Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 7, 14 June 1928 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO NAMAKAOKAPAOO He Wahi Keiki Uuku Ikaika Nui Wale Me He Puahiohio Ikaika La i Ka Wa o ke Kaua [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO NAMAKAOKAPAOO

He Wahi Keiki Uuku Ikaika Nui Wale Me He Puahiohio Ikaika La i Ka Wa o ke Kaua

MOKUNA II A lohe kfela poe keiki kahaha loa ko lakou naau me ke ' ano lili ia Najrnaakaokapaoo. Ninau aku 1a keia ia lakou 1«, '<>i ana ka oukou pua?" Haawi mai la na keiki i ka lakou pua iaia nei a nana iho la keia a i aku la, "He lehua keia pua, he lehua ku i kiona. Ao!e he iele o keia ano pua, he kimo wale kfe poo ilalo no ke kaumaha o mua." Ma keia mau oleio a Namaokapaoo piha loa iho 1a ua poe keiki nei ka huhu iaia, alaila olelo mai la lakou iaia nei e piīi ke'a pua laKou, a ae aku fa no hoi o Namakaokapaoo. ' O ka lakou nei pili he elima halau waa > he elima halau upena; o ka Namakaokapao.o hoi he lilo no kona ola & make oia ia lakou la, A p?ta na pili a lakou, hele aku 1» !akou i ka mokuna o kē ahupuaa o Keauhau, a mai laila mai e hoomaka ai ke ke'a ana i ka pua. Ia lakou e hele ana, halawai mai la ke keiki a Namakaokalani me lakou, oia o Namakaokaia ke alii o HUwaii. Ninau aku la o Namakaokapaoo i ua keiki nei a. ke alii, "Mai hea mai nei oe, a e hele ana oe'ihea?" n Ē helte holoholo wale aeana no. au, Mai hea mai nei hoi oe a e hele' ana oe i hea me keia poe keiki?" Pane aku la o Namakaokapaop, ' Mai Oahu mai nei au, a i-hele mai nei au i ka makaikai 1 Ko oukou aina nei." Ninau hou o Namakaokaia, "Owai kou inoa?" Oielo aku la oi nei, "O Namakaokapaoo ko'u inoa." Ninau hou ke keiki a ke alii, "O oe anei kela wahi keiki uuku 1 make al ke alii o Oahu o Amau?" "Ae." (JS kala i hiki ai ka lohe a puni o Hawaii i ko ia nēi ikaika a make ai ke alii o Oahu nei o Amau iaia). Aia oe' ame kou makuakane iloko o ka'u pule, a pen'ei ua pule la: Aloha wale ka maka o a'u paoo, ; " E e haapapaa, mai nei, E ai paha, e waiho paha, E waiho paha na Namakaokalani, . O Namakaokalani kela, O kuu wahi aikane keia, o Namakaokaia, A hee la; a hee, hee a ka hohewale, . O kanaka no me ka ihe, •. O kaihe no me ka pahu, Make no ia Namakaokapaoo. : A lohe o Namakaokaia i keia ma'u olelo a Naamakaokapaoo, lawe aku Ia oia iaia nei a hoaikane, a noho pu iho ]a laua me ke kapu loa. , Ia wa e kaua ana o Namakaokalani me Ku ke, alii o Puna, a ua kokoke e pau loa ka aina i ka lilb ia Ku. Nolāila olelo aku Ia o Namakaokapaoo ia Namakaokalani, "E noho malie olua, na'u e hele e kaūa me ka enemi 0 olua." Pane mai la ke alii,""Ua pono paha ia ina he makaukau oe i ka oihana kaua. *He makaukau loa o Ku ame kona poe kanaka kaua i neia mea he kaua. Ua oi aku ka ikaika i ko Amau i make ai ia oe. Maho'pe paha oe poino mai ia Ku?" I mai la o Namakaokapeoo, "Apie hookahi īnea e lanakilā maluAa o'u. Hookahi wale no mea e pakele ai kekahi kanaka ia'u o ka loaā ole aki^ona* i ' i kuu mau lima punahele neL E waiho mai oe na'u e luku aku ia Ku ame kona poe a pau loa. Ahea olua hoouka, kaua?" ' Pane raai la o Namakaokalani, "Elua la i koe kaua makou; o kuu la ia nele au i ka aina, Ua pau loa ka nui © ko'u mau aina iBrKu a he wahi mea uuku wale no koe, & 0 kahi koena wale no ia | koe pau loa- o Hawaii nei ia Ku." I aku la o Namakaokapāoo, "Aole e lilo ana kou . aina i koe ia Ku no r ka meā aole oia e lānakila ana ma keia kaua ana aku, iaka e pio ana ia a o kona pio ana no ia pau'ko'na ana i ka malamalama o ka la/' Pane hou mai o Namakaokalani, "Ke kanalua loa nei iju i kou lanakila no ka mea he elua mau kanaka koa ikaika loa o Ku a o laua no hoi na mea nana e luku na enemi o Ku a h& kaomi malie w'ale iho no ka Ku," "A ka la hoouka kana e ike ai oe e ke alii na%vai la na ai a makou ; na lakouj la ana paha a, na'u ana pahn # a pau ana kou kuhihewa i' ko'u ikaika ma keia kaua ana aku a makou i ka la ma-i hope aku o ka la apopo." Pane hou ke alii, "E lawe pu ■ paha oē i poe kanaka ikaika i ke kaua i mau kokua'nou?" 1 āku la o Namakaokapaoo, "He mea hoopiha kahua kaua wale ke hele kekahi poe kanaka me a'u. Owau wale no ke hele e kaua ma ko %oao." # ka,inoa o kekahi kanaka koa ikaika loa a, Ku; he ihe kuku kaha aole e hala ke pahu : ke kanaka a inea e' ae. He pololei ka pahu ana a keia koa. O Kaunakiki kekahi koa wiwo ole a ikaikn loa a Ku; he ik&ika h*ihai hoi koha i ke kanaka. He hopu mai i ke kanaka a uhai ae me he apana laau Hilii la. Ina e loaa kekahi kānaka i kona lima'e like ana oia me he apana laau liilii - ka uhai wale ia ae no'- No ka loaa' 6 keia mau kanaka ia Ku ke kumu o kona makeniake-may e kaua a o laua no hol ke kumu o.ko Ku lanakila mau. x A hiki mai 1 ka la o ka lioouka kaua ma Kawaihae, hele mai Ia o Namakaokapaoo nse Namakaokaia ke aikane ana a hiki ma Kawaiahse, ua hiki mua o Ku ame kona poe kanaka koa ilaUa. I ko laua nei aku ua hoonoho mua ia feo Ku poe kanaka me ka makaukau no ke kaua mai i ko Namakaokalani aoao, eia nae i ko laua nei hīki ana aku o laua noi wale no» kāhaha iho ia ka nianao ō Ku ā ī ae la i kona poe kanaka, "Aole kn paha e iiele mai ana o Namakaokalani e kaua me kakou i keia la?*\ Ninau okoa mai la o Ku ia Namakaokapaoo ma ina paha « hele mai ana o Namakaokakni me kona poe koa e kaua me lakou net. "Pane niai la o Namakaokapaoo, "0 maua wale no kai hookuu ia m«i jiei e Mua me oukou. Ina ūa makaukau oukon, r.lai'a ua "makāūkau no hoi maua," Ua hehena ia p;iha o XHmak«<»kalani anw olufl pu i hele mai nei <*> makon o kaua ai me ehm s**alē no kanakā? Pcflo hoi paha ka Inwo tnnl a-nui ria kanaka ina he ikaika oūfeou? Ua lāwa iIM la no maua. Owau wale ana no aa« ke hakaka me oukt>u " I pano aku ai o p»oo. |a no la pii ka huhu o ke alii o'lu» a kena j

• *-' i ' t. ' • .\r n :s'» k'iu ]va < ii"lc o hakaka . \ T <.' m.a j:a kn\:Cyn ikaika ioa' o au ema oia o Kahuaai ame KaunaWki. Aole no o laila r "'■ ■ ' '■ h- n;ai c hakaka ka ua manao ■ ; : •' i::ar.av.'a v,-ale uo Jta hele mai e hakaka me Ka)n i<oiki uuku oiai no rtae ua puni rio o Hawaii i ka lohe i ko Namakaokapaoo ikaika, aka aole lakou i maopono n 7ctrt r ]camā:!ro nku uui ma ko Namakaoknlani T l:oa o Kn I mai ai ia Namakaokapaoo holo aku la ia a hopu hookahi kanaka ina kokahi lima a hookahi kanaka ma kekahi lima a puke ae ia ja laua me he mau pakini la a pakii liilii loa iho la laua a make. 7 ka ike ana o Ku ame kona poe kanaka i keia ikaika kupanaha o ke koiki uuku, komo mai īioko o lakou ka manao o Namakaokapnoo ktia, nolaila aahee aku la lakou mai ke'kahua kaua aku, aka holo mama aku la o Namakaokapaoo a loaa o Ku a lalau aku ]a iaia ma ke pao a wala aku la iala i hope a hai ae la ka ai o ke aHi o Ku a make iho la oia. Hoom'aka aku la hoi o Namakaokapaoo e luku i na kanaka a pau e loaa ana i kona lima,- Puni iho la o Hawaii ia Namakaokapaoo a noho alii pu iho Ia oia me Namaka'okalani. He m'au anahulu wale no nae ko Namakaokapaoo noho ana ma Ila* waii a hoi mai no oia i Oahu i kona aina kahi a kona makuahine e noho ana, e kali oka hoi mai o ke keiki. MLaanei pau ka moolelo o Namakaokapaoo. #