Ke Au Hou, Volume III, Number 5, 7 February 1912 — He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE—KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU [ARTICLE]

He Moolelo no ke Ahi o Enelani Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE—KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU

"Ua kauohaia mai au e na haipule oiaio," wahi a ke kahunapule, "aole e haalele ke keiki a ke Sakona Cederida i ko makou hale a hiki i ke ola maikai ana o kona mau palapu, a nolaila, e ike mai oeiie mea maikai ole i ka makou oihaaa ka hookuu ana aku ia oe e hele me keia ano a'u e ike aku nei." "Pela no," wahi a Odisa, "aka, aole no ko'u makemake e haalele i kou hale lokomaikai e ka makua, ina i ike au aole i kupono ia'u ke hele aku me ka ikaika kupono e hiki ai ke lawe i na hana apau !oa ina paha ia ma ko'u ala e hele aku ai, a i ole, i ko'u wa e hoea aku ai a noho iho, a i ole, mamua aku paha oia wahi." "Heaha la na kumu o kou koi hikiwaweia ana e hele?" wahi a ke kahuna. "E ka Makua hemolele," wahi a ka Naita Odisa, "aole i maopopo iki i kou hanahano aia he ino ke hookokoke mai la, a i kona wa e hiki mai ai e hiki ole ana ia oe ke hana i mea e pio ai, ua ike oe ua haawi aku makou i ko makou mau kino no ka pono o ko makou alii." "Pela io no, aka, aole keia mau kokua ana e hiki ana i ka mea nawaliwali. Ua eha ia oe i ka'u nana aku, a pehea la oe e koi nei e ukali aku mahope o kona mau kapuai, a ke hoopuni ia mai oia e na enemi, alaila, heaha kau e hana aku ai nokona pooo?'' "Ua maopopo no ia ia'u e kuu kahunapule maikai," wahi a Odisa, "eia nae ke ike nei au ua kuhihewa ia oe, oiai ke ike nei no au ualoaa maoli ia'u ka ikaika kupono no ka hakaka ana me kela ame keia mea e aa mai ana e hakaka pu me a'u ma na ano like ole. "I hai aku au ia oe, ina au e hoao ma ia ano a hiki ole, alaila e hoao no au ma kekahi ano okoa aku." "Ke ike nei au aia he like ole mawaona o na lihul elua, oia hol ke Sakooa ame ka Noremana,

a oiai kela anaina e akoakoa ana, aole no e oele ka oili ana ae o na manao kekeue no ka make ana o Atelana, a oia auanei ka mea e konoia ai o kuu alii e komo aku ileko o kekahi hakoko hahana, a pela au i manao ai e komo pu iloko oia aluka, a e pili aku ma kona aoao, ina aole no kona palekana, alaila no ka auamo pu ana i ka make, oia wale no na mea hiki ia'u ke hana nona. "A o ka'u nonoi hope loa ia oe, e hoolako mai oe ia'u me kekahi lio kupono, ua makemake au i lio akahai o ka holo ana mamua o kuu lio kaua, i loaa ai he kokua kupono no ka'u apana hana e manao nei, i ole ai hoi e hooluhi wale ia ka lio kaua no ka wa o kona hoohanaia aku ke makemakeia." "He oiaio," wahi a ke kahunapule; "e haawi aku no au ia oe i kuu wahi lio holo peki maikai. Ke manaoio nei au, ua kupono maoli ia nou elike me ka hiki maikai i ka Abota o Sana Alahana ke kau. O keia ka'u e olelo ae ai no Malakina, oiai o ka inoa ia o ua wahi lio holo peki punahele nei o'u." "E oluolu mai e ka Makua, e hoomakaukau koke ia mai o Malakina i keia wa, a e kauoha pu ia hoi o Guruta e lawe mai i kuu kapa kila haua i hoomakaukau iho ai au no ka'u huakai hele ma ka meheu o kuu haku." "Alia," wahi a ke kahunapule; "ke nonoi aku nei au e hoomanao iho oe no kuu wahi Malakina ahonui, ua like no kona hawawa i ke kaua me kona kahu nei, a pela au i manao ai aole oia i kupono no ka auamo ana i kau mau mea kaua kaumaha a ko'iko'i. "He wahi lio maikai no nae o Malakina, ua hiki pono no nae paha iaia ke hooikaika ina e kaumaha loa ana kana ukana e lawe aku ai. No* laila, ke noi aku nei au ia oe, e kali iki iho oe pela, e hele ae au e noi i ka lio hulupala huelo po» kole o ke kahunapule o Saaa Nalonwli noaa kt

inoa o Mine, a oia ka lio ikaika kupono loa nou i ka ihona ame ka piina." "Mai hooluhi oe e ka Makua hemolele," wahi a Odisa, "e manaoio mai oe ia'u, aole no au e hoo uka kaumaha loa ana iaia. A ke kue mai oia ia'u, alaila, ua maopopo no aole no i maikai loa ko Malakina a'o ia ana, a aole nohoi i pau kona aifo ahiu e hiki ai ke punuku i kona ihu." Oiai oia e kamailio ana pela, o ka wa no ia i paa pono ae ai na kepa gula a Guruta e hauhoa ana ma na wawae o ua Naita Odisa nei. a oia no hoi ko Odisa wa i ku ae ai iluna a hoomaka ae la e holoholo, a hookomo pu mai la nohoi o Guruta i kona aahu kapa kila, oiai nae ke kahuuapule e mihi ana no kona haawi ana i kona lio punahele,a e nele auanei paha oia i.ka lio ole ina e poino mai ana o Odisa. A oia ka ua makua hemolele ala i pane hou akuai: "E hoomanawanui iki iho oe pela, oiai, ke hoomanao nei au, aole au i hou iki ia Malakina me na kui kepa o Haleauau. A oia ka'u e kaua aku nei ia oe, e kali iki iho a hoi mai ia mea lio o makou, a ua manao au oia ka lio kupono loa ia oe e lawe ai no keia huakai hele au me ke kanalua ole." "Ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai no ka elua o kou mau lokomaikai, eia nae, o kou lokomaikai mua ka'u e lawe ai. Ke ike nei au ua makaukau maoli no o Malakina, a ke kali mai la oia o kona lawe aku ia'u no kahi o kā hana, oiai, aia oia ke alakai ia ae la e Guruta no ka puka pa. Na Guruta e lawe ana ka hapanui o ka'u mau mea kaua, a o ke koena ia'u, aole ia he mea e kaumaha ai o Malakina. Nolaila, o ke aloha no kou e ka makua uhane aaaikai." Ia wa koke no i ku ae ai o Odisa a hele aku la me na kapuai wawae mama no lalo o ke alanui pii me ka pilikia ole, aka, aia nae o loko ona e paila ia ana me ka naau makee i kona hoapili oia hoi kana alii. Oiai oia e hele ana, ke uhai ala no ke kahunapule me ka olelo ana aku: "He wahi lio punahele no keia i na kaikamahine ui opiopio, e kau mau ia ana oia me ka hamo mau ia o kona kumu huelo, a he keu aku o kona laka. No ke ano elemakule mai no paha, oiai, o ka umikumamalima keia o kona mau makahiki;" a akaaka nui ae la ua kahunapule nei. Me ka nanā ole mai o ua Naita Odisa nei no keia mau olelo a ka makua uhane, ua kau ae la oia iluna o Malakina a olelo mai la ia Guruta e uhai pu aku ma kona aoao, a oia kona wa i hoohuli ae ai i ke poo o kona lio no kahi a ka Naita Eleele i helo aku ai ( a kc ku hoomau ala no ua kahunapn?

le ala me ka mihi nui no kona haawi ana i kona lio punahele. He hora a oi mahope iho o ka hala ana aku o na hooholo lio mua, oia hoi ka Naita Eleele ame kona kokoolua, a e holo peki ana laua me ka hoolelele ana o ka Naita Eleele i kona lio iloko o ua ululaau ala a laua e hele nei, me kona himeni ana i kekahi mau mele hoohauoli a na naita kaulana o ka wa kahiko, a i kekahi wa e hoohali kamailio ana me kona wahi kokoolua ihepa ma na olelo hoo makeaka, a hu ae la ka laua aka i ke alanui. Me keia mau hoohala manawa ana i hoea aku ai laua i kahi nenelu a pouliuli o na ululaau loloa, a e pa kolonahe ana ka makani kaomi kehau o oa kuahiwi, oia ka ua naita ala i wehe ae ai ia luna 0 kona papale kikala a koe o lalo'i e hiki pono ole ai ke ikeia mai na helehelena, a hanu hooniau ma* lie aku la i ke ala kupaoa 'o na ea huihui noho ulu* laau. 0 kahi hepa, ua maa mau no oia i kalaweana 1 kana pahikaua laau, elike no me kona lula mau o ke ano ho-ihepa, a eia nae, i ka wa i loohia ai lakou i kela poino kimopo a kakou i ike ae neima na helu i hala, ua hoololi ae la oia i kana pahikaua laau ma ke ano i pahikaua kila, a me ka palekaua maoli ma kahi o ka palekaiia ili puaa. Ua ike a kamaaina no kakou ma kona moolelo, aohe ona wa i a'o ia a ike i ke kaka-pahi, aka f ma kela kaua kimopo o Toneku?latona i maopopo ai ia kakou, he kamaeu oia i hele a paulehia me ka piha makaukau maoli ma ia hana pookela a hanohano nui o ke ao nei. Aia laua e hele nei, ua lilo maoli no i mea hookupilikii i ka noonoo o ua hepa nei, ka mao-pa a piha maloeloe o kona kino i ka noho malie iluna o ka hokua o ka lio, i ke kuulu-lu i kahi hookahi me ka hoohana ole i kona mau lala, a e kauka'i wale ana no oia na ka lio e hoonioni i kona pauku kino. Oiai hoi, o kona lula maa mau oka waia* walaau a oni ke kino. Nolaila, ma keia huakai hele a laua e kuoe nei, ke nana aku ike ano o kona noho ana iluna o ka lio, aia oia ke kiloi pau ala i kona kioo imua a i hope, a aia hoi i kona wa e hoonaue ai ika pauku kikala me ke kino i hope, ua oili aku la na wawae aia ina pepeiao o ka lio kahi i halakau ai me na kqi kepa. 1 kekahi wa a ka lio e holo nui ai, aia oia ma ka aoao kahi i pili ai me ke kalele ana iluna o ke poheoheo palaulau o ka makuu o kooa noho hualala, me he mea la ua paylehift i Ka hiolani «q« j ke kikala e ka lio,.