Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 10, 5 July 1928 — NA PANE I KA NINAU NO NA OLELO POHIHIHI I WAIHOIA MAI E ROBERT K. POIKAOHU O KAILUA, HAWAII [ARTICLE]

NA PANE I KA NINAU NO NA OLELO POHIHIHI I WAIHOIA MAI E ROBERT K. POIKAOHU O KAILUA, HAWAII

Mr, lAinahooponopono. Ke Alakai o Hav,-aiī. Aloha kaua Ke mahalo ". 7 :u nei keia 'i kela hoa Hauau Eo'oert K. Poikaohu o 'ke kai malino o ha Kona. i kana man mnau hookaīa puniu ro ke'<ah, •mau hua-Hawaii'pohii 'i i maopopo • ole i na hanauna o keia mau la e nee nei. 0 ka elelo Hawaii me ke l;a--ona o kona manao ; ka pookela o na olelo i /waena o na lahui o ];a hon]pi nei-, nva na hua mele a ha iopuna e ike iā ai ka u'l, ka maikai o ke kaona o ka manaō, aoīe ho! e like me "ko keia au e nm ne!. he hoopuka maoli mai no 1 ka manao me ka hoonalonalo ole iho i ke kaona. Nolaila ma ke noi a keia hoaloha e hoike aku i na hua Hawali pohihihi i maopopo'ole iaia a aole no hoi keia e haa aku ana he lae oo ma ka olelo Hawaii, aKa ma na mea a ke kupuna i hoike mai ai oia ka'u € wehew.ehe akii nei i keia mau olelo Hawaii pohihlhi ma ka mes l loaa ia'£f: OFU.AUI, AOtE in:HU: Pil i3aha l*eia olelo me kona'kaona i ka Na'i Aupuni Kamehameha I o na alii mamua aku o Kamehameha aole pili o' keia hopuns oieio. O Kamehameha ke alii ike ia no kona aloha i kona lahui, aole noho ka huhu iloko e kona naau, a nolaila he mau a'e keia ia kakou e hoohalike m« i;cj;.r. kulana, e hooikaika ma k« al-oha. e hoohaiki akU ma kr huhu. 1 kekahi manawa e uluaoa anf kou nohona ana me kou ohana pii .ae la ka huhu kupouli, ms 'kou makemake e hoeha aku kekahi o kou ohana. komo kai wahine e uwao me keia mai *olelo, "E kane e, e opu aiii hoi. J OPU KEEMOA: -Pui keia fropuna olelo i na pos manao ino haku epa paha, hoepilikia wal« aku i kona hoalauna, o kekah m3ū huaolelo Hawaii i like m< ka Opu Keemoa, oia no, Naaukeemoa, Opuinoino. Opu Kee moa, ka kaikoeke o Pa~iano, pe pehi ia a make, "ku kela olele kaulana, make no o Pamaho ka i'o ponoi," pela no o luda Opu Keemoa ai i ka Haku. OPU PUNALUA: O ka'mana< 0 keia huaolelo oia 110, he mai kane na ka wahine, he mau wa'hina na ke kane hooka.hi, t m hiki kekahi wahine e noho lik< me elua kane, a o'ke kane hoi -i elua wahine me ka maikai *< ko lakou noho ana. hiki- pahs keia huaolelo e hoopili ia aki Opu Punalua, a no ka mea '* m ko lakou noho ana. O ka mea maa mau no nae e ike ia nei, he hoo l r.hi iloke paha o ka unii, e ae ia wahlne i kana kane i kihei pili hoi no kan kane i ka moe h->okahi pela no ke kane i kana wahin< 1 kihei pili hou no kana wahin< ika tllūna hookahi. - £ OPU : O ka m:.nao e ktia ol"elo t# malie, lai, pohu, < hoom&llelie, eMioomaalill, e hoonana. Ma kau hoomalielie, Woomaalili ana paha i ka inaina e kekahi kanaka, pili ai keia liuaoleio Opu Palula. KAIKOEKK H.INMNO; l ike rit paha ka manao o keia huaolele me ka Opu Keemoa, -ō fea kaikoeke 0 Pamano, ka kaikoeke hanaino i Ike ia ma ha moolele Hawaii, PAKELO: He vr.hl h.uaolek hoomakeaka keia, h;kt ke hoopiliia no ka'wahine, .ke kane 0 pela. wale aku, 1 Jce au kahlko, hele na aiii kane me ua nlii v;ahine e auau, he lawah; oopu kn hana ; a i ks :>na nnti o i:a oopn i ke alii kane r . e hoopuka :.wa oia 1- keia mau oleln, "Auwr pakelo Aku la." A ina hoi nn kr aiii wahine i hopu, ku k(>l.i melo kaulana o ka wal o HHlawe, i ka I'-a mili opu i ka lima, pakele, pakika UEiai hoi I:au, PELKI': K'a hunH.ana i kn o kekahi i.oa k-'M.*k:\ k:\ ana ppīui ! ke kn>H.: r.> Pe!rii in ke ke 0,.t hol, kou h*hlku at-a i 1..* k,.pū oke kapa oke !nn kau »n«' kapa aahu 0 ;i!;i n ; ,a koaa wahl nsoe. hele h'k: ; .oi o!a H<xp-s h**

3eu ana ia I ke kapu o ke alil. KIPAAKAI: Kupaakal, PuP&ikai, ua like ka. laua manao, oia hui, ke kono ana aku l kou hoalauna e palna. he pupaakai ka olelo ana. he l:upaakas keolelo ana, 1 manao ia paha he paakai wale no ka i-a, aka nae aole ola ke kaona, ua lawa kupono kau papaaina ma na mea a pau e hoolawa aku ai i kou hoalauna. HI KA PA: HI NO KAMALAU: Ninau aku la ke alii Kamehameha 1 kekahi wahi kanaka, pehea ka ua 0 Kona, pane wahi kanaka nei, palahi puaa ka ua o Kona, pehea ke aku o Kona, hou a ke alii, nul ke aku o Kona, hi ka pa. hi ka malau. O keia maa olelo a wahi kanaka nei he hoohenehene i ke &Ui, oiai oia e wiH ana i kona mai hi. Hoike ke alii pane aku na kakaolelo i ke alil, 1 keia mau mea 1 na kakaolelo, he mau olelo hoohenehene kela ia oe e ke alil. OOLOKL: Oka manao o keia huaolelo. ola no ka ooloku ana o ke kai i ka ino;, huha kwppuli 0 ka manao. Ina ua maikal kou noho hooipoipo ana me kau Ewa sia no kekahi manawa loihi, a 1 keia hoea ana aku ou imua o ka ipo, kuhalale, kona ano, hoohuhu mai paha ia oe, hoowahawaha ia oe, pili keia olelp ooloku ka manao oke aloha l īa oe, LILA: He huaoleīo keia 1 ike mau ia iloko o na himeni Hav, f aii, he hooipoipo i ka wahi»e, ke kane, ma ka imo ana aku o kou mau maka iaia, "pehea ka llua aaa a ka ipo, penei no, imo aku ia na.maka, penei ae, imo hou s na penei lho, aoka imo ana aku ia, ku kapalili i ka poka, L a ka eiepani. OOLOA-LOLO AIKt LANX: Ke | ili nei keia i ka poe ulehole, mao- | popo ole ria wehewehe ana i keia | mau huaolelo Hawaii pohihīhi a i-nau hoi.e wehewehe ae i na hoa ■ Hawaii ō kaua» i Me ka mahalo no, WAIAKĒA HOMESTEAD. lune 19, 1923.