Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 18, 30 August 1928 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KAMAPUAA KE KAEAEA O HAWAII NEI I KONA MAU LA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KAMAPUAA

KE KAEAEA O HAWAII NEI I KONA MAU LA

A hnla o Limaloa imi!r4. Klau llio la o Kamapuaa 1a Kihlkihonuakelē, a lomiloml Iho 1a taia ■ '* liUel i kona pohala Olelo Iho la o Kamflpuaa la Kahikihonuakele, "Make * ea, hookah! laau a ka ui waiho ana ilalo." I hou iho 1a 0 Kamapuaa AMp he kaikū&ana la oe no'u," Jt mal la 0 Kahikihonuakele, "Aole o'u mau k&ikalna e ae, ua make ko*u mau kaikaina aole e k&la !oa, O kekahl make la Pel'e, a o kēkahi hoi ua kaaiwe u6 iaia iho a make." I hou aku la o Kamapuaa ia Kahikihonuakele, "Maanel aku e holo ai a loaa aku o Makalil ma aia 'i kuahiwi kahi i noho ai," Mahope o ke'a, hoi mai la d Kaneiki laua me Limaloa. 1 aku la o Kamapuaa ia laua: "E, hookahi kaua ikaika i koe, he kaua wahīne ia, nolaila e holo kakou 1 pakele." O keia wahine * e 'olelo' nel,'-_ōla"nō ō Hina: o ka makuahine ponoi no 0 lakou A holo ō Kāīieikl laua me LimaV)a. O ke kumu o keia hana ana a Kamapuaa ia Kaneikl ttia pela, Xia ka piha ona 1 ke a!oha i ka B>ftkuahir.e ona ia liina, No ka lawe ana o Kamapuaa la Kahikikolo i laau kaua nana, kapaia al kona inoa "O Kekaikoeekelaau nuiakanelel" A haalele o Kamapuaa i na ana amē ka mākiiahono - wai ona o Kaneikl, hele aku la ia e ike i na makua ona e noho ana -ma Kalalau, no ka mea, e noho alii' ena.o Kahikiula me Hina no Kauai a puni, a'e kuu aha ka ia o Kalalsu, a e noho lawaia aha o Wailinuu rsa laua. A kokpke o Kamapuaa e hiki 1 kahi o nōho Iho la he hale wahine! laia i noho ai ilaila, lohe ia māl la ka ia o Kalalau. MOKUNA VII KA HOOHĒWAHEWA ANA O NA MAKUA A MAI MAKE A hiki o Kamapuaa ia ",Vailinuu, ka lawaia a na makua, kalele iho la ojia i ka moo o ka v;aa la, a oleio aku lal: Na'u kekahi ia ea; au'a no he make ko laila, He make ko keia la, he eu ia e ka ilo o ka la apopo." X mai la 0 Wailinuu: "Alim no ka hoi ia oe. o ke noi i ia, a o ka make mai no." I hm mai la no o Kamapuaa: "Ka'u kekahi i'a." Olelo mai la o Wailmin?: "Aole no ka hoi e luū iho kou ihu ilalo i ke kai I loaa ona i'a nau e na palaualelo." Kena aku la o Wailinuu i kona hoa hele e hele i o Hina la e hai aku eia ke keiki ana i kahakal, i hele mai nei e noi i'a nana. A lohe o Hina i keia mau olelo a k? elele, hoole mai la oia aole e haa\vi!r. 1 i'a 1 ka mea noi me ka ole'.o mai, "Aole- a'u keiki e ae; o Kamajiuaa ua make* ia Pele, a o kekahi hoi, ua kaawe no iaiaiho a make, a hookahi wale no 1 koe Oia O Kahikihpnua.kele, a eia no la me maua. īio hea akn la kena kelki hoopunipunl. He loheaku Ia paha i ka piha i'a o nei", a hele mal la e wahahee i loaa ona i'a nana. • Palima ua hele ana a Ita eleie mai ia Kamapuaa a i& Hina, palīma- no hoi ka hoole o Hina. No ia hoomau o Hina i ka hoole aole e loaa ka i'a ia Kamapu&a, nolaila pii okoa oia i kahi-o ka makuahine e noho mal ana me ka maopopo ole o ke keiki io no keia ana o Kamapuaa. A hikl o Kamapuaa imua o Ilina, ike mai la ■ o Hina, huli.aku la kona alo i kahi e. Olelo mai la o Kamapuaa ia Hina: "O ke kua ka ko'u hoa olelo? Kai no hoi a hiki mai ke keiki i ke alo o ka makua, 0 ke a,loha hoi ka mea haawi mai." I keia huli 'ana o ke kua o;ka makuahfne, hoomaka mai la o Kamapuaa e oli i keia oli :. penei: N&ni kuu noho ana i uka o WaiahulUi Hiki ana ka pihe i'a o kai nei, -© ul au o ninau " Nawai la ka i'a o kai nei? Na Hina, Na*u wale no ia ia' ke hiki an, E Hina e, na'u kahi i'a, Ē Hina e, he ola' manawa ino, Lealea ka noho a Kahlkimauolina, • Ke one huli o ka noku, 1 huli mat e iml mal, Imi mal hoi i na makur,, He uahoa ka 'makuahlne He koula ka makiukane He manoni;* ke Kuhīa ka la l lta mmiu I ko'a I6ft, i k-- feo'a p~k\ < l ie ko'a ! r<-holn « i'a. I ge ko'i 1 weh ī.i līiua. J Hini r t helo mai n*"'> ;iii f i*a nau, % Hina e, he oīe mānawa ino, aloha

Kīipu ka ioio iluna* o Waiawa- j awa, 0 kuu klno puaa ia, I no au ! hele mal nei,j E noonoo ana Ha malma, i r Hma e, he ole manawa ino! I mai la tia wahhie a Kahiki- J honuakele ia Hina: "Malia he keiki 'no keia nau, akahl hoi ka helu mal me ieeia." Pane mai la o Hina: "Aole a'u keikL e ae o Kauai heL Ina nō he manao ko olua e haawl 1 i'a na kena keiki, ata no ia i ko olua manao. No'u iho aole loa au e ae e haawi i i'a na kena kanaka,", I kela olelo ana a Hina . l na wahine pela, haawi mai la laua 1 kekahi i*a na Kamapuaa, a kena ae la o Kamapuaa i na hoahele e amo i ka i'-a, Mahope o oli mai la o Kamapuaa ia Hina e hai pololei j ana i kona pili ana m,ai. .ke kumiL maipenei; \ Ma Kona hoi au i hele mai nei, Ua ike mai nei i ka ahui maia, I ama a kiko la e ka mami, Ke kea mua o ka maia, I kupono i ka lau o ka maia, I ke ala pii ia e Hma, I ke ala imi i ka v/ai o Kekelani, I'ka wai o Waialamihi, • 0 ka iuna i Kaula e, llot lohaloha wale la, • E Hlna e, na'u kahi I'a, E Hina e, he ole manawa ino, Ma. Kona hoi au I hele mai nei, Ua ike mai nel au i ke kukul, Ka ihona ilalo he awawa, Waawaaikinaaupo, Popei o loko me &e kaikoo la. j Auhe.a ka manawa, No Kohala au, No Kohala ka makani anu he Apaa, > A paa i ka waha he ole, E e, na'u kahi i'a, E kuu kaikuaana e, Kuu kaikuaana o pa pa!i hii, Pali kui o kaliuwaa, Pall hanai, 'pali hele a m'aua, Pali waha ma k'e kua, !e haawe ai ke kua i ka huli, E uwe kaua e, aloha, | E Hina e, na'u kahi i'a, | ē Hina e, he ole manawa ino, I No Kalihi m, no Kalihi au, 1 No Kalihi ka wahine haha pai, i Moku a ūu Ke kaula, Lilo aku ke po'i me ka Ipu, Hahai aku ka ; wahine i ka ipu", 0 ke kai mokumoku 3pu b Kalihl, He paa o Kalihi e, Ē Hina e, na'u kahi i f a, E Hina e, o na*u kekahi i'a, | Ma keia oli hope ana a Kaf mapuaa, noonoo o Hina, o Ka!mapuaa keia ke keikkana. Ma[l:au iho la, no ka meaV(Hina no | ka wahine i Kalihi a lilo ai ka ipu papai. Nolaila w?.hi aku j ■ ana o Hir a I lee kua o ka hale, i ! rrahi e puka ai i waho, no ka : mea, ua paa ka puka ia Kamapuaa. A puka o Hina'iwaho o ka hale ma kahi ana i wawahi aku la, holokikl aku la oia e hai |ia Kahikiula i ka hiki ana mai o iKamapuaa i ka hale. Malaila ; pu hoi o liahikihonuakele, a lohe 'pu oia S ko ke kaikaina hiki'mai. E mama awa ana nae laua. I ! aku la o Hina: "Ei O Kamapuaa, lua hiki mai aia I ka hale. No--laila hele akTria h*knu e aloha la Kamapuaa me ka hoohaahaa «,na ia lakou iho, a oli aku la o 1 Hina i ka inoa o Kamapuaa i mea e oīuolu mai ai oia. Iluna kukul o Hanunanuna 1 ke kaha o Waimalu, * ' Kmi kane ua—e; ! Eia ka lani poko la, | He waimaka ke ua iho nei, Ke ua iho nei a pulu la, Pulu kuu klno I ka manao la., j Kuu keiki o ka pali.hii e; | Hele aku la o Hina a moe ma- | lalo o Kamapuaa, noho iho la o f Kamapuaa lluna o Hina. 01l mai j la o Kahikiula i ka inoa o Kamapuaa penei: | I Luna kukui o Hanunanuna, ; I ke kaha o Waimea, ' j Kuu kane ua— e! 1 Aohe a'u inakana i ko huhu, j Hookahi makana o ka walmaka,*! Ke ua iho nei e, a pulu la, Hele aku la o Kahikiula a moe iho la malalo o Kamapuaa e like me Hina. O KahikihonuakPl? 1 ! hoi. kau mai la no hoi oia i ka j mele no ko Kamapuaa inoa: | Hanau ae no apopo ka olua kelki, f O kou inoa no ka hol kela. 0 īliaia I ka hau anu o Kaai», Ko ill mahuna f ka awa, 1 noho i ukЈ o Kaliupeapea, 0 k» kilinoe o Keke, X uka hoi ka hala me ka Whua, 1 kupu i uka o Kaliuwaa, O kou inoa ia e a mai. A pau ke 01l ana a k«hlls,ihonUakele, helē aku la ia a moe "imua o Kamapuaa, 'Ku ift 1* o. ī aruaa iiuna a hehl iho !a iā' an.ua pau a hele aleu 1 a, no ka t a u huhu loa ola la lakou a pau. Nolaila noke aku la o Hina ]

•' n. A-i f Cj ir • lr j i,. i; maliu mai la lakou. A Ike o Hlna aole ma3'u m;U o Kamapunn ia lakou, alniln., wehe ae la oia J kona, kap;t a a li&hal aku Ifv mahope- o !1' A o KflTiopua3, 'a Will3 <-• hflf wale aku cuju m;tln>pf iup kf kapa ole, huli mai la oia a hoopan iho la oia i\up.'ii iiuhu. Oh-lu mai la oia 1 Hina: "Ē make lea kwaia a oiua e pono al, no Uona oWo mal ia'u e luu an jloko o l;e kai 1 loaa ka'u ia." Ae mnl.la o IlUia i keia koi a Kamapuua. I niai la o. .Kama-puaa l na mafc„'v ena, "No ke aha la olua i hoohewa-' ; hewa ai ia'u? : ' I mai la na makua, "Ko ko maua iko n.o hoi he puāa kou kino, ela hoi hunahuna mui nei oe, nolaila j hoohewahewa maua ia oo." Pe- | pehi ia iho la na lawaia a pau .a na makua o Kamapuna mn.nuli j o ka Kamapuaa koi e make laikou, j I mea e pau loa ai ke kulnh wa !o na makua ia Kjm pu<*a ka i j lawa keiki, hoike iho la oia i na« 1 kino ona a pau, a mahope o keia i 1 hol o Kamapuaa ī Kanlki m 1 j Koea. Maanei no hoi pau keia j kaao. — ■