Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 4, 1 January 1920 — HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela KE AIWAIWA A ME KE AHI KANANA O RUSIA Ke Koa kiai puka Helu Eono o ke Aioalii o ka Emepera Petero Ka Nui :-A I OLE-: O KE KAIKAMAHINE ALII ADERAISA O SANA PETEROBORO. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela KE AIWAIWA A ME KE AHI KANANA O RUSIA Ke Koa kiai puka Helu Eono o ke Aioalii o ka Emepera Petero Ka Nui :-A I OLE-: O KE KAIKAMAHINE ALII ADERAISA O SANA PETEROBORO.

-;J.. i\A ]X. K-k-.ui :;.-ORGbK KANH Aohf* a k <knu h .na e :ie o. keia manawa, koe wnl.e? ihu n t ko knk( u ht'i an.i .ilui e i aemae nu -kakon i:» n ; > k ♦ paina ahiani. () ko lakou h>iw}ele 'h:> 1> no ii i ki ninii'hookipa a k<- aliiwa hine hap«n?n e noho ,- ; n • kJi no kana nam nnopuna. Aka Makuika' op o hoi e lawe po!olfi ala i koua mau hoa Innau no ko laua mau r'mi moe pak »hi a me ka rumi auai, i k i noho ana iho o kona mau hoihanavi, ui hoi lo'i aku la oi& no kona rumi «n ie no k:r noomaemae s*na iaia iho. Aōie no hoi i pihr; ka hapaha hera, ua makauk iu- ae !a fakou nei me na wahi a'hu hou no ko iakou paina ahiahi, A lakou nei hH i »ku ai no ka rumi hookipa a kf aliiwa hioe hapauea no e ka'.i mt\t atia ī kana mau moopuna. :

I ko lakou wa -i lve i aku ai b ko lakou naue loa ; 'ku ta no !« 00 ka iumi-:iinn, a maiuna o k,i papaaina lakou \ h.epiha iho a? 1 k i iua o ka ios*n . ue & oa nvea ai he nut wnle. ■ , ; A ke aliiwahine hoi e hookaau elelo pu 'ana me' m. koa opio, ka Jmea hoi nana i huonoono loa aku i 1;:i ! U!:i tu ana, 1 Ki i' .u an.i ki ! ana iui hoi ak.i Li ! ik%i:; pr> k.i' rn«ii h"("->kipa n-i ki h>>v--ir. , h i ikī aoa hoi no ka manatv.i. A ke aliiwahine hap.iuoa hoi i haawi t»ai ai i kona aloha ahii i

K- ■l • - ! loia , r j t tVji - j, a ipo ■ | Ik fn,- " a ?ku u u» r.'i i Wniniiii iie'/, oia -.no ka wa o 'kk h>.n i Ki.i .!-' I 11f; j u • iiono i h'h. |f '' , i k,i s 1 o{i Oc! i . .i--1 !, E hiki r:o fn;ei :> oe ke: li\w hoon- ■ ia in.ui ma k.uii nuu \Vdi,i o ke kuUn -kau-J iii'.* ri*-,niirt o ko kak"u L' i.ii l he loihi !od:i) hmki pj k - hia'iioa aku o

Peht.:a la s;; t 'manao e ko tn,'iua hi'i -h.-uu'iu? 0 !<■••-)« <u '' k:i'o s hooko ai ioa & ■ p.ui au e makemake A<u h-vi <: h •>!: r■.<,-i. ika hooko ninii -ana ak i i uau kauoha hhi; ■■ r ■■■■■"-'■'. '■■■_ . ; -'r:n r- liuomo ae i k.'i kake.i helo min .»i o keia P : - ' .

Ku!-,t5 in > h ua Makuika or-v, n<:i pr, m<'nawa po-k-iip, iai•■' hot ; kuli koko mai ai i >ii =) r 1. 1 K ■ ui .i Pukīi Heiu ]v nu u k.,1! iii ?i> mai l;vme kna Ot' i ■:.!eh . I k i i !f X-'ni;r mna kaki 'i f 'i- m, kahi akuakoa nMi r »t> - il ,kn.i a. m? ka Mekia N'^nn.' M kii ! ( no hkoii i[aila,k( e -walp n<-, p-iha keia o ko''i s i k\: \ k< j tnf:a mai kii oie, e li'o n. i mea nema iam. M: s-k. o . .ii:i no nae a a|i 7io m':! <:<■ \ k'") num wahi. a p-.m ;i knk ci " liffo holoholo akn ai, M-ii Innalu» or nn na wah a pau "au n n.iakai wku ai ia maua ua makank-iu m.iiin e hoopakele ae i: i,- k..') ni i" m naka-i.i heien'iinlo mai n k,t i,V.

Ao!e nii ho: a maurt hoohalahahi ana uvi i-'i no ko kakoif haI,T*\.i >/,'■> i.i ru ill iii! i ok \ maniw;,, e :fi-.v i."i u ike ia Mcs ?kao nei, O ko :;.-i lioomakaukau kxke.iho la ;■:> 'm no ka hele ho'iuholo a-ua tru ia ahiahi no ka h;;teie." A l-.ikou nei hoi i kakua ae ai i Ua lakou mr»u pahikaua ma ko lakou tnau -puli-ika .me na ko!o--k;i loioa-,.me ko lr.ua nei mau iauiuu nunui noi ana hulu keokeo o ka manu okahk i t ir/'t k;k! p >. i;;nu. A 1 .<o.i nei hoi i haaleie iho u\ ikoLk -u mm līakela malalo una p« : ! ; L» ei.i.i nka Makuika opio.

11 k ai i,t. ■ k,i , ,\ lr cti i ke ke \ko .'l : S{ i na kanaka ma? kr r ka poe Inaha;;. m !alo ho; o lionk.i---k t i ki M tkuīsT opio. li l"ikrv. nei i hoea aku aino k H p' l \aote, ua heīe o loko 0 ka i īmi hook'pa a piha ina a me kekahi poo hanoha no e ae no hoi e i o ha i aoa i ko bkou manawa »ne na ahikoa koikoi, A , r 1 Si 'i • vho ;iku ai |t k.) hai.wiv- - i-.5>. n i .Uiikoa 1 k i io .!■• " ' - 1. kman I k.u k! i. t Li^k'!n K.-.i kaua ! ho h • mr ka. .< ana o kek.i [k> f m , l,!ko«i ' h. op.M ' i r !.v, i!oko o ik.i h . ; ,v> - !l . .i>!e o k- s k.in- ' Oh.l ,1 k' 5 U,( 11 -l >;H { Oniok.i | C ke\i iho la ua hauwawa

I ' | o'e'o a iakou nei \ īohe aku ai me ka maopopo loa i ua 'poe nsr a iakou neī i lohe aku ai i ua pee al : ikoa nei. Ia lakau nei 110 nae " i komo i . -ak« ai iīoko o.ka ruroi hnokipa | Ine'." . ' • ; l a hamau koke • iho la na i'ha-uwawa ame na nuuu olelo 'ana a ha poe aliikoa a me keka- | hi pee e ae. A !;>.kou nei hoi i komo loa aku ai no ke keena inu rama, a k% mika hoi ona mea a pau e nana mai ana maluna 0 'ke kula n;> kilakila a hiehie o keia mau kanaka opio loloa me*ko laua mau koloka loioa me na papale lazlau ounul. A hemau helehe!etia malihini lo;i hoi ko laua ia lakou, a lak,u hoi e ninau iho ana ia lakou h ohana paha keia mau ka naka o.pk) no ka "Makuika opio Maka

No ka mea, aole 'lakou i mao popo o na pulupuluahi keia o ka h makani, na kanaka op'io hoi na liuai u]upa i kekahi oko lak t ii» imu koa. Oiai, aoie no lakou i ike, a b, kou nei hoi ī noho iho ai rna ke kahi pakaukau kaawaie, me ke kauoha pu ana aku ana aku hoi ok » Makuika opio i mau mea inu no iakau,.a lakou nei hoi i inu a?! ai iko lakou man ki'iha mu* .irre na olelo kahoahoa no jke oia o ka Emepera a me la- | koŪ ;riei,' A na maka hoi oke Koa! i Kiai Puka Helu Eono a makai-1 jkai hele ana i ka hioh'oaa o na laliikoa e naua mai ana ma kahi lalakou nei e noho ana, ; A lakoua nei hoi i inn hou ae !ai i ko lakou mau kiaha no ke ola o na Makuika opio nei a me kona kupunaw^hine. Hoko pu no hoi o kela manawa iwī, u nei i lohe aku ai ika ieo hoen&.o na mea kani, mai :ka rumi hulahula mai a ua Makuika opio nei hoi i ku koke ae ai me keia mau olelo i kona rmu haa'ianau. E liele.kakou no ka rumi aina i no ka mea, aia no malaila ke keena hulahuia, e hoonanea e hoonanea ana hoi ina poe a p u e ai ana, ' Aole a laua nei hoole ana oiai, ain ko laua nei kamaaiaa k& hele ala mamua, he ukali wale aku no ka laua mahope o ke kamaaina.

Ia lakou nei i komo aku w iloko o ka rumi-uina, i hoop'ha i ia e na aliikoa a me ka lakou I mau leeie e ai pu ana, a he kakakaikahi wale no na wahi pakaukau kaawale a ka|Makuika opio hoi i huli koke mai ai me ka leo hawanawana- malie i kona mau hoahanau. ' A«a ka Mekia *Kaie NeVla a me kona mau aliikoa ke ai mai la ma o, e kokoke ata m:i ke kahua o ka poe hulahula. E lawe koke' aku oe ia kakou ma kela pakaukau waiho wale mahope aku o ko hkou p- k luk.u'i, wahi a ke Koa Kmī iPuk.i Heiu Hono i panai aku ai mo ka leo ma!ie.j| A k.i Makuika opio hoi i kunoa kv>ko mai ai me ka huli aku h.M a helo no kahi o ke pakaukiu a ke Koa Kiai l\ika Helu lvono i makemake ai i:o lakou, No ka mea, ike kokaku

la no oia i ko laua hoa paie o ka pahikaua a ' rrie ka ihe, Ua lilo ko laua nei komo ana aku rae k% hele pu hoi me . kaMakuiki opio, i mea makr.ikn inui ia e na aiiikoa a me ki !• - Ikou poe Icde e"a. pu nna. ~ A ua kaa aku hoi mi kr>. aor.o o na ieel'? iwi palupalu io h r vU-~ no, k-t nina" ana ae i k > !;■ *<>u poe kane no kah- o keia mau kanaka c>pio Kulana hiehl,? i lipea mai ai. Eia nae, aole e hiki ia lakou ke hooia aku, no ka Vnea, ao!i« no iakou i maopōpo o ka Meia Kale Nevia a me kona mau ukali, koe waie iho no ka lilo ana o ka' kakou mau kāeaea i kiionohi no na . !ede a me n"i keonimana e hoonuu ai na nune like ole mawaen-a o !ak;u; . N >hea mai laua, owai ko lauā mau inoa a heaha ka laua'hana iloko o Mosekao nej. He hoahanau anei laua no ka Makuika opio. A'he nui waie aku na nune olelo, eia nae, he heokahi no mea i loaa ia lakou he nele. A lakou nei no nae i he!e aku ai a noho iho la ma ua pa~ kaukau nei, me ka lawe pu ia ana mai hoi he mau niea inu

no l-ikou nei ma ke kauoha a ka Makutk.i opio, Oiai hoi lakmi «ei o noho ana me k.i inu pu ana hoi » nanaaku t »ka hnlahula «'ai s na.poe ih. ,snv : ; Kana he hi!abu nmM:)

I^: e v : ika leo o r.a meakani., u;a k|waoka Mekla Eale Neviai' ike mai ai ia lakou oei, me uana kilii • .aua mai : lioi, ana i huli aku ai e kamailio ~T ko r n mau aliikoa eai .pu ana a ms' ka lakou mau lede. ' ! Aia ua kapena hou nei o ka rr t.,.,, ~ ..... ■*j.wi. v .,i Vl IUo Helu E(ua o Mos>kao n.i a nej kona nkāii, e noho pu mai la' me ka Lukanek Mak?, ! Oia anei hela, ■waiii a kekahi i e noho pu ana m 2 ua i Mekia nei. - ' i A na āliikoa a me ka mau wa.hine i h īli like aku ai e j nana ma kahi 0 ka kakei; mau' kaeaea e noho ana, mo ko laua msu maka noii hoi e naua n.'āIu mai ana malalo o ka laulau 0 ko laua mau i ka poe a P a u e nana aku ana īa iaua me he poe hana keaka ala, A ua Mekia Kale Nev-ia nei hoi i hooia aku ai ika mea nana ka njn»u me keia mau olelo. He mea eiaio, nj a kfli mai' S"»ri3 P«i r< L- ... : Iri1 r i ,-.i r i ~ ' k hu piha hii mai ka Hmepf-ra mai. Auwe! lie ui hoi kasi oko !ay,'< m:iu ht:!cln-I na. im- U>: iakila a hiehie pu o ko iaua mau kulana, wahi a kekah : o na a na aliikoa i hooho a.e ai. A kekahi no. hoi o na aliikoa i walaau koke ae ai, e kakoo ana ho'. ( olelo hooheno a leeie. Aole paha oia wale, e lilo ana laua i mau k:ronchi nc> na ui o Mcsekao-nei. Ina no i.ti he wah ine, 'aole 1 o e nele ko'u Leouihi i kela mau v i oi.i v i L Li,t liieie-aiie o ke kana\;i u. Hu ae ia ka aka ua.i aliikoa -ala-ene ke konio pu ana' m.ti hoi o na lede me na minoaka hoo'heno i maa man i.ka aoio pah'paiu. ■

/i. t3fcou hot t> nana aku ana maluna o . u.i maiī Bta Kenkeo Nohoanu ne' o na Haloko'owai o Polaii, Ka mea hoi nans i hoopihi loa ;»ku i ka liN a rtie ke kuaki 0 ka Mekia K.iīe Nevia no k,i pai o kekahi o kona mau aliikoa 1 kona mau enem», ana hoi i ku'i iho h\ iluna o ke pakaukau] me ka n*na olf ae i ka h noha-| no ona leue o naa.i mai ana i i.iia nu> kc p<inv,i no kc ano' o kati:\ hana, nir keia m.m olelo imua o kona mau koa. !' lohe oukou, aolo i la oukou ke ano v k;

n-' ai 3 ati n; i nO <v Pet 3 ro-j boro t; He'k:tpeti;ik'ja hookano kia keia a'n i ike o!esi i kona lua, e !ike al.* no me kona uk.*li, a'u j ' Ini e pi.'!īlō mnu ak'i ;ti i,) l;iuai i u»au enenn <no loa e :ike rne ka !oihi ona la o ko'u ola Wn,. i ■ • C u.i p'. e e kuai uei i Ke Ala kai o Hawaii no ke kalewa a o na pepa koena aole he hoihoi hou ana mai iloko o ke keena ml. O na poe e makemake ana e ■lawe-i 'Ke Alakai o Jiawaii e kauoha koke mai| a i ka pau ana o keia mahina e "hoopololei wale : aku no m akou no na poe lawe, a o ka poe hoi e noho aie nei, e oluolu hoi oukou e hoomanEo mai*