Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 17, 23 August 1928 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KAMAPUAA KE KAEAEA O HAWAII NEI I KONA MAU LA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KAMAPUAA

KE KAEAEA O HAWAII NEI I KONA MAU LA

A pau hol ka Kamapuaa oli Ana, i mai la o Makalii iaia: "Akahi ka lea o kuu inoa 1a oe, ina Uī hoi e make o Kaneiki ia'u I keia la, o oe la hol ka'u e hoola :*|, w I keia olelo ana a Makalii pela, punl iho la o Kamapuaa i ka inaina. Nolaila oli hou mai l* oia 1 kona hoa kaua. me ka hai l na iaoa o lakou: 0 Nalpuni oe a ka maia, Ia Owela ka tnoku, " Kauoha ka aina i n& makua, 1 ka I !ca makuc.hine, I ke kalkuaana, I ke kupunawpihine, I ke kahuna ia Lonoaohi? Oia wate.no ia i ka hele ana, I hahal i ka mai o Kapomailele, Hele ae nei oia ma kukulu- o Kahiki, - Make ke kaua 1 ka Ahuhu, Hee ke kaya i kc Ahumoe, Make ke kaua 5a Olopana, — -Heeke-kaaa ia Pohue^»*, Make ke kaua ia Mahlki, Hee ke kaua ia Popoki, Make ke kaua la Ohiki, Hee ke kaua ia Alealea, Make ke kaua .ia Pipipi Hee ke kaua la Aoa, Make ke kaua !a Lepokolea Hee ke kaua ia Palahalaha, Hee ke kaua ia Loloa, Make ke kaua 1 Paoolekei, Hee ke ka.ua ia Paookauwila, Make ke kaua ia Alamihl, Hee ke kaua ia Aama, Make ke kaua ia Kuapaa, Hee ke kaua i& Naka, Make ke kaua ia Opihi, Hee ke kaua ia Heepall, Make ke kaua ia Lipoa, ■ Hee ke katia Ja Llmukohu, Make ke kaua ia Ina, Make ke kaua ia Ina, Hee ke kaua la Haukeuke: Make ke kaua in Olall, Hee ke kaua ia Oopukai, Make ke kaua ia Htaatlea, Hee ke kaua ia Weke, Make ke kaua 1a Opule, Hee ke kaua ia Uhu, * Make ke kaua ia Mano. Hee ke kaua ia Malolo, Make ke kaua ia Piopio, Hee ke kaua ia Lelepo, Make ke kaua !a Auau, Hee ke kaua iā Kaiilelnaha, Make ke kaua ia Honunui. Hee ke kaua ia Honulki, Make ke kaua ia Kumunuiaiake, Hee ke kaua ia Niuloaihiki, Make ke kaua 1a Moananuikalehua, Hee ke kaua ia Kaeohoku, Make ke kaua la Kaehoialo Hee ke kaua ia Nalukua, Make ke kaua ia Nalualo. Hee ke kaua ia ATei. x Make ke kaua ia Alemoe. Hee ke kaua ia Keaumiki, Make ke kaua ia Keaukā, Hee ke kaua ia Ahuikukanaloa, Make ke kaua ia Laumaiakewili, Hee ke kaua la Laumaiakenahae, Make t ke kaua ia Kupalii, Hee ke kaua ia Kanaunaumamaawa, " Make ke kaua ia Mokumokupoo, H#* k« kaua la Namakaokahai. Make ke kaua ia Kuilioloa, Hee ke kaua ia Koea, Make ke kaua ia Lonokaeho la e! Punl o Kahikiku, Moe maua me ke kalkamahine a Kowea, - Me Kekaihaakuloulani, Iloko o Puokooko, 0 Koo o Wainanauli, llaila ka hale moe, Kaohi mai ka makuahoiiowai, j E noho e ai i ka luhi o kauu, i Aole e paa in oe, ] Ke kiinei au e kinai, 1 ke ahi a ka po, Aoie e pio ke ahi ia oe, He ahl na ke 'kua wahine, Na Pele nui aimoku, Hele aku he loa Kauanahunahu, Ka hua * ke; ahi pau na hulu pua»; Ku jks-.hōhona i na moku, Ua wahi a wela ka aina, Wela ka ulu Oahu ia'u, Pa Olopana i k& la Iki, Make Olopana i ka la nui, Ai na ka iliili, ■ Ai na ka Moi, Ai aa ka Nananuu, Ai im kil kapu o mua.nei la, Puni Oahu nei ia'u. Kaawe ke kaikaina la make. Kau i ka haka o Keluea, j m ka aina la HIo. | 1 loulu, e lomea, K ka ohana a pßikau,i, A Pueonuiokona, A Kahoonunuimaeaea, ! .A Kahonuikipooikl, ! A Kapaemahu o WaKea, j Kipaku in ni\ makua UMr i K.mal, « Oka m*jna}a hoi o Kam.i j £ Mlhikl m«i Oahu ma! • Oi« oe e Mak»!iinuikuU:nv ai^.,; K 0 ew, ka'u Whua 1« * M-Ota 1 H f . X* pii la Ja, ke pli h. ' Ke iko ia U, ke ak. la. 1 Ke puon&ue h U kr pv,xn\.iv.?- in !

O aku ka'u lehua kea 1a e Makain Ke Iho la la, kc iho la, Ke,wae 1a la, ke wae ia s ." ' Ke ako la )a f ke ako la, Ke ftki la la, ke aki la, Ke uo la la, ka uo la, Ke ku! la la, ke kui 2ā, ; Ke lawa la 3a, ke lawa la, Ke paa la la, ke p'aa !a, Ke lei la 3a, ke lel la, Ke la la s ke lawe la, Ke han la la. ke'hao la, _Ke hao la ke kai i 1?e one o .kele,Kaikoo Hanalei e! kaikoo, Kai kuaau o H&ena, Kai poi 6 Kalalau e, Kai ne haīa ole ko Milolil, Lele ae Ja Ka.huna a ke kai iluna, A ke kal kuike i i:c alo o ka ala, A ke kai hoomoe i ke alo o ka pohaku, Ē hiki mai-auanei kuu kino makani, O Kukeao'o?, Kuk^aopoko, — O Kkukeaomihamihaikalani, Kaiehu ka lani, ehuaehu ka la.nl, Ehuehue kaMani ia oe la e! Ē Makaliinuikuakawaiea, Hee ko aina ? ke kakahialea, E Puni Kauai nei ia'u.la e, puni. A lohe o Makalii i keia oli a Kamapuaa, mihi iho 3a oia i kona make. Maopopo Iho la iaia.o Kamapuaa keia, nolaiia ninau mal ia ia Kamapuaa ma ke oli penei: O oe no ka na e Haunuu, . E Haulani ka mano nui, E KaaloKuloku e ui e? O kou inoa ia? E o mai, Ae mai la o i mai la: "Ae, ov.au no, o Kama." I aku o Makalii imua o Kamapuaa: "Make, aohe wahi e ola ai. aohe wahi e ola ai. aohe uka, aohe kai, aohe nae, aohe. lalo,. aohe opu weuweu e pee lho a-i, ua make ia oe e I aku la o Kamapuaa ia''Makalil, "Aole oe e mnke ke loaa kekalii mele o'ula oe." No.ka huhu. o Kamapuaa keia oiolo ana ona i mele, no ka huaoleio a Makaīii i pane kikoi mai ai, "Lea maoli kuu'.inoa ia oe, ina e make tf Kaneiki ia ? u i keia la, o oe ka'u e hoola." * Pane mai la o Makalii: "Iloko paha o ka. opu 6 ka makualline loaa ke mele." Olelo aku la o Kamapuaa me" ka huhu: "Aole no ka e nooaoo iho kou opu." wa hu ae la ke aloha no Makalii ia Lonoikiaweawea kekahi o na akua o Kamapuaa; nolaiia a'o Iho la ola la MakalH i na mele inoa o Kamapuāa. mai 1a o Makalii i na mele inoa o Kamapuaa a hoomaha iho la, a ninau aku la oia ia Kama- . puaa, "Pehea au?" Pane mai la : o Kamaiiuaa, aole oe e ola 1 ke ■ mele hookahi, aia a elha mele." I Oli mai Ia o Makalii i na mele | inoa a pau o Kamapuaa, a ola iho la ia aole i pepehi ia e Kamapuaa, I keia hoopakele ia ana o Makalii, nonoi mai la ola ia Kamapuaa i wahi nona ame kona poe | ai. Ōlelo mai la ! o Kamapuāa: Kahlki oe me Koea | e noho ai." Hoole aku la o Ma--1 kalii me ka i ana mai: "Aole au le ola ilaila, no ka mea, he nui : ria kai a'u e holo aku ai." "I Ha- ; waii hoi ha oe e noho ai me : Pele." "Aole no au e ola ilaila." "I O&hu hoi ha me Kekeleiaiku' ame Kamaunuaniho." "Aole no au e*ola Uaila." "I uka hoi ha oe o ke kuahiwi e hoho ai i kahi nui o ke ki, o ka pala, o ke mau ame kā hapuu." "Ae,* ilaila au ola." " | Hoi akU' la o Makalii me kona i poe kanaka i ke kuahiwi e noho r.i. ' j MOKI I ! NO KAHĪKIULA AME KAHIKIHON'UA KELE * ■ A "hala o Makalii mai ke alo aku o Kamapuaa, ku ana o Kahikiula. ka makuakane o Kamapuaa. He koa ia. Hu mai la ka i aloha o Kamapuaa nona. Kena j altu la oia ia Kaneiki: "Kau ka- j naka hoi." I mai la o Kaneiki; "He ikaika kela, no ka mea he! koa ia." I aku la o Kamapuaa: | "Ina hoi ha he ikalka paa holī kona aina o Oahu aole e īilo ia r hai," • | Ku iho laua me Kaneiki, a | hoomoe aku la o Kanelkl i ka I laau Ihma ō Kahikiula, a pa oia! i ka Kaneiki laau haule Halo. | Lelo iho la o Kaneiki e hoomake ioa, a pane mai la o Kamapu&a: "E! na'u e hoomn&e loa aku iaiā, e. hele ak\i oe imua a mai nana »v.:ii ! hope neiŌlelo Iho la o ' Knmapuaa ?a "K' j make e'" Ae, make nnj 'nats r ka'ui o ka mnke ia"'! "Me he mnkimkane '« oe no'u. | h me he keiki īa aa !mh " I mai! 'n K«hiklula "Aole a'u kelki ! f ae hookahl wbl? no o Kama- \

' . : •, ■ k ! . noho aJ." A hala o Kahikiula. ku ana o KahlkihonuaN'l", ka m»a loa o Kamapuaa ma. K< na nku Ui o Kamapuaa iaLlmaioa: "Kau kanaka hnl " T mai !a o Limaloa: "K make auanel paha iiu no ka mea he kanaka oi?loplo knla a he ] I īkaika." I ?iku lu o Kamapuaa,: j "No kuu iko i ka ikaika ole, no-1 i laīla au i oielo aku la la oe o' kau kanaka .ia." Ku iho la oj Limaloa me Kahikihonuakele aj hahau laau, hina ilio la o Ka- i hlkihonuakele i laio i ka honua. ] Lele iho la o Limiloa e hoomake i k>a, pane e aku la o KamapUaa: ] "E h.ele altu imua, a na'u e hoo- j , make loa aku," 'f ' ! - 'Aole i pau) j