Ke Au Hou, Volume III, Number 5, 7 February 1912 — E MOKU ANA PAHA NA PIKO OKEKAHI POE HOALOHA MAMULI O NA HANA KALAIAINA? [ARTICLE]

E MOKU ANA PAHA NA PIKO OKEKAHI POE HOALOHA MAMULI O NA HANA KALAIAINA?

U» ho-a ia ke ahi, aole no nae i ikaika loa koa» a i keia mau la; aka, ke a pono aku e ikaik» m f a e haK&ha ana na hana k&laiaina mailoko ponoi ae o ka aoao Kepuhalika, mamuli o keia hakaka mawaena o ka Elele Alii a me ke Kiaaina. O kei» p&onioni e ikeia aku nei i keia mau la mawaena o keia mau mea a elua, e hele aku ana i ka laula, ke hiki ole e hoopioia i keia mau la aku. No ka pio, e pio ana »o ke hele roaj na • orq kue pakahi, ks wanao oui i kaaoao ka* liwlnai tk*i ln« m>lBM no q k«l» mau k»> ki hikiki m H» nw» s|ilt»l« iwMM 9

ka aoao, e weluwelu io ana ao, a e moku ana na piko o kekahi poe i noho hoaloha no kekahi niau makahiki ioihi i hala aku, mai ka manawa kamalii loa mai no. O keia paonioni i kamaaina i na poe heluhelu o Ke Au Hou, aole makou e kalai manao hou aku ana maluna oia ninau, aka, e hoike aku ana makou iko makou manao me ka moakaka lea i na poe heluhelu apau e ku nei ma ka aoao Repubalika, a oia keia: *■ O ka aoao Kalaiaina ka mea nui maluna o na mea apau. Ona poe e noho alakai ana a i ole e hanaia ana e ka aoao, aole loa )akou e manao ia eoi ae ana lakou maluna oka aoao. O ka aoao, o na poe koho no ia apau e kakoo ana ia aoao. Ina ua ike na poe koho ika pono ole 0 ka lawelawe ana a na poe i koho ia e lakou, hookahi wale no hana, o ka hoopau aku ika loaa hou ana oia kulana ia poe i hooko ole i ka makemake oko lakou mau haku, ma oka wae hou ole ana aku i moho. Oka laau lapaau iho la no ia, aole hou aku ma o. Ke ku nei ka aoao Repubalika ine keia mau kauwa elua, he Elele ma kekahi aoao, a he Kiaaina ma kekahi aoao. O kekahi na ka a«ao 1 koho aku; o kekahi hoi, na ka aoao i kakoo aku i loaa mai ai iaia ia kulana. Inakakou e lawe ae ana i ke kulana lunakanawai a hookolokolo ia laua a elua, e ike ana kakou, ina e hanaia na hana me ke kaulike a hoopilimeai ole, ua hewa like laua a elua, aohe alo ana ae. O ka mua o ka mea nana i hana ka hewa oia ke Kiaaina. Aole e hiki i kekahi mea manao kaulike e hoole mai i keia. Ua lilo na ka* naka Hawaii i mea hoowahav"\ha loa ia e ia, Ua lilo na wakaainana i poe hilioai ole ia e ia 0 na p9g wale nn i like me kon» mAmo ftM, kini pee 9 kol p M kuk» mli mitat}i f

na lmna o kona keena, a o ka hopena, ua lo&a ka makemake o kekahi pohai, a ua nele ka makemake o kekahi. O ke kumu nui mai no paha o keia, ua nui na hui i komoia aku eia ame kona ohana, a ua lilo kona manao ma ka hoopakele ana ame ka hoonui ana aku i ka loaa oia mau hui, a ma ia hana ana e nele loa ana no kekahi aoao. Aole makou e komo aku ana e kalai manao maluna oia mau hana i hanaia,aka, ua hiki wale no ke ikeia aku, a e loaa ana no i ka mea makemake e loaa. Mamuli paha akeia mau hana ana, ua komo ka huhu iloko o ka pohai i nele, ua holo aku lakou e ui i ka Elele e kokua mai ia lakou no ke kue ana aku i keia Kiaaina. Mamuli io no o ka lilo ana o kona Lahui i mea hookae ia e keia Kiaaina, ua lilo koke ka manao o ka Elele ma keia mau koi ana, a ua poina i kona aoao, a ua poina no paha no ka mea, eia ka lawelawe ana o na alakai o ka aoao mahope o ka auna i kokua ia e ke Kiaaina. O ka mea nae i ikeia Ua komo aku oia e hui me na Enemi o kona ao» ao, a neie kona hui ana me na hoaloha ona ma kona aoao. Ma keia hana ana, ua ulolohi ka holomoku ana aku o kona mau hoaloha i kona manawa i ui mai ai ia lakou e kokua aku iaia. O ke kulana iho la keia o ka aoao Repubalika i keia mau la. TJa kamaaina na poe e nana mai nei, he paio maikai ka ka Elele, aole no kona pono ponoi iho keia ana e paio nei, aka, i kona komo ana aku me na Enemi .i kue ikaika ia e kona aoao no na kau i hala aku, ua lilo ia mau hana i mea e ku nana ai na poe e manao nui nei i ka aoao. 0 ka nahaha ana o ka aoao, o ka lilo ana aku no ia o ka lanakila ia poe, o ka nele ana no ia o na Kepuhalika e paa mai nei i na kulana like ole iloko o na hana o ke Kalana am« na keena e aku o ke Aupuni. O ka ninau e ulu mai ana, aole anei e hiki e waiho malie ia aku keia tnau mea elua e hakaka no laua iho a o ka mea e lanakila ana, oia ke kakooia aku e ka aoao, a ma ia hana ana e mau ana no ka paa o ka aoao me kona nahaha ole? Ke ku nei keia ninau, a eia na poe noonōo maikai ke hoao nei e hooholoia pela, aka, ma ka nana aku, aole no paha e hiki ana, oiai ke kau aku nei ka manao o na aoao a elua i ka ianakila ma ka lilo ana o na Elele eono i ka Aha-

elele Lahui f īq& lo aU i iaiU kau qi|l, alaila, e nele io apa qo paha ka loaa ana he knikaKL No ka mea, aia ka loaa o ka aoao o lanakila ana mahope o ka hakaka ana, aole loa mamua. Ina no e manao ia ana e mahele na Elele, i ekola • kekahi aoao, a i ekolu no hoi a «kekahi aoao, ® nele ana no; no ka mea, ma ka nana aku, aia k« kau nui ō ka manao o ka Beresidena ma ka aoao e paa!ana i ka hapanui aka aoao Kepuhalika, a o ka hele ana aku me ka mahae like, he hanaia e hookohu hou ia mai ai o keia Kiaaiaa. Nolaila, e nele ana no paha na manao e hoopau ana i keia uluaoa o ka aoao. I kulike ai me ka makou i hoopuka mau %ku ai, ina ka Elele i ui mua mai i kona mau hoaloha o kona aoao, a nele holo aku me na Enemi, iua ua hewa ole oia, a ua hakalia ole no paha ka nee āna aku o kona m&u hōaloha e kokua iaia. Aka, ua hanini ka waiu, aole e hiki e hoihoi hou iloko o ke pa, a o ka hana wale iro i koe, e noonoo nui ia ai, pehēā e liana ai i mau ai ke ku ana oka aoao me ka nahaha ole? Ke loaa ke kuikahi maluna o keia mea, e loaa ina no ka lanakila, a e pau ana no na uluku ana am« na paio e wawahi ai i ka aoao« Na na Repubalika e hooholo i keia ninau, no ka mea, o ka aoao keia e wawahi ia nei, a ke nahaha a lele iiilii, o kela ame keia hoaKepuhalika no ke eha ana. Oka makou e kau leo aku nei; e noonoo me ke akahele, a e koho oe ma ka aoao e mau ai ka paa ana o ka aoao laiaina.