Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 5, 31 May 1928 — KA HELU MALAMA ME KA PAPA-INOA O KE KAU ANA O KA MAHINA A PUNI KA MAKAHIKI [ARTICLE]

KA HELU MALAMA ME KA PAPA-INOA O KE KAU ANA O KA MAHINA A PUNI KA MAKAHIKI

0 kā helū malama ojva makihiki ame ka helu kau o ka •mahina .Hawaii .nē'i Paeaina i ka wa kahiko, o'ia kekahi o na helu-lahui i aneane e naiowale loa ka hoomaopopo ia eka hanauna hou o keia au. He pohihihi na kuhikuhi no ka 'hiki pono i ke au malamalama o ka naauao ke alakai ia malalo o īa mau kahoaka v aka, oia nae ka mea 1 hoohana ia'e kanaka i kapa ia na liupo o Hawan ka noeau i ka heiii po me ka nana ana me ka ohenane o!e, no ka pololei o ka lakou mau koho ma.ke kau o ka mahelu ia ka helehelena o na po me ka manaoio hana iloko 6na mahele ekolui kapaia: V I——Na po na aumakua; 2—Na po hele lawaia; ame 3—Na'po pili mahiai. . Iloko o ia mau helu ana ma~ ka' ike maka ana i ka mahina, ua lawa na hilinai aiia me na apono i haawi ia no ia poe kilo lani f ka pili pono'o ka lako.u mau kuhikuhi olelo. no na mea i hooko ia, na mea e hiki mai ana; | mahope. j Eia iho ka papainoa helu malama like ole me ka helu | mahlua ona mokupuni o keia paeaina ike au kahiko: | Papa Helu Malama a Makahiki Beritanla Hawall Maxii Oahu-Kauai lanuan Ikua • Ikua Kaele Feberuarl Hilina Welehu Kaulua Maraki Hllinehu Makalii Nana Aperfla Hinaiaeleele Kaelo Welo Mei Kaelo Kaulua . Ikiiki lune Welehu Nana Kaaona lulai Makalii Welo. Hinalaeleele Augate Nana Ikliki HUinehu S§patemaba Welo Ka,aona Hilina Okatoba likliki HinWaeleele Ikua Novemaba Kaaona HUinehu Welehu Dekemaba Kaulua Hilinama ~ Makalii Papa Helu Po No Ka Mahina He kanākoiu po o ka heīu malama hookahi, he 17 po liuihui, 13 po kaav.*ale; ua hoopili ia ke ano o ua mau po la ma »a huahela .o ke kau ana o ka mahina, penei: Ekolu ano papahelu o ka mahina i mahele ia me ke kau ana ma kona alapoai, a i hoomaopopoia ma ka ike a ka maka: I—sfāhma hou 2—Ka poepoe ana ae a naJo na kihikihi 3—Ka hoonui ana ae a poepoe loa. Mgi ka po o Muku a hiki hoii i Muku, oia ka helu ana « piha pono ai ka mahuua, e olelo ai: Kamalii i.ke ole i ka helu malamn. 1 O Muku nei> Muku ka mahina. O Hilo nei. kau ka Hoaka. i 0 Hilo ka po mua ma ka helu malama; ua kapa ia { kela inoa no ka puahilohilo oka if\ahin«; o Koaka ka po i elua, no ke akaka iki ana ?>e o ka mahiiii., a panee iki ak\ji !o Kukahi ia: a pela no o Kulua, Kukolu, Kupau; o Ole- " k ikahi, O!ekuko!u, Olepau. Hoomaka ae k& e 110 ! piha. o Mohaiu ia ; a pela aku o Huh, Akua, lioka/o ka lua o ka po i ili iu, oia ks po piha kuineki o Ke Aliwahine huki ulua pahee-i-ka-wolowelo o Ma'healam ; ka mahina e emi ke kino nui nepunopu. o Ku'.u ia. .s pjn £> Laau-kukahi. L«au-kuiua, Laaup.nu; 0!e- -; lua Kai<i«|mu: uuku k« o Kane m me i or,o; -a uul>n lo,h o*Mauu: aoka po e na!owaltj k» nu.lina o Muku !H. uona ko'.a olelo kahiko hoopaanaan ia: M 0 Mukii'nei. muku ka mahma."