisa, a e noho ana i luna o kekahi wahi noho laau kahiko, a e nana ana i ka hana ana a kana mau i kekahi mau io dia pulehu no ko lakou aina kakahiaka, He dia keia i loaa mai ia laua f mai kekahi hoaloha mai o lavja, oia no hoi kekahi o na koa o k«lft kfinaka lena kakaka kaulana, a mamuli o koni ike ana i ki nawaliwali o ka naita Odisa, ī wanin al e na io makamaka heu, Hi mu

e hooikaika ai iaia pela i lawe ia mai ai. Oiai oo ua naita opio nei e nanea ana i ka nana, lohe koliuliu aku la oia i ke pahupahu kapttfti waewae lio, a huli ae la oia a nana aku la me ka hoolono ana ma kahi o ke pahupahu, eia nae, he mea e kona piha i ka hauoli, i kona ike ana aku i kona hoahele a hoapili hoi ka naita o ka laka knpee e hele mai ana. * Hu mai la kona aloha no ka hoomanao ana i na wahi a laua me ua haku nei ona i pili hel* ai t no ka noi ana i ka pono pili laula o ka lehulehu, a no ia ano nohoi a hiki iho la ia hola a laua i hoohui hou ia ai iloko o ua wahiululaauala. Aniaku la oia i kona lima e hele mai, me ka puai leo ole aku, oiai ka puuwai ke paila ala i kana hana, a ke lei alā hoi ka lihilihi i kana ukana a pela nohoi ua naita eleele nei i palulu ae ai i kona mau maka i kona hainaka silika, me ka hookuu ana mai ike kaulawaha o kona lio nana no e hele. Ku ae la i luna ka naita Odisa mai kona wahi e noho ana, a hele mai la a paa ike kaulawaha o ka lio o kona haku, a no ke ku ana o ka lio, i hoopau ae i ke kulou ana a ka naita eleele, a heloi ae la hoi oia i ka ukaua a loko me kona hainakā. Lele iho la ua naita eleele neimai kona lio iho a hopu mai la i ka lima o ka naita Odisa, me ke ku loihi ana, oiai, na kino o laua e u ku like ana i kahi hookahi me ka haalulu me he mau ipu mahu ala i hele a piha pono ika mahu. Mahope iho o ka mao ana ae oia kuakoko, i u noho iho ai laua a elua i lalo a hoohala ma ka hai moolelo pokole ana no laua pakahi iho, mai ko laua kaawale aaa a hiki i ko laua hui pu ana iho la ia manawa, me ka piha hauoli maoli. E like nohoi me ko Guruta ano eleu no, pela no oia i wehe ae ai i na pono o ka lio, a hooponopono iho la i na mea e oluolu pono ai o kona manao, a he mea oiaio, me he ala he wa piha hauoli maoli no ia no ua holoholona ala, oiai nae hoi o Wamaba e hoomakaukau ana ika lakou mau meaai. E hoomauia aiu ana. 5®~E na pua o Hawaii: Eia o Alexander Liholiho De Fries he kama nau a he pua'lii hanau no ka aina, ua wehe ae nei he hale kii-onioni nona ma ke Alanui Hotele ma Ewa o Alanui Nuuanu. E na Lede ame na Keonimana hoinaipau o ke Taona, i manaq,e ike i na kii onioni hooluolu manao e aka ai a pau ke aho, e kipa mua ae e ike x keia Opio Hawaii. E ike o Hawaii ia Hawaii. A malaj!a oe e ikeaiika hana «Hawali.i k» hoo* lewa b ha'i k« klk«U. NoUiU,« kipa k« kiaaka nui me ke kiniki iki. Mii pu i kf ilekl U km hßS ; k4Uaitli