Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 14, 2 August 1928 — NA OLELO HAWAII POHIHIHI [ARTICLE]

NA OLELO HAWAII POHIHIHI

Mr. Lunahooponopono Ke Alakal o Hawail, Jonah Kumalae. ' AMa Oe: l E ae mai i kahi wahi kaawale o ka kakou nuhu ; lawe lau oliva o nei mau kaiaulu 0 Hawail aloha e hoike ao hol na olelo noeau a Mr. Robert K. Poi- ; kaoim ,j Ke hoike nei au 1 keia mau oleio Hawail kahiko no ko'u ma- ~ nao aia no paha ke kaīi "mal~TāT no kana oieio nooholo no ka poe no ana ī īke ai i ka mea i pelolei. No ko'u ike aole ana olelo hoohoLo no na haina i oili ae nei, oiai elua haina, aohe mea o laua nei i loaa mai nei kana hoomaikai. Ua ike aū he mau ninau keia 1 waiho ia mai ia kakou e hoike ae i na poe e kiola nei 1 ka olelo Hawaii. ■ ■ OPU ALII—Ua pili keia' olelo mana ano maikai a pau, 1 ike 1 ka malama kanaka, e aloha aku i kou hoalauna. E hea ike kanaka e komo maloko e hanai ai. He huaolelo keia noho nani ana lloko o ka opa, i komo ole ka : >manao huahua. a makahala waīe ' aku. j OPU KEEMOA—O ka manao o kela huāolelo. hoimOiala, hoo- j keekee, awahua, lokoino, ma-i kona, o ka mea i loaa keia ano, aole e ae i kau mea e haawi aku ai, Me kona olelo mal aole o'u makemakē e law'e i kau. OPU PUNALUA—He mau kane i ka wahine hookahi, o ka mea i oi aku i ke aloha i ka wahine, () komo iho la ka manao e lawe l ana au 1 ka wahine, owau wale j ke kapena e pono āi. Hoolele na lai a ko ui, ka mea q laua e j lanakila-naha ka wahine» Oia ihaawina like no 1 ria waliine. I OPU PALULA —He kanaka i hoonuu a nui pono ole, huli ke i ālo iluna hookiikii, ohea, molowa, 1 hamama, e hoonana ana, Ina e i hana ana aohe ikaika; ua kapa- ! ia aku ia kanaka he uhaula. ! KAIKOEKS HANAINO - He 1 huhū, he inaina, he makahala, manaoino, na kaikoeke, "E poho e, e poho e," he make no ka hope. PAKELO—-Hu-ahū-a, hoohaaikola, hoopa k a laki, holo pono ole kekahi hana ke manaoia. KOA-E—He pani inoa.no ka hopuna olelo koa-e-a o kona manao maloohaha ano wahi mikomiko ole a ono'ole. PELEU—He noho kapulu. mokaki, popoulu, mmuha v no keia ano aohe noonoo he mea maikai ua like no ka pēlapela me ka pelekunu. ' PUPAAKAL—E pu paakai aohe j i-a, he paakai ka i-a. Ina paha he i-a e hoonalonalo ana aole e . heieia aku e ai? He pl maoli ke ano. ' j HI KA PA—He lawaia hi aku, j he pa k"a makau e .lawaia ai. I HI KA MALAU—He lawala W j aku maluna o nā waakaulua, he j pa»ka makau a he makau maoli no, aia he iao ua hookomo la! iloko o ka waa i mea e kiola aku j iloko o ke kai, a no keia mea 1 j Uapa aku ;\s ka lawnia he malau. j OOLOKU 'Noho hakaka, kuee, 1 paonioni, olapalapa, aleale, hanupanupa. ooioku; pau k.i pono o ka wai ua 3ana malie. E like paha me ke kai* malino o na Kona"? i LIUA' -He olelo akamai, noeau, j naauao, waipahe, he oluolu, noho j ma-lie. . j I.OLOAIKIĪLANI —He mea l f loaa ole kn noonoo maikal, he hnpo, he kīhe pa, he ohi-e, olaj !au a ano hoino no iaia iho, a hana ino 1 ka ohana, a pela wale aku. • Ke hooki nei »u mē kou mai\ao e hooholo mai ana o Robert ■ K Poikaol- t i ka halna no kana ! mau ninau .■ | Owai i.v t keia mau hama kai' pololei. nvatfbu i hoike ae 1 nei. 1 j Me k.\ ume ■ kou mau uniahei'i kou keena ka { mahaio * j Ov>r«,jtoo no, X 1 jWOLOMCSS'A KIOHA 3 I Hc p:i. ;-:;o n;* lir. }>pi« i>.- k« m*i kahi h<w»Haht. i