Ke Au Hou, Volume III, Number 8, 28 February 1912 — He Moolelo Walohia No Evalina Minela KA UI NOHEA I ALANA IA MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA [ARTICLE]

He Moolelo Walohia No Evalina Minela

KA UI NOHEA I ALANA I A MAWAENA O NA ALOHA ELUA—KE ALOHA O KA IPO AME KE ALOHA O KA MAKUA—KA MANA O KE ALOHA

MOKUNA VI Na Nuhou o Paris a —Ka Home Pohai a na Manu Nunu Pehea la i hoea ai kahi Rikeke hoopono ame Rohata de Malatere i kahi o Evalina, elike me ka raea i hoikeia ma ka helu i hala, a pakele ai hoi o Evalina mai lilo i pio na kana kaxie, oia ke Kauna de Birene? Aole no keia he ninau pilikia loa, ina e hoomaopopoia ko Rikeke kulana makaala no ka pono o kona haku. Oiai ma ke kakahiaka oia la, elike nohoi me ka mea mau i ua wahi Rikeke nei, ua hele aku la ia i kahi hale inu waina i maa mau ai oia i ka hele ana a halawai pu me na kauwa a ke Kauna. I ko ia nei hoea ana aku ilaila, ua noho iho la keia ma ke pakaukau e nohoia ana e kekahi kauwa a Birene, i kamaaina aj nohoi iaia nei. Ma keia wa pane mai la ua Kauwa la iaia nei, ma ka ninau ana: "Ua ike nae paha oe i kahi kahu ka,a oka haku o makou?'' "Aole," wahi a Rikeke i pane aku ai. "Ae. Aole io no oe i ike iaia, oiai aole oia o loko nei o Parisa. Ma ka la i nehinei i hala aku ai oia me ke Kauna no kahi kulanakauhale o Brunoy. Aole hoi laua i hoi iki mai a hoea mai la i keia kakahiaka,'' i pane maiaiua wahi kauwa nei. "Pehea, o kahi kuene no kekahi i hole pu aku me laua?" i ninau aku ai o Rikeke i kahi kanaka kauwa f "Manao au oia pu no kekahi i hala aku no Brunoy. Manao nae au kaa ahi kana hele ana aku," I keia wa i komo iho ai ka hoohui ikaika

loa ana iloko o ua wahi Rikeke nei no keia hana nui a ke Kauna i hele ai i Brunoy, a, olelo wale iho la no ia iaia iho: "He hana nui hoi ka keia kanaka oka hele anaaku nei i Brunoy. Nolaila, aole au e noho ana i Parisa nei, aka, e hookolo aku ana au ma kona meheu." I keia wa, ku ae la ia iluna, hele aku la a hookaa aku la i ka uku o kona wahi omole waina. Ia wa, ala wale mai la fio ka hauli halialia hopohopo iloko ona no Evalina. Manao loa iho no ia ia wa, aohe kumu e ae o ko Kauna de Birene hele ana no Brunoy, aka, no ka mea wale no ia e pili ana ia Evalin%, Aole hoi o Evalina wale no, aka, o kona haku opio no kekahi, oia hoi o Keoki. Nolaila, hoi aku la ia no kona rumi, a hoomakaukau iho la iaia, alalia, hele pololei aku la ia i kahi o Robata de Malatere. I kona hoea ana aku ilaila, a hoike aku la hoi ike kumu nui o korta hoea ana aku ilaila, ua pane mai la o Robata: "Aole kaua e hui ana me Keoki i keia la, oiai ma ka palapala ia i hoike mai nei ia'u, i laweia mai nohoi e Bepo, kahi kauwa Italuv aole ia e hui mai ana me kaua i keia la. Ua haawi mai nei no nae ia ike kauoha ia'u, e haawi aku ina dala apau i makemake ia ia Mademosela, i mea e pono ai kana kuai ana mai i ka nota aie ake Kauna." "Pehea, aia no anei oia i Villeneuve?" "Aole, eia oia i Parisa nei. Ua hai mai nei no oia ia'u maloko oka palapala, e lilo holookoa ana keia la iaia no ka hana ana i ko laua raau ramie hoi mai ai laua a noho maloko ml

o Parisa. Hai mai nei nohoi ia, ua ikeia ko laua wahi e noho nei ma Villeneuve e Kauna de Birene. A ma kau mea e hoike mai nei ia'u, ua maopopo loa ia'u i keia wa, ua hala aku ke Kauna no Rrunoy ma ka la inehinei no ka hoohalua ana ia Evalina. Me he mea la, ua hoounaia aku kekahi lono kaumaha ia Evalina no ka mea e pili ana i kana keiki, a he mea pono iaia ke hele mai e ike iaia ma Brunoy. Aia i keia wa a Evalina e hoea ae ai i Brunoy e hopu pio ia ai oia a paa eke Kauna de Birene. Aole nae o Keoki i hai mai nei ia'u i keia mea, aka, o ko'u manao koho wale ae la no nae ia." I keia wa i pane aku ai o Rikeke imua o Robata: "Ua like no kou manao ma keia pilikia e hookokoke aku nei ia laua. Ma ko'u manao loa nae, ina e loaa ana o Evalina i ke Kauna ma Brunoy, alaila, e huli ana na hoohana ana a ua Kauna nei ma Villeneuve. O keia hale, he hale ia e ku ana ma kahi mehameha loa, a ua hiki wale no ke hanaia na hana powa eleele loa e ka poe opu eleeie elike me ko keia Kauna. Aole o'u wahi kanalua iki e hoao no keia kanaka e hopu pio maoli i kana wahine, a la we aku iaia me ka lima ikaika, ame ka makemake ole hoi o Evalina." "He mea pono ia kaua ke hoike aku i keia mea ia Keoki," wahi a Robata. u Pela no. He mea pono oia ke lohe i keia mea, aka, aole nae o'u manao he mea maikai nona ka hele ana i Villeneuve i keia la, oiai ina e halawai ana oia me ke Kauna, a o ua Kauna la hoi me ia, alaila, e ulu mai ana he hana limakoko weliweli loa mawaena o keia mau kanaka. Manao au ooe no ame a'u ke hele, e waiho no kaua ia Keoki." Ku iki iho la o Robata a liuliu, alaila, noho iho la ia ilalo, kakau iho la i palapala e hoouna aku ai i ka banako. I ka paa ana o keia palapala, ia wa i hoomakaukau iho ai o Robata iaia iho no ka hele pu ana me Rikeke no Villeneuve. Paa pn aku la laua me laua i mau pu panapana. Haalele iho la laua ia Parisa a kamoe pololei aku la ka laua huakai no kahi o Fvalina. Ma ke alahele, laki loa laua i ko laua balawai pu aua aku me Bepo, ke kauwa Italia

a Keoki, oiai e hele ana ia e huli i kona haku kane. Ua hoike aku la hoi o Robata i na raea a pau imua ona, no ka mea e pill ana ika laua huakai hele; Ua haalele like iho la lakou nei ia Parisa, a hele aku la. Hoea aku la lakou nei i Villeneuve ika hapalua hora 2 oka auwina la. Hoea aku la lakou ma ka puka pa ma ke alo aku nei oka hale. Iko Rikeke haki ana i ka bele kahea, kakaii aku la lakou a hala kekahi wa loihi, aohe wehe ia mai oka puka. I kela wa i pane ai ua wahi Rikeke nei i kona mau hoa: "Ea, ualohi'loa ia paha kakou. E kala wale paha ka enemi i hooko ai i kona manao powa eleele? Aohe paha kanaka o loko oka halef Ia wa haha iho la o Rikeke iloko o kona pakeke, a loaa iho la ke ki oka puka pa, ma ka huli e komo mai ai ika ululaau o loko oka pa, oia nohoi ka aoao ma ke kua aku oka hale. "Ae, eia no ia'u ke ki oka puka pa o hope; nolaila, e awiwi kakou a hoea ilaila." Ia wa o ko lakou nei holo aku la no ia me ka awiwi nui. Iko lakou'nei hiki ana ma ke kihi oka pa, a huli ae, ike aku la lakou nei i ke ku mai a kekahi kaa, he aneane kanalima kapuai ke kaawale mamua aku o kahi o lakou e hele aku ana. Ike aku la nohoi lakou nei he kanaka eku kiai mai ana maka puka pa. Oiai lakou e holo aku ana, ike aku la lakou nei i ka puka pukalaki ana mai a kekahi mau kanaka ekolu, a hoea ana ike alanui. Huki like ae lakou nei i ka lakou mau pu panapana, a holo aku la me ka mama launa ole. Aka, mamua o ko lakou nei hoea ana aku ma kahi e halawai aku ai lakou me ua poe kanaka nei, aia hoi, ua holo aku la ua poe kanaka nei a nalowale aku la iloko oka ululaau. O kahi kahu kaa, i kona ike e ana mai no i kela poe kanaka e holo aku nei me na pu panapana ma ko lakou mau lima, ua lekei koke ae la ia a kau ana iluna o ke kaa, poha ka uwepa ma ke kikala o na lio, a kuupau aku la ua wahi kalaiwa ala i ka holonui me ka uoonoo ole ae he haku kahi ona,

He mea maopopo, ua haalele hookahi iho ia la ke Kauna de Birene'e kona poekanaka. A ma kona wa i hoea mai ai no ka puka pa i halawai ai oia me Rikeke ma, elike me ka mea i ikeia ma ka helu i hala. He oiaio, mabope iho o ke aia ana aeoua Kauna nei mai kona luu ana iloko'o na huna lepo i hoopakikaia aku ai kona kino e ka onou pukani ana a kahi kauwa Italia, ia wa i hooholo iho ai ua Kauna nei me ka naauao nui, e hoopau oiai kona kii hou ana ae ia Evalina ma ia wa; a, oka hana pono iaia e hana ai, e hoi oia me ka uhane luuluu, ke kino i hoonaniia me na palapu loaa wale, ame ka paalole i hoohiwahiwaia me na haukae a ke kiowai lepo puehu i hoolele kawa ia aku ai ia e kahi Bepo, kauwa Italia a KeokL Ma ka wa i loaa hou mai ai ka pohala ana ia Evalina, ike ae la ia i kona poe na lakou i hoopakele iaia, a haawi ae la hoi ia i kana mau hoomaikai ana ia lakou. E lulumi ana no iloko o kona houpo ma ia wa, ka pioo o kona noonoo no kana kane, a, ua lilo keia i mea e hookaumaha loa ia ai kona uhane no kekahi mau la loihi loa mabope mai. Ike ahiahi iho, hoea mai la o Keoki mai Parisa mai, a ua hoopiha loa ia kona naati me ke kahaha nui i kona ike ana mai ia Rikeke ame Rohata e noho ana ika hale. Ma ka wa hoi a Robata i hoike aku ai imua ona no ke ano o ko laua hoea ana mai ilaila mai Parisa mai, ame ko laua hiki ana mai ma ka wa pono, no ka hoopakele ana ia Evalina mai loko mai o na lima o ke Kauna, ua lalau mai la ia [Keoki] i na lima o kona hoaloha Robata, me na waimaka e haloi ana ma kona raau maka, a lulu iho la me ke aloha. Lalau mai la nohoi ia i ka lima o kahi Rikeke hoopono, a pane mai la ia: "E Rikeke, ua nui maoli ko'u aie ia oe. He mea oiaio loa, ke hooko nei no oe i kau mea i hoike mai ai ia'u." Aia ma kona mau hiohiona ke kuoo, aka, aia maloko o kona umauma kahi i lalapa ai oka inaina wela, me he lalapa ana'la na kekahi luai pele. Ma ia po, mahope iho oka pau ana oka lakou paina ahiahi, oiai, ua nobo iho la no o Rikeke ame Robata ilaila ia po, ua hoike aku la kahi Rikeke iioopono ina mea apau ana i hana ai mai kinohi loa mai o kona hoomaka ana e lawelawe i kana" hana.

Oia no kahi kanaka i komo ai ma ka hakaka ana o Robata ame Keoki me na koa p&wa maloko oka ululaau mabope iho oka halepule. Oia no ka mea nana na palapala i hoounaia aku ai ia Keoki. A pela no me kekahi mau mea i ia ai e laoa. Nolaila, mamuli o keia man hoike a ua wahi Rikeke nei, ua hoopauia ae la ~ko Keoki ame ko Robata boohuoi ame ka pahaohao no ka mea nana i haawi mai ia laua i kekahi man hana i hoopahaohao loa ia ai ko laua mau noonoo. Ua loaa ia Keoki be mau rumi maikai loa ma Rue Lacepede, a ua paa pono hoi ua mau rumi la ika hanaia, oka hora 5 ahiahi o kekahi la ae, oia ka wa e hele aku ai o Evalina no ia wabi. Ma kekahi auwina la ae, ua haalele iho la o Evalina me kekahi o kana mau kauwa wahine ia Villeneuve a hole aku la laua no kahi i hoomakaukau ia no laua. Ma ka hora 6o ia ahiahi, ua bookuene pono loa iho la o Evalina ma kona home hou. Ua hooholoia hoi mawaenao Keoki ame Evalina, aole pono o Keoki e hele »ku no kahi i noho ai o Evalina a hala kekahi wa loihi. I ka hoea ana aku i ka la hope oka mahina, ua hiki aku la o Kauna Mafia imua o Kauna de Birene, a hoike aku la iaia 9 aole biki iaia [Mafia] ke baawi aku i ka huina dalai makemakeia e ia [Birene], Ua lilo keia hoike ana'ku aua Kauna Mafia nei imua o Birene i mea nona e kaumaha loa ai. Ua oili mai la na kulu hou puanuanu ma kona lae, a, hoholo iho la he anu maeele i kona kino a puni. He ekolu la mabope mai o keia la, ua hoea mai la imua o ua Kauna nei he mau palapala kii na ka Aba mamuli oka hoopii ana a Mademosela no kona aie iaia. Ia wa, hanu Ino ae la ia no kahi e loaa ai ke dala iaia, i pau ai kona pilikia. Hele aku la ia i kekahi mau hoaloha hoopukapuka dala ona e kokua mai laua iaia i huina dala e pau ai kona aie, eia nae, ua boole mai la kona mau hoaloha i kana noi, oiai, aohe dala kaawale ma ko laua waibona ia wa no ka halawai ana me kona aie. I kekahi la ae, ua heea ole aku la ia imua o ka Aha, a ua haawiia ka pono no Mademosela Clara, ka mea hoi nona ka pono e lawelaweia ana iloko oka Aha, e kona loio. (E hoomauia aku ana.)