Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 40, 31 January 1929 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA A HE ALOHA MAKUAHE NAAUAO LUA OLE ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

A HE ALOHA MAKUAHE NAAUAO LUA OLE

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

I aku la o WjJanjaiKt:. "Aole maa ike la iuua .«'ki alaila oīa k& wa e koho ai, no ka moa, aole hana i ulu a,e īloko o ko'u noonoo." "Pono j>alia kōū noonoo e hooliuli ia e liele ma ke i r V kalaiaina, a malia o lilo oe 1 emepela no ko kakou aupi n ir i keia hope aku, a pomalka k* lehulehu, no ka mea, e like me ka nui o kou aloha 1 kou mau m&ku»; 4a-4 -m?a naw-e noonoo nui at, pelā no au e manao nei, e lilo oe i emepela "Aole no i kana mai o ke kiekie 0 kau kulana i mānao a! e alual» : au. Aole paha o kaua wa e kokake aku ai ma iar kulana?" "No ke aha hol, ? Aole no paha kaua 1 ike la mua aku. aka, o ka'u e hooikalka aku nel ia oe, e hooiieaika oe 1 ka imi 1 ka naauao, a * w& hookahi e heluhelu oe i na puke e pili ana i na hana kalaiaina o ko kakou aupuni, a i kou heluhplu man ana ia.mau puke a pela hoi me ke ola ana 0 ko kakou mau loea kalaiaina, He mea auanei ia nou e hahai āi ina ia meheu. Ke hele ia mai nei e hana ko kakou wahi e hiamoe aku ai, nolaila,. e hoomakaukau no paha kaua no ka hoi ana e hoūluolu i ko kaua mau kino, apopo hui hou no kaua. I keia manawa loihi a laua e kamaiiio ana, e hoolohe ana ko Wilamaiki mau pepeiao i na olelo & ke kahunapule a o kona mau maka hoi, e nana ana oia; 1 ka aina o.kahLa ke kaa e holo nei, maloko aku o ka pukaaniani 0 kela aoao o ke kaa. Akahi no oia nei & haalele home, a he iini no hol kona e ike na mea makai o ke alahele a ke kaaahi e hoīo ne. Ike aku la no hoi kona mau maka i ka nani o na mea ulu e ulu ana, na mea ai ulu o kela ame keia ano, a peia hoi na hale ano nunui ana e ike ana, & kukulu ae la oia i ke kii o ko lakou walii home me iia haīe ana e ike ana ma ke ala. ua like ko lakou wahi hale me ka hale moa a hale lio a kaa no kela poe liale nunui a nani no hoi. A makaukau hoi kona wahi moe i ka hana ia e ka pota, hoi aku la oia e hoao e hooluolu iaia, aka', aole hiki iaia ke moe : aka, hia-a loa oia no kekahi mau hola. Lele aku la kona hoomanao, aole i ke kula ana e hele nei, aka i hope no e like me ka mau, i kona mau makua. Maanei e haalele iki kakou ia Wilamaiki e hia-a ana maluna 0 leona wahi moe a e huli ae kakou i hope i na makua. \Mamuli o ka hana iike o na makua o Wilamaiki iloko o na mahina ai. maemae loa iho lakou a nani maoli no hoi ka mala pua e hoopuni ana 5 ka punawai .a lilo ia i mea hoohauoli nui mai 1 ko laua manao. I kekahi la, oiai no kahi makuakane e mahial hookahi ana iloko o ka mala pua, a me ka • nanea no ia ona i ke kulou ilalo i ka mahiai, a i ea ae kona hana iluna, e noho mai ana kekahi keikimahine ma ka'e o ka punawai e kahi ana i ka; lauoho. He ano mamao iki no keia wah? a Wilama e mahiai ana mai ka punawai mai a ua ano uhi la aku no hoi ka punawai mal ka ia i nei wahi e hana ana e na mea : kanu ano loloa, a oiai ua huli i ke kua o kelā keikimahine iaia ; nei a o ke alo i kahi -e, aole oia i j ike mai iaia nei. I ko Wilama ike j ana t keia keikimahīne, paha'o- j ha'o loa ia oia, no ka mea, aole : keUāmahihe o ko lakou wahi, | a no hea mai la hoi keia keiki- j mahine o ka hiki ana mai i keia j wahi o lakou nei. Pee iho )a oia ; no kona makemake e ike pono ! owai la hoi keia keikimahine. malīa paha hoi o huii mai kona alo iaia nei i kekahi manawa a ike aku oia i kona helehelena. Poina loa iho la [oia- i kana | hana, a poina pu oia i ka hoi ] e ai i kona aina awakea. a i ke | kali ana mai o kana 'wahine a J o ko ia nei hoi ole akli, hele okoa mai la oia e kahea, a i ka lohe ; la ana. o kona leo, ea| koke ae la i ke poo o ke keikinmhme iluna ■ me ka huli ana io a ia nei. la wa ike pono aku la o Wllama i na helehelena o ke keikimahine. ' a pii ae la ka lia o komi tli me fae wea la, aia iho la oia i waena o na kupua kahi I kti ai No ke-ia mea. hlki ole iaia kr ekenui iki No k -i ekemu ole h<>: ' mai kana wahine j k.nlK' i '

] ana iaia e hoi e ai i ka laina awakea. I ka wahine f noomau āna i ke kahea, ku ae la ke keikimahine iluna a ike pono :aku la o Wila'ma, aole keia keiK nahine no ko lakou wahi, aka ! no kahi e mai oia. Ho ko Wilama pane ole i ka leo kahea a kana wahine hele okoa mai la oia e 1 huli | ke kane me ke o mai m I kona hookokoke ana nmi, huli la ko WHama e- nana i ! kahi o ka seo e pae mai ana no ' kekahi mau kekona, a ! kona : huli ana i kahi o ka punawai, | aia hoi, aole iho la ka wahīne j ana i ifce ai 'Piha ioa ia oia i ka makau, a ]ku oniole iho la ia a hHti wale 1 i ka hoea ana mai o kana wa•hine. Ike mai la ka wahine ia \ Wilama ua hele a kimahihi* i jka ua mea o ka maka'u. Aole j ola i maka'u i kinohi, aka, i ka I nalo hikiwawe loa ana o kela I keikimahine, akahl no a kau mai ka maka'u maluna ona. T ka ike ana mai o ka wahine i r.a helehelena ano e o kana leane, pihoihoi iho la ia a manao 'mai !la uāiōāa Ta : palia" o wilama i ka ma'l. Awiwi mai la oia a paa i kailma o kana kane a ninau mai la, "Omaimai ia paha oe " fane ak la kahl elemakule: "He oma'imai hoi kau. He lele paha ko'u o ka hauh i ko'u ike ana aku nei i keia wahine opio e noho ana e kahi i ka iāuoho jma ka'e o ka punawai, me ko'ū | manao aku nei la o kekahi o I na keikimahine o lalo aku nei" | "Owai la ka hoi ia Waialhe au i j Ike aku nei, a aia aku hei hoi; oia i hea?" I ninau mai ai ka : luahine wahine, "He ninau mai ka hoi kau ia'u. Ke mahao nei au he wahine kupanaha keia, j aole he wahine maoll." Koi mai la ka luahine wahine ! e hol laua i ka hale, no ka mea,; ! hoomanao ae la oia i ka moe uhane i loaā he mau makahiki | i loihi mamua aku, i ka ike ia 1 }ana o kekahi keikimahine naha ' ! i a'o mai ia laua e hele mau e! \ auau i ka wai o ka punawai.i | loaa ka laua keiki, aka mamuli j o kona maka'u i ke kamaiMo ia mea ma kela wahi, nolaila koi i ikaika aku la oia ia Wilama e ■ I hoi koke lāua i; ka hale. I 1 A hiki iaua ika hale, hoolale | I mai la kahi luahine e paina laua i me ka i mai ua hala loa ka maj nawa ai. Aole ono mai la o ka ! puu o kahi elemakule i ka ai, no ke kau mai o ke anoano maluna o kona kino. Noi nei ;ka ai ole, hookahi ko laua waiho 1 ka ai ia awakea. Aolē 1 hele hou kahi ēlemakule ' e mahiai i ka mala pua o ka ! punawai, a aole no hol oia i hele j e mahlai ia la. Noho pū mai la no hoi kahi luahine wahme i ka hale e hoolanalana ai i ko I Wilama manao. Pela no kā laua I noho hana ole ana ia la a po,! I kekahl la ae, hele hou no j kahi elema'kule e mahiai i ka j mala pua.o ka punawai. E nana ! ir.au ana oia j kahi o ka punawai me ka manao e ike hou i ka wahine ana i ike ai i ka la ma mua iho, aole nae ike hou ia a po wale ia ia. Elua ana pule i mahi ai ma kela mala pua a pau loa kana hana malaila no ka mea aole nahelehele e waele hou aku ai, aole no ka ike hou ia mai o ua hookalakupua nei. I kekahi la, hele kahi luahine wahine i ka mala pua o ka punawai e ohi pua ai, a i kona hookokoke ana aku i ka punawai, aia hoi ike aku la oia i ka wahine a ke kane i ike ai, ua huli no ke alo i kahi e a o ke kua kai nei ike aku. Aole he maka'u o ia nei. aka, pee iho la oia no kekahi manawa. Hoomau no ka wahine i ke fcahi i ka lauoho, me ka nana ole i o a ia nei. Manao iho la o Meleana he mea pono paha iaia e hoao e hui me kela wahine nolaila. o aku la oia me ka leo nahenahe. Lohe no ka wahine a huli e nana i ka īa nei wahi e ku'ana. aka. no ka- paa i na mea kanu loloa, aole hiki iaia ke ikeinai iaia nei. Emi iki ihol la o Meleana i lalo e pee a-i,- a ] huli no ka wahine imua. o hou | no keia 'mo ka leo ano nui iki j ae. Huli hou mai la no ka wahine j r n.ma no i ka ia nei wahi e pee ! aiui, a no kona ike kanaka ole s!V,fpaha i kekahi mra, ku āe 'a oia Uuna a nana io a ia nej. Aole i pau I