Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 6, 7 June 1928 — KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO-HE WA PALUPALU O KA KAAU. [ARTICLE]

KA HANA PONO A NA MAKUA MEA KEIKI

KA HOOPOLOLEI ANA OI OPIOPIO-HE WA PALUPALU O KA KAAU.

(Hoomaula) . O kekahi mpa ppno & na makua eiiaiia ai no lea.pono o kf:: ola kino o ke ketW amn ka holo- • pono o kona ftelfc ana 1 kr> knla, oia ka hoauau 'mau ana ta!a i kekahl hola maa mau o ka ia. > Hc liana maa mau no i na ma -1 kua Hawaii lia hoauan 1 na kfikl a, he lahut manli no kn lahui HawaH ma o ko 3akota, auan ; mau i na la a pau; Mo na pepe | iiilii, he wai .mehana k& wai ku- [ pono e hoauau ai la lakou, aole j nae 6 ka u-ai' ikaik;t loa o ka mehana a ano wela maoli, aka o ka wai mehana iki m mamua 0 ka mehana o ke koko o ke klno \ iol« al e lia ka iii, a i ka hoq«.ui »na ae o ke keiki, e hoemi j mai I ka m&hana o ka wai a hiki - 1 ka hoauaii ana' iaia me ka xval J i ole ia. Ma na wahi ( anu loa e laa o Waimea, Hawaii, | ame na waUl pili kuahiwi, he | pono no i wai mehana inau >:a j wai e hoai/au al 1 na keikl, a [ pono loa ae e hlki ai ia lakou ke ! hele e auau iWko o na kahawai ; huihui o ka wai. Oi aku ka mai- j kai o ka wai huihui mamua o ka wai mehana ho kanaka rrta- ' kua, a pela no hoi me na keiki i ano nui iki ae, aole nae o na pej>e. He uwe nae ka hapanui o na keiki ke hoauau ia, ame.ke ahonui waie no ka makua e.hoomaamaa ai i ke keiki a hiki I ka Jl\o ana o%a wai i mea makV !*make nui loa ia e ia, a i ka hooi maamaa mau ana a ka makua i' I ke keiki e auau pono, e liiki mai no ka manawa na ke keikl no e hele e auau me ke kokua ole aku o ka makiia. , E llke me ka ana 0 ka makua i ke keiki e auau mau I kela ame keia la, pela no ia e pono ai e hoomaamaa 1 ke keiki e hooikaika kino a ma ia ijana ana 'e konekotj?a ana ke kino o ke keiki a hiki oīe i ka ma'i ke kipa—mal iloko o kona kiho a lanakUa, aka e I§le Koke ana ia iwaho i kona w&hi i hele 1 mai ai a waiho iho i ke* keiki me ! kona kino ikalka. He'maalea loa kekahi poe keiki i ka wa e hele ai i ke kula. Ina e makemake e noho i ka hae i helē oie 1 ke kūla, e hooma'ima'i aha ia a olelo ihai I ka makua ua eha ia koha poo. noiaila aole hiki iaia ke hele i ke kula. Aole e hiki i ka makua k« ike ina paha ua eha io ke poo o ke keiki aole paha, no ka mea ,aoie ia he mea ike wale ia iho.. Pahu'a pu no na kauka ma keia mea. He eha io no ke poo o ke keikl i kekahi -manawa, aka he eha oie no hoi i kekahi wa, aka no ka molowa i ka hele i ke kula., a no.ka makemake wale iho no paha e noho mai ke kula mai,. e haawi mai ana oia i ka eha o ke poo i kumu nona e noho ai i ka haie a hele ole i ke kula. Eia ka hana pono a ka makua e hana ai i ke keiki noho i ke ku'a so ka eha o ke poo; e hoomee ikia ma kahi moe, aole e hookuu wale iaia e paani, Aole e haawi nui i&ia i ka mea al, a he nana pono no hoi ia i ka poe 5 ioaa i ka ma'}, a ina he eha io ke poo o ke keiki, aole oia e uhu ana e haaleie i kahi moe, aole ho hoi e koi nui mai i ka ai, aka o ke keiki ma&lea, eha ole o ke poo, e uiuliua ana oin i moo i kahi moe ,a e elelo koke nu! ana oia mahope o ki hala loa'ana o ka wa komo p ke k\i!a, ua pau ka eha o kona poo a makenvake oia e haaiele i kahi moe. Mai ae aku iaia ,aka e olelo akn iaia e aku i ka moe ana o hoi hou mai ka eha o kona poo AoJe nae ia o kou manao, aka i mea nona e hoomalma'l ole al, Ina paa ki manao o ki kua ma keia tnea, e pan ana ka ana o ke keiki p<-Va Ina. huki Ilke ka makuak.uie m« ka Makuahine i iaua man hana e pm ana l ke keīkl, malkai loa. He like ole ka mānao

0 na makua «o ke kelkl i kekahi a lua uiu mal keia līk& oie, aole pono na nmkua e iiulke 1 ku lamau Phanau like.ple imua o ke keiki, o Hlo iu 1 mea noua e ano hoolana ai maluna o iiekiihi makua mamul! o ke ano iiolo o "kekahi makua -muhope o ke kelki. Aole pono i ka « hoopunipuni i ke keiki, o loaa itj auanei ia haawina i.ala a huli mai no e hoopunlpunl Sa oe e k?. makua. I kekahi wa, hana palm ko keiki i Jtekahi moa pono oie, a olelo aku Ta ka makua, "aole oe e hana hou i kela mea/ ina oe e hana hou, e eha ana' oe la'u," ela no nae i ka h&na hou ana no 0 ke keiki la mea a ka inakua \ papa al iaia aole e ha:na hott. aoie no he hoopai o ka makua iaia, aka olelo Hou aku la no, «'aole anet oe 1 lohe ia'u i olelo .aku nei ia oe e eha eena oe !a"u 1 ke hana hou oe i keia mea? Mai lama oe o eha'ioa oe ia'u." līapa I hou no ke kelki, a walaau wale i no ka malfua, aole hooko i fcafia i t olelo al i ke keik» ina e hatia hou i kei« mea mua ana i hana ai r e hoopai !a ana oia. ī ka hanp ana o ka maku* pe-la, e loaa ana i ke j£elkt ka ike, he hooi makauka'u wale no ka k.a kona i makua iaia, aole he oiaio e eha i oia. He hoopupipnni keia a ka { nuekua i ke keiki.j Aoie makemake oka makua e I iiio kana keikl i keiki lloopunitpunl, eia nae ma keia hanA | liemahema ana, ke ao la ola 1 f kana keiki e ike i ka hoopunij pum, a oia mai no ka luahi j mahope aku. Nolaila oka pono, • i ina e oielo ka makua e I eha a e hoopaiia k« keiki ke i haaa i kekahi mea i papa ia s,aoie e hanawo hoopaiia ola, o ka t Iwoko aku ka pono ia oleio, me ike aioiia, aole hoi me ka luihu. ja e ike ana ke keiki he mana > j hana io ka kou aole hoi iie pu~ i lapu waie no iaia-, a i ke koele I mau &na o kahi apana laau ma j kona papakoie i na v/a a pau ana j e uliaki ai i ka olelo a ka maj kua, e wiwo anu o v -a, a e naauao i pu ana hol ma kela mea a Hlo j mai i keiki hooiohe. ! Oka piiikia o.ka makua hooko i oie i kana olelo e iike ae la me i ia maluna ae. ina hana mau ke i ke ku£ i kana oleio, e t piha ino ana oia i ka huru i t kekahi wa no ka hoo:::ano o ke ; keiki i ka uhaki. mau i i;e ao i pinepine ana, a hooi?ai naaupo I i ke keiki, Aole ia h:; ao. aka | he pepehi ia no ka huhu mai. | Nolaila ke hookuli no ke ke : ki ; i ka mana?'a eiua. e hoe-ko aku i oe ile&u 01010 i olelo si sa!a no ' konli hoopai ia ko han:i hou oi:s i i ka mea au i ao aku ni iaia ao'e s e hana hou, I kau h?.na ana pela. aole oe i piha ba I ka huhu. j noiaila e haawi ana oe i v.a Iio?1 pai knnono; Ina oe j. ; pinepin? ka ia la hooAiili 5a 1 oe-no kn hewa hookah'. alaila i hoopai nku, e nn»upo 'oa an?. 1 kau hoopai ar-,\ no ka n\ea t houhni'u i3 kou huhu a nui, - a pela auanH e rul a\ kau hoo'P&l ana i ke fc??ki, a i kekahi e Kau ana ks ali ia o j keia hoopai ana me ke ke!kS no j ka manawa o kona o:a ma i keia hor.ua, a ooino mpo-5 r,o kei kahi o kona mau lala, t k < hooi pal naaupo i& e ka 1 hoopunahele na *v.?.kua s l na keikl, no ka mea he rr.ea hioos l&puwale ke-:?, ia Ir_k.ni. O k.e : kahi makua he heokaM « a!e no 1 ana kelkl. 5 kekahl % e hoo- * punahele !oa an.a ora iaia a pal--1 !ani maoli aku no. a 1 ka nul s ana ae o kela keikl he krlk: ? poon oe ana īa- il kekahi va ne» J nae. loli, ke nni ae/a pomalka! ( wale 1% ke;ki l . Oka elelo aka I haole no na keiki o kela ano 013 ileeia, «poileii ehiM, o!a hoi ma ' fca oleīo ana pnha, keiki .ii hana ino ia.