Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 34, 20 December 1928 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA A HE ALOHA MAKUA HE NAAUAO LUA OLE ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

A HE ALOHA MAKUA HE NAAUAO LUA OLE

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

A hala keia mau makahiklj e!ua a 05, pau ka ike ia ana mai' o' ke kauka, no ka \ia haa- ! lele iho la oia i kona home mua, a hoio aku la no Pelekane, a{ ma Pelekane oia kahi i noho ai i JW_Jse*abL anau makahiki he umikumalua. Oiai no nae oia e Jwho ana ma Enelani, e hoomanao matt ana no oia ia Wilamaiki, no kela manao no e Juki mai j ana ka manawa e lilo al keia keiki i kanaka kupanaha. Nolaila I kela a me kcia manawa e _kA£aii.Jeka,_TOay ass -«n-i ns" makua o ke keiki a hiki wale i kona hoi hou ana i ko lakou aina mua 112 Palika. A pau kona , mau pono a pau i kona hale, hele koke aku Ja oia i kahi o Wilama ma e ike ai ike keiki. Ua hookanaka makua ae la ua keiki nei, oiai ke hele ae la oia i ka piha o kona mau makahiki 1 ka 15. Ma ka nana aku a ke kanka, aole wahi loli ae o keia keiki mas na keiki e ae koe wale no. -ka- hole- inaoft oka pii ana o" ko ia nei kino, me ka nui koiopu maikai a ui maoli ke nana akuaole lua e like ai, a ua lilo no hoi kona ui i mea na kona ohana e waiaau mau ai. Aole o lakou wale ka walaau no ka ui o ke keiki, aka o.na makua mea keiki e ae no kekahi a pau i ike i keia keiki. Aole he> nui o keia keiki ma na alanui; o kona wa ike wale ia no ma na alanui, oia no kona wa e hele ai ike kula, a me kona wa e hele ai me na makua i na hale kuai e hookuku lole ai nona He kakaikahi ioa no nae la manawa, no ka mea he keiki malama lole loa keia i kona aahu, a pela pu no hot me kona mau pono kino e ae a pau, e laa ke kamaa, ka papale a pela aku, a ua hauoli no hoi na makua no 1 keia mea, no ka mea ina he like ] keia keiki me na keiki e ae, he ! mea maopopo aole e hiki ia laua ke hoolawa i kona mau hema hema, Oiai he ilihune ka noho , ana. He mahiai no ka nana a 'kona wahi makuakane. Kuai kekahi mau hua oka aina ike Idala, a malama no hoi kekahi 1 1 oia no lakou, a o na dala loaa ' mai mai na hua oka aina i kuai . ia. oia Iho la ka mea e lawa ai o ko lakou mau hemahema i na halekuai. Aole i li'uli'u na Ja oka hoi hou ana mai o ke kauka hel» aku la oia e koi i na makua o Wiiamaiki e hoohele ia ke keiki i ka kula kiekie ae, aka. olelo mai na makua iaia. aole e hiki ia laua ke nana pela. no ka mea ;aole a laaa dala e hiki ai ke uku i na hoolilo o ia kula hou : aku. ; Mamuli oka makemake loa o ke kauka e loaa Ja Wiiamaiki ka naauao piha, no ka mea ua , manao oia me ka naauao nui paha e hiki ai ke hu'e pau ia mai ke kulana o ke keiki ana i manao ai e hiki mai ana he manawa, e ano okoa loa ae ai keia' keiki mamua o na kanaka e ae, : jnolaila, olelo aku la oia i na elemakule. "E ae ana anei olua e j : hookuu ike keiki e hele i kekahi' kula oi ae, ina na'u e uku i na hoolilo o kona hoonaauao ia ana,' a me kona mau hoolilo e ae a • , pan. e laa na lilo lole. karnaa a ! , pela wale aku?" I Huli aku la kahi elemakule' kane a ui aku la I Kahi Juahine j wahme ana no keia ninau a ke! kauka. A hala he mau mlnuke, ! hooholo iho la laua e noi aku i! ke kauka e haawi mai i manawa • no laua e noonoo ai, oai o ke keiki hookahi wale no keia, a he minamina ko laua ke kaawale aku keiki mai ko luaa alo aku. Pane hou mai la ke kauka a i mai la, '*e noonoo olua no ka pono o ke keiki, a mai noonoo wafle no olua oka noho mai o ke keiki imua o ko olua aid, oia' ka mea oi aku, aole, aka oka nui oka naauao oia" ka mea oi aku. aole no ke keiki wale no aka no olua pu kekahi: no ka mea. o like me ka nui ae oka naauao oka olua keiki, pela ana e 10. i.i ai una aia hana oi ae ma-' mua oka nui' keiki, a nui no hoi J kona loaa, alxmo ko oukou noho ana o keia ifua aku." I ka hoi aja o ke kauka, noho * iho la na wafii elemakule a kuka ■ n<ytcja manao o ke kauka.. j Sal k* olelo a kahi luahine j wahine. "E, afihca mai <?< e papa.

"ua nele kaua i nei mea he keiki, ana ka mot- i hai mai ia kaua ij ka mea e hana ai a loaa ai keia! keiki. Aole hoi oia wale, no, aka he keiki kupanaha loa kela oka hanau "ana. Kai no hoi o ka hanau j a mai, pau hoi ke kaumaha a mo ka luuluu, eia. ka e make aku u.na ke" keiki, a oka hele no ia a ekolu make ana. Aole i kana mai o ke kupilikii' oka manao ia mau hola." "Ae, pela io no hoi," wahi a kahi elemakule kane 1 pane mai j at 'Ke TJoCSocTho hoi kaua, ua] ale no hoi kaua ike kauka, no ka mea, ina paha aole oia i hoomanawanui ike kahea plneplne ia aku e hele mai i na make ana 0 ka milimili a kaua, ina paha aole oia me kaua i keia la. Nolafla ma kekahi ano, ua kuleana no hoi kela iaia nei." "Aole pela," wahi a*'ka luahine wahlne, "ua hele mai oia e hana i kana hana he kauka a ua uku la kona luhl, nolaila aole o kaua ale iaia, a aole no hoi ona kuleana I ka kaua keiki." "Ae, ua pololei no oe, aka he pono paha e hookuu kaua ike keiki e hele 1 ke kula oi ae, i nui mai ka na- ] auao, a nui ka pono nona a me; kaua pu ma keia hope aku, ke ] oia hoi kaua a hiki ia manawa." j Loihi ko laua nei manawa o ke ; kuka ana no- kela mea i kela la ' a aole I hoio ko laua nianao. I ka po iho loaa iho la i kahi luahine ka moe uhane. Ike aku ' la oia he wahine op|6 ui lua ole e noho ana maluna oka pohaku ' ma ka'e oka punawai i a'o mj,ia, ia mai al ke kane e hele laua ! malaila e auau ai alalia hapai ka wahine. Hookahi no olelo a ke kaikamahine i olelo mai ai iaia nei penei. "E eleu olua." A puoho ae la ka luahine wahine; !'i ka po, hoala aku la oia i kahi \ elemakule kane, a hoike aku la' i kana moe a manao iho ia laua, ua pili paha keia moe i ka makemake o ke kauka, oia hoi e a'o mai ana paha ka po ia laua e eleu aku i ka ae I ka,manao o ke kauka. j j Ike*' ao ana ae, aale laua 1 • kamailio i kekahi mea e pill ana 'i ka moe, a hala wale ia la. I | ka po ana Iho, a moe laua, loaa aku la ka moe i kahi elemakule : kane e like me ka loa# ana i 1 kahi luahine wahine. Hoala aku i la oia i kana wahine a hoike ! aku la i ka like o na moe i loaa ! ia laua. Ike iho Ia laua ua makef make ia laua e hookuu ike I keiki e hele ike kula a ke kauka I I makemake ai. j Nolaila, ike ao ana ae, kahea ! aku la laua nei ike kauka, a j hoike aku la ua ae laua 1 kona I manao, a olelo pu aku la laua iaia la e oluolu e hiki mai i ka j hale i ka manawa e loaa ai o ke •keiki i ka hale, i kamailio pu | lakou no keia mea, oiai aia ke j keiki ike kula. I ka hola ekolu Jo ia auwina la hoea ana - kauka i ko Wilama ma hale, a jkuka pu lakou me ke keiki a me kena mau makua Haawi mai la na makua i ko j laua ae ike kauka, i mua o ke alo o ke keiki, oia nae aole i [haawi mai ke keiki i kona ae,' ■ aka olelo mai la oia ia lakou nei' e hoopanee kana pane a kekahi! la ae. j Hoi ke kauka no kona home,, a noho Iho la no hoi lakou nei i; ko lakou homo j J Ika hala anrt oke kauka. hull ( I like ae la na elemakule a ninau ! aku la i ka laua keiki me ka I! j ana aku. "He&ha lioi kou mea j i ae ole aku nei i ko ke kauka j manao, oiai ho pono nui ia nou a \ no kakou pu aku no hoi o keia ', mua aku, no ka mea e like me! ka nui oka ike e loaa ia- oe. pela auanel e loaa ai ia oe ka hana oi ae oka maikai me ka*mahua- J jhua pu oka uku?" Pane mai la; , ke keiki, "He oiaio no hoi paha; ia, aka he nui loa ko'u aV»ha ia' ,"6Tua, aTnaTu e hele ike kula' !ma kahi mamao aku a noho puj ole kakou, e lilo ana paha ko'u noono nui ia olua e o'u mau makua a hiki ole ke pa a naauj ka'u man haawina. Nolaila i ko'u noonoo ana iho nei i ka ma-; nawa pokole. ua oi aku paha; ko'u hele ike kula a noho pu j no me olua i ka hale nei. O i kekahi ,e nana no hoi 01ua... ua j kahiko olua a ua nawalhvaJt Uoi.j owal auanei ka mea nana e Uwelaw no olua" E hoounvnao! pu Iho no Uttl olua, k# cmi mau

! aku nei ko «blua ikaika no ke i kahiko mai o na makahikl, a he Ipono e noho kekahi.mea ikaika I o ke kino me olua I loaa ka rnea ; nana s lawelawe no olua, e like jiac a'u e nana mau nei i keia a ! me keia la?" Pane mai la na nvajkua. "la oe e ka maua keiki j aloha makua. Ina paha e like (me oe na keiki a paiu ina la : aole c pilikla loa na makua. Nui jloa ko maua mahalo i kou mau manao c ke kclki, a iuc he la, no keia manao maikul lua ole ou, he mea poiw loa ia maua e hooikaika aku ia oe e ae oe 1 ka i manao o ke kauka, a no ka mea, ifc-HfeP mc ka maua i olelo mua (aku ziei ia oe, no ka loaa o kau , liana nuifcvi, nui a mahuahua \ o ka uku ma keia hope aku ma- ; mult u ka loaa ana ia oc oka (naauao nui aku, pek auane; e , hiki at ia oe ke inalama piha mai i ou makua nei ma keia hope aku i ko maua \\a nawaiiwaa loa aku, So keia mau makahiki aku ou e hole a: ; ke kul* no ka imi ana i ka is.uua.o oi aku, * htkl ana no ia ma.ua ke hoomanawaaui no ken por.o a me ko kakou pono pu hoi o keia mua kok? aku. ; vAole i !