Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 33, 13 December 1928 — LAPAAU HAWAII AME NA KUHI KUHI PAPA LAAU [ARTICLE]

LAPAAU HAWAII AME NA KUHI KUHI PAPA LAAU

a Kp.ouka ] Alaalawalnul ka laau. Kpi lau, | kc, kirj<p, ka rr')le, ame ka awo„ leu'l kft laau a wali, mapia ka | awa, Hoka I ka wai ko, komo iho ka laau a inu ae. O ka popolo uml'4.lo mal i£ta he mal wuliine ; APU NAE O KE KOHEPOPO. | Papahana o Lonomalkahonua. j Ka lau o ka Pamakarlj, ka i Uunah&ī, ka Makia wahlne, ka| Ekeha, ka pua Aloalo me kona j mole. Hp ko k«a ka wai e hoka i ai, hui kela mau mea a pau, i j eiua apu, me ke ahiahl. NAJĒ KA MAI , Papahana a Keliikaluapuaa. O le kalo mana, ke kalo laiioa, me ka uaia huamoa, r>iu, 111 j aa hau, eiima mu'o ahua'wa e i _.aiiai na kaīo me ka uala, mama | ka niu, kul ke aa hau ipe na. mu'o ahuawa, hui keia mau mea | a pau iloko o ka wai, kaa 1 ka pohaku weia, inu ae. PAP& MAI ME KA PAPALAAU . NO KEKAHI MAU MAX- ANO NUI I HOOMAOPOPOIA KO LAKOU KULANA MAI» AME NA LAAU LAPAAU PAKAHI Malalo o keia mau kolamu eiua e loaa ai i ka mea .helu-, helu, ka pomaikai o ka ike koke ana i kekahi papa Unoa laau o na ano mai mau o ke kamaaiaa ia kakou, i na wehewehe a hoikeike wale ia aku no ma ke ano nui i na inoa, ka ,mai me ka iaau» i mea kuhikuhi jpu no hoi ia kakou ma ka huii j e loaa na mea i hookomo ia ma- | ioko o ka puke. | £ia iho na eiua malalo (onapoomanao "KA PAPA MAI" j me "KA PAPA LAAU,"no ka j iioomaikeike ana ma ke ano nui | KA PAPA HOIK£ PAPA MA I PAPA LAAU ' NA APU LAAU NO KA MA'I KOKO He mai kaumaha a ola ole ka hee koko, ma'i no hoi i moowini na ike iapaau kahiko o Hawaii nei. a o ka heekoko o Alanaihai ke hoola ia. Ua ola kekahi wahine heēkoko ma ka hoopa wale jana no i ka lepa o ko ka Haku j lesu aahu, aka, he kahua okoa j ia i kukulu ia iioko o ko ke Akua jmana no ka lokomaikai. £ i«a no he mau laau kupono o na ma'i koko Uke ole i kamaaina i ka iahui Hawaii, no ka hoomama ana_i keia ano ma'i x weiiweli nui ia a i pahu'a hoī kekahi mau iaweiawe lapaau I ana mao ko ke kanaka hooko | oie ma ke aia poioiei o ka oiaio l me ka hana pono. Eia iho na | laauJ££pono i hoao nui ia i kela t au Eahiko e piii ana I ka ma'i i koko. ' KA MA'I HEE KOKO He mu'o kukae puaa ka laau, ka mu'o uliuli, ako a nui, ku'i a waii, he ko Honuaula ka wai, mama a ke kiaha, kaka a maikai hoau iho i -ka lehu mē ka alae, i koai a inu ae, a inu mai ka wai. KE KOKO KAMAHA'O * Papahana a Wailuakii. . He apu kalo ka laau. Ina pii ke kaio maluna, he limu ka laau a me ka maia, elua hua kukui, • mama a wali, hoau iioko t> ka apu kalo a inu ae. Kkahi: He iei Puakala ka iaau. Hookahi piha poholima, mama a waii aeae ioa, o ka uwala ( huamoa hui pu me ka wai ko jaiaUa, paiia a mb*a mu ae. Ina jnaha maiuna a paupauaho, ai j ka uwala pulehu me ka inamona t Eiua: Ka awa me ke kowali. ioioko. O ke kalo pulehu ka ai ?e ai ai, he kaio oene,, puleliu a i papaa, holoi ka lepo, ku'iku'i'a i wali. ai mai. I Ua kapa Sr keia ano hana laau I ana ma ia kulana, he "PuHaha" i KA MAI NAHi } Eiima no ano o ka ma'i nahu i 4 hoomaopopo w e na kanaka i Hawaii, no lakou keia mau inoa l malaio iho penel: \ Nahu me ka ha-oa i Nahu me ka lia-oa ole I Nahu mauJtfi,wa } Nahu hou i ke kua I Nahu kau mai n* kupuna mal I He poho ka iaav . E a'ū a inu me ka wai, me ke au iho t wahi iehu uuku iīoko. Nahu haoa ole: He eha ona mau papa laau penei; <A) Eha kauna paa Haia me ka mu'o h&la, o ka mea k<»okeo maloko, ku'i a , waii, hoau i ka wai. inu ae Lanahu imw. Ku'i a waii. heau i ka wai kalana a maikai 1 inu ae 4 O ka lau Paka maioo e wah: < E mauiH ka awa a wai- loa. e ! ku'i iho »a pauk\i kowah el;;a 1 a h«i pu me ka awa. hok« a mu «e, ai aku k« ai me ka :r.au IAAI' NO KA HEEKOKO LOIHĪ A LILO 1 WAIOPI'A i Oia k« 5 kuku;. ke piiw o ka'

mala Iholena, pala ipu awaawa me ka lau, a me palula lau uwala. E hana ka !w! kukul a nui, po'a a ke po6 pumaia a puki malkai me ke kupono ke noho iho. R ho'a ka lwJ kukui a a, nliiHn, uhi ka pala ip'u awaawa me kona lau maluna iho, po'i 1 ke poo maia, akila, noho ka ma'i maluna o ke pdo pumaia. E hooponopono ka noho ana a komo pono ae ka uwahi ma ka ma'! o ka wahine, ina e wela loa, ka'i ae a oluolu noho hou iho. pela e hana ai a pau na kau ana elima." ! Olai no hol e noho mau ana |ma ia kulana, e ai mai i ka | puholo palula lau uwala me ka j Inu I ke kai i paa ka hakahaka ! mai i ka opu. rro) E āi mai i"ke"kb kea a ko "" ! papaa paha, ! Nahu mauliawa, E nao I ka | puu a hikl i ka luai ana mai, ! Nahu hou ike kua. ! <A) O ke kauwewe imu la'i. e j hoau 1 ka wai kalana a maikai ! inu ae. ! lE> E omo i ke koko ma ke kua | (I) Ka puu Olena, eha hua kuku; j eha mu'o la-i elua lau la-i paia, ! ku'i a pau, hoau iloko o ke pola" f nui knpono ke 3nu te z. pau. Mahope o ka inu ana, t ai aku i ke ko.papaa a na ka male no t pii me ka wale. X ke kakahiaka me ke ahiahi e hana 'al a kuaMma. NAHU MAA MAŪ | Papahana a Haluiu. j He Alaea ka laau. He alaea, { he lau popolo, he kukae ulu hee, he pa-u haie, hookomo iloko o ka apu kalo, inū a'kualima, he apu kowali ka hope Papahana a Kea He papaa Nailo me Iva papaa Aiea. pulehu i ke ahi a papaa. hui na lehu cljut a ai mai> inu ka wai, kahi ma ka epu Elima no ano o keia mai ī hoomaopopo ia e na kanak Hawaii, e hoopuka īa aku nei malalo o na poo elima me na papa laau, penei: ' 1. Wai wela koko. 2. Wai wela na'o 3. Wai wela aole koko aole na'o 4. Wai wela koni 5. Wai wela puna, aohe eha. aka he kaumaha hae.