Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 1, 3 May 1928 — KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO—HE WAPALUPALU O KA NAAU. [ARTICLE]

KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI

KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO—HE WAPALUPALU O KA NAAU.

Ke hoomaopepo nei na maku? . 1 wa o Jc<: i nā kelk ©U <ca h%r<* ano r"ul ha iu'3*n: o ke. ke kanaka ola ana Kp ik< nei UJcou ma, r.a mea ike ms.k; 1* he hana nul ke *o ana i n«kelkl e kof mai ana J na ma!-:-;; e Io&& i& lakeu Iho makaU' ka«, k| hoomanaw-%rsy! an-,e. fc< kuoo, Ke ike nei lakou he peno « mikm* s e hooponopeip'"» ls- k; uiu ana o ke kelki «llke n:e k; uiu ana o na laau a oi aku' Acl< o"ka hanau wale ana m&i no ke keUei Uoko o ke'.a ao a e lea! ana ia lakou ka «iakg.ukau < h©okupono ai i ke keiki no kom" pU ana ae a k&n*sta makua. E ulu ana ke keikl « like m< ka ka makua hoononopono sr.lala a i ole hoohemahema anī pah», «0 res e r,'.s.kasia asa makua ' J?a u'u ata ae o ke keiki & h3a*i ia'a J ®lelo ao kupono a ma'kii i kel; air.<i kei-i manāwa hē rnan popi) «j pololei ana ka nlu cr.r ® U keikl,.a īpa pono ole ia k*iki ir t shope r-ku, aia no ka ar.oano a ka msfcu<v i kanu ai iiok' ona a he nianawa no e u.u a« ai ia anoano a mau anoano nia' kai a luia mfi i ke kelki i kon? aiakpa anr, £<» H#> kaka: kahi waie nae o na keikl i &o p ne ia ma na home e he'.e h?-*a ?,ir. 0 !xa hapanui e ulu ae ena iakni e like me ka ka makua ao ana ■ ?eja hoi ma aoao, O r.f keiki hoohemahema ia T.a k« aeao o ka makua, e hele £?.& Jakou i ko lakou kanak? Eiakua ana ae, oiai nae he po< no kekahi o ia ano i lioom.aika ae 2a iakou iho i ko lakou kaRaka makua ana ae. Pomalka waie ia poe. H« pono i ka makuji ke ir<'dk&ukau me ka e"-?>4 i ke so an'ikeieiki ma ka home 013 lk», e hi£i ai ke keiki ke kamaillo e h4ki i Uorja hele ana me na \va k&malii e si, a hele akv paha i ke kula a hiki -wale . kona hele ana i ka hana O m an©§n« maikai i kanu ia iloko e kē kjbiki mai 'kona wa llil'i mai ina ua komo ia mau aneano ilobo ona> e lilo ana ia m%u &noano maikai i xnakeii«ki e' huk: aua iaia e hele ma ka pono a .pololei & hoomaopopo ka m&ksia, i kt wa 0 ko keifei me oe aoīe |«tū atjdano mawaiho mai e ka.au ia ana iloko ona, aka i kona wa e puka aku ai iwaho a hui me na hoa paani ame na hoa kUla paha a pela' hoi me na hoa hana, he mau anoano okoa ke kanu ia mai ana, a ina aole 1 koio na aa 0 ksu mau ao ana iioko 0 ke keiki, alaila e ulaa ia ana kiu mau i kanu ai a na ahoano hou mai» k&i Ole, a hala he manawa 'e inake īoa' ana kau maū anoano maikai i kanu ai aole nae i kolo ke aa.; 0 ka "wa 0 he kaiki mē ka m&kua oia ka wa kupōpo loa e hooikiiika ia ai ke kanua klpuīu g.r.a 1 na hua-mai-kai, a i kona, puka ana aku iwaho e halawai me ko ke ao poe aole e hiki ke ulau ia kau pono I kanu aJ, He mea kaumali? nāe i. ka naau ka ike ana al;u i ke ano 0 kekahi m*u ipakua, o:a hoi lakou a©le i kupono e ao i ka lakou mau keiki ponoi lho. Aka nae 015,1 no e hele pono ole ana kekahi mau makua, he ho%o no iakOu me e ao i ka lakou mau keiki i na aoao 0 ka popo. He mea k nui Qi4i keia I ko kal nw .mu, eia n&e he mea paakiki loa i na m.akua 0 keia ano ka hlki ia lakOu ke hahei ia mai e ka la pae- *elki ,o!ai ke ike mai Ja na mU l ka ]like ole 0 ke ao ana a miikuk me ka lakou hana. Nolaila l\ mea e hiki ai i r.a iieiki ke hWlohe poiio mai a hahāi mai i h* ao ana a na maKU», he iwea pono i m aaaaua e heie po»> i'.Hke ka'iakau e m ana i im teLHi, TBO ka mea i kou hele loono ana e ka ma - taj| e Hle i"* l - i n;ea i\z ke k4ki e Ute l '.ei a! a haha: m_: no k». mea !1.0 inAol: ia. n;i: 0 ka wakua i hoie pune ana hr mea komo ia y>.<ko o ka u kē W%\ 3 hep.n waie ele Sa l ka holoi m u ko lakuu m%u wa;!',ona no-o:v;--:. - he n.ea no hoi ia e hoomam mai aī i kau ao «.na iaia, O na aukuahUi*' no nae lia oi uku ma keia n!nau olsi * ka po§ noho mau ! n& kiiuhn'.p ma m kMki hllii hele oie 1 ka hM«, .a he mea pono loi ia hkou « Uee i ke alakai a** ī ra keikl m« ke &1$ 0 kjL pol-:.»; A?je j|te U $ie mea 9 ae *i t ka n;al kona keiiU 1 kaawale aku im ua Lu*.a

h&;itv! Wi 1 mar.r.rx-,- ?■ k''lc 5 54 ai 'i k.'L n'.akuaMne n*.a k*'a ha'na nui: Ua oi ioa ae ka pa-kiia n ke ao ana. ; ks keileī i ko;a mau fakahiki mal nei no ka mea ua nul ioa ;vui na mea na lakou e utr,e i ka raar.ao o na, keīki n.ai ko ;g,kcu v/a liilii mai a hiki i ke kanaloa makua ana,, e'a hol na kif oa'oni ame na ir.ea like. T, ::ke :rie ka hui mai o r.a me-a hoowa!p.waJe I ka o na keiki. p?la, e'' mahuahua ae ka p.izkikl o ka hikl i r,a rrakua ke ar. akM i na keikl, a pela bol f- po;--n ai ft piī £' r.?i pak*r.Ha rnaV:\K?u r, 1 ke n.o nna iri keik! Ora kdk! o keia irl.» o iakr»<j an t nu rn«-kaai-'iai.i o keia inua. aku. O'ke aupnni : p"'a r 4 if n.akaai-i-Mk'i' l:c n-ātkāi H' * r r pela m k'- ajp'm: Hc maKemak® no na makua a pau e pololei na .k«ikl aka nae o ki makemake aoie ia he mea e poiolei ai lakou me ka liai\a ele ; &kR .0. na mea e. p&lolei ai. Mai manao kakou- e na makuakane na na makuahine waie no ia hana o ke ao i k& kakou jaau keiki, aole pela, Dita i mea er holomua al keia hana, pono ia e kokua pu. Umau aku la ieekahi makua 1 kek&n; makua, "Aole anei oe i ike, ke. pii manj ae nei. ka paakuii o ke ao ana i na keiki i keia w aAe, ,me he mea la aia loaa ra .150 ienuiehu alaila pono keia hana' Hc ■ umikumamakahi mau keiki a ko'u mau kupuna i m'alama ai. He kan«ka .nahiai ko*u kupunakane, ne Kanunapule no hōi, he he mea hana ili, he mea hana kamaa a he huki niho hoi kekahi mau hana ana Uokn no nae o ka nui a o niau hana ke-a pu, ua hana pono oia i kana mau a pn i me ka pn;oa ole > ke ao <ii "w I ana mau kf-;ki he umikun amakam a mamull o ka Ikalka o Kana ao ana, ■■ki V\o lakou he po» makaainana nia'kni. lle mau lula ko na hana ana i laveīa:ve ai, ua popo u ma na puke a ma na kanawai a pela. .oia e hook€jo aku ai i kana la-welawe ana i ka:<« mau hapā, Aole hoi peia ke ao ana o na keiki. Aoie he mau lula paa uo ke ao ana ia lakou i hoopaa ia ma na puke, eia nae o keia ka hana oi pookela loa aku mamua o na ae a pau. Ua olelo ia o ke aloha o ka makua i ke keiki ame ka noonoo maikai na alahele no'ke ao pono ar.a i na keiki. He oiaio no ia, aka o ke aloha o ka makua .ame ka noonoo maikai o ka. makua, aole laua i piī maiiuahua ae e like me ka pu mahuahua ana ae o na mea pomhihi na lakou e hoopouu mai o mua na mea e p a j k* ola kino o na keiki, ko lakou mau noonoo ame na mea e hookui mai ans me lakou iloko o"ko lakou ola ana, oiai ua oi pakela aku ka pii ana ame ka ikaika oia mau mea mamua o kg aloha g makua ame ka noonoo maikai o ka makua. He o'iaio o- ke aloha no ka mea i oi mamua o na'mea a pau, eia nae, he oia 4nau no ia 9 like mekinohi loa, aka o na mea e hookui mai ana me na «eiki ua oi pakela aai ko lakou i pii ? na' me ko lakou ikaika. E : hoe,., mau mal ana na mea po- j luhi ano hou e paio mai ai me, ka makua ame k'e keiki. m'a keia honua ana. . Ua ke kokua nui nei ka oihana hootiaauao i ka ulu ana o na keiki 1 pololei ai ko lakou ulu ar.a au, He oiaio no paha ia, ke ] hooikaika nel na kula .me ka; makaukau īiilii i loaa i na kumu- j kuia i keia 'au mamua 6 i;o keia ' au.- * | I na wa i hala, aole manao r.ui. ia ka mea e pUi ana i na niho o j na keik 1 . ma r.a * » i iUa i keia , v,'a ma; nei, ou o m | mea nu; I- e *.. , t * i.ei ka ' n;ho ;-.u k..ki, a i.. 1 po..} keia t ,-u mai Ka n»;;o ;nc ]nai e uiu mai' ai ;-,a ane ma'i he nui wale, a .r.s ma.ka: ne. r.U;o emi mai na pliikla k'no Aole oia vale, aka ke hr>c.ir.u la nti na kukl i U\>'a ole na paena i ka v- u iu Hc- nuu hana maiViit keia Oiai nae keU msv, i;nr.,; i.; s.u ! no ka por.o 0 ke'.Hi. e hr-- , manae iho ka'uou he ho:a pokole \\aie ivj Uq iu keikl imua ( 0 na kumu, aU no ka e ! i;3 lai.:u r.;anawa yke <'ia ana ! rra k.i hom? me na makua. r.o--e k.u; r,o ke kc,k:A 0! ka m-lan;a a:r.'* ke ao an4 l na ' makua n.a ka ī> -;n-c Kcc- nae na '

j noho paa. Aka o |na mak&hiki , mua .o ke c>la. ana na maI kua sia na home, ola no na [ makahiki koikpi loa e pono ai e hoohemahema ole ia ke ao ana a ea makua 1 na keiki 'Aole ; iiai nui o kula - e ao i na keiki no ke ano o ka nohona i*ome ana mahope aka, j aka o ka lakou mea nui e hoo- ( ikalka ai 1 ke m i m ke-.k; o'a' ka loaa ia lakou o ka tke i na , piike haawina anw ka 'oaa aku o ka hana !a lakou mahope iho o ko lakou puka ana ma' ju\ aku. Oiai no he mau mea kupor.o loa keia no n% keiki. < a„ ia wa hook&hi, e ka h,vponopono' a hookupono ana i ks' aaau o r.a keiki ka hann po«kela iea aku O r.a makua na ' kumu kupo;io loa no Wa mea, | e;a v..;c he hikl no i m kumu j ke kokua nqi na keia me.a Aole ! ī.ei e pdno 'ke hoopolna in k.v mea e piU ana i ke ola k.no o ■ na keiki, no ka nwa ke o'* ke oīa kino maikai e nawaliwali ana ka hiki k? hoeko ia ki imi, nttaauao ana. Eia no na ku'.a k? . m4kEi?.;u, nei ■ ns oU o na iieiki e kaa ana nala!o o iakc.i.' f.ia malupa o na r.uku& k? koikoi loa o ka inakaala a:.* : ka ola kino o na kelkl. no snea me lakou i;a keiki i ka ' hap&nui o kn la (Asl.e i pau? j O ke kanaka nsau.\sr hoelo'.i i kona :aau;no. aka o ki naka na&upo nohi, v ,3 iiOHo o uehoa. t