Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 48, 28 March 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOKUNA X MOKl'NA 11 PAUKL 11. h e J»uhu kc Alii O Y<> k ikulu h«ma, a e hei« mai Is p kaii#» nti }», m? 3.1iS no -*ks i a e hoomakaukau ia i na kanaka he lehuleh u, aka. e haa-wila ua poe lehuii'hu la I loko o Kona lima. Pii mai la Ptolemy Philopater ma ka noho o kona makuakano o Euergetes,- iioko o ke aupuni o Aikupika, a lawe oia i ka noho kalaunu he manawa pokol£ v/a!e no mahope o ka Mlo ana i kona hoahansu ke aupuni o 8uria. Ke keiki aiii uhauha a |lha huhu oia ; aka, mahope mal hoalaia konā noonoo i ka ike ana |e komoia mai ana o Aikupīka e j A»Wochus. ) Hooniia kor»a naa.u me ka piha ■ inaina iiO ka poino 1 loaa iaia ame ka polno p manaoia ana e ihiki. .hou mai arja maluna ona; ! a puka mai 1a oia mai Aikuplka mai me na koa h'e lehnlehu loa e ke'ak<5'a aku t ke komo ana mai o ke alii o Suria. O ke alii kekahi o ka akau e j hoomakaukau ana i na kanaka ; he lehulehu. j Q k& puali koa o AnUoehu», r-a J:a PoHbluE olelo, ua hiki aku na i ke. kanaono kumalua kauka- ! m poe Koa hele wawae, eono kaJ « T --- r — lio. me hoo- ' a ooe eiepe 5 :".: ' r ■ £. 5 jhee iho la o I Antiochus, a o kona puali koa, ehke me ka wanana, lilo ta i ike alii o ka hema. Umi kaukani poe koa wawae me ekola kaūkani poe koa 'kaua lio i lūkuia apau i ka make, a oi aku mamua 0 eha kaukani poe kanaka i iawe pio ia; a iioko hoi o ko Ptoiemy puali koa he ehiku wale no hai neli i lukuia o na koa t kaua lio j iūe amikum&ha h.aneii koa v.'awae; PAUKU' 12. A i kona lawe ana 1 ua poe nui.la, e hookiekieia kona naau; a e hoohiolo iho oia ' n? tausar;' he nul; aole nae o'.n e Hio 1 mea ikaika maiaiia. Aole i hoohank naauao o Pto]cmy i keia lanakila ona. Ina i paha ola i makaala a hoomau i kona nee «na lmua ma keia lanakiia ana ina paha ua lilo oia i haku no ke aununi holookoa o - f Antioehur aka 'manao iho la ! oia ua lawa no kahi lanakila uluku i loaa iho la-a me na wahi I hoomaka'uka'u Uilii~mai iaia aku j pau ae la' no kana haha., a Irana j iho la oia'i kuikahi i ole ai oia ] e hooīiioniia, aka i hoomau ai oia | i kana mau hana kuulala a uha]uha. Nolaila, iaia i lanakila ai maluna o kona mau enemi, ia wa hookahi lanakila mai la na hana' 'lāpu-vvai'e ana maluna ona, i a poina i ka inoa nui e loaa ana i iaia ina e mau kona lanakila ana j hoolilo iho la oia i kona manawa } i ka uhauha ame ke kuulala ana, Pii ae la ka haakei iloko o ko- ! na naau no keia wahi lanakila ! iki i loaa iaia, eia nae, aole ia 1 mau mea : iilo i mau mea hoo{ikaika mai iaia; aka lilo iho la jia mau mea e' palo ana iloko pho ona. Ua hoike piha ia ka I hookiekie o kona naau me ke ! ano o kana hana i ka poe'Iudaio. : j i keiia hiki aha i lcrusaiema, : haawi ae la oia he mau mohai, ; a iini nui ioa iho la oia e komo : ileko o ke keena hoano loa o ka [ luakini, he mea kue loa i na kanawai o ia wahi a me ke. ano o ka hoomana ana malaila; a me ka hana nui loa i ke'ake'aia mai ai oia mai Ita hana ana ia hana, haaīele iho la oia ia wahi. me ka wela i ka inalna i ka poe īudaio, a hoomaka koke ilio.la e hoomaau i kā poe Iudaio me ka hoomaha ole. Ma AIexandria, kahi a ka poe Iudaio i noho ai mai ka la mai o A!ekanekero a me ka hauoli , i noho ai m&laila he mau maka[ainana i alohaia, wahi.a Eusebi- | us he kanaha kaukani o lakou i a ma ka Jerome olelo hoi he Ikanaono kaukahi i pepehi hoo- [ mainoino ia iloko o kela hoo(maauana | O ka ulu ana o ke kipi iwaena o ka poe Aikuplka a me ka pepehi hoomalnoino i ka poe Xudaio, aole ia he mea hooikaika mai iaia Iloko o kona aupuni, [ aka ua lilo ia i mau mea hoopi- [ iikia loa mai īaia. j PAUKU 13. No ka mea, e hoi Unai auanei ke alii o ke kukulu [akau, a p hoomakaukau i kej kahi poe nui e ol aku ana i keia poe mamua, a hala kekahi mau makahiki, e hele mai no ia me ka poe koa he lehulehu, a me ka waiwai he nui. i E hoea mal no na mea i wainnnia iloko o keiā pauku mahope o kekahi mau makahiki, O ka maluhia i hanāīa mawaena o Ptolemy Philopater ame » Antiochu«, mau ia no umikuma-

iha wale no makahiki līoko o ia | w* make o Ptolcmy no ka uha- ; uha ame ke kuuīaīa laia lho, a ipil mai kana keiklkane o Pu,leniiy Epiphanee, he kf?iki y eha : wale no makahikl ia w« ! la wa hookahi, hoomaalih iho la o Antic<:hus i ke kipi iloko o koi,a aupuni a hookupaa iho la ' i ka aaao hikina e hoolohe iala, ■ a noho wale iho la oitj aole mea |hoonio)»J mai.oiai J pil ae al o E- : pipīianes a hoho i ka .noho kaj launu o Akupika; a no ka manao | ana he wa kupono 3oa e hookuu J waīe o>. Ja ai e hlki ai hoi iaia J ke hoopaīahaīaha loa ae i kona {aupuni, noīaiīa hoala ae la oia \ he puali koa nui loa i ko ka wa |mua ka mea, ua loaa'ia na 1 kanaka īie nuī loa 'a peīa pu hoi m« ka waiwai nui ma kana hua- • kai ma ka hiklna), a hoomaka aku īa e nee e kaua Ja Aikupika* rar i-i manao e loaa ana īa.a ka | lanakUa kamahao maluna o ke alll . E ike koke no ka!kou i ke ano o kana n'-e ana; J no ka mea, ulu mal la na alaiai jame na ke'ake'a lloko o na hana I o kela mau aūpunī, a pJi mai la !he poe la'welawe hou ma keia ! wahi o ka mooleīo o ka honua • S PAUKU 14. la mau manawa he 1 nui ka poe e kue mai I ke aīn ! o ke kukulu hema; ka poe powa o kou poe kanaka kekahi e hoo- ' klēkīe' iā lakou iho e hooko i •hlhlo; aka, e hauīe auanel īakou,; Aole o Antiochus wale no kal ala kue aku i ke aīii opiopio. O : Agathocies, kona kuhina nui, ■ olai nāna e malama ana ke alii 1 opīopio, a nana pu hoJ e lawe- j lawe ana na 'haiia o ke aupuni J ma kahi t> ke alil'kamalii, he hoohemahema nul kona r he ■ hookano pu hoi ma kana mau | law.elawe-joihana ana, huīi mai j īa kekahi mau kaīana i noho j pono-«idīalp o Aikupika mamua ■ aku a kipi; a o Alkupika ponoi i rio. hoi mahae īiiW ia iho la īa. a ala mai īa ka poe o Aīekane-1 kero e kue ia Agathocles, a pepehha 11) o la ke aīīi kamaliī, ko- j na kalkuahine, kona makuahlne, j a me ko īakou poe a pau īoa i j lea make. Ia wa hookah!, aelīke īho la o Pīīipo, ke aīli o Makedona me Antioehus e maheīe i; Ina aina o Ptolemy mawaena o' .iho, a. laua \ k.?. alna | e waiho kokoke ana Sa l3ua īho : ! Maanei ke ala ana e kue i ke! ' alii o ka hema a e hooko ana hoi j ■ i na olelo o ka wanana, a oīa no : [na mea a ka wanana i kamaiīlo j ' maopopo lo maoīi mai āi no. j ' Hooīaunaia mai īa kekahi ma-, Ina hou,—ka poe powa o kou poe ! j kanaka; e like me na oleīo o ka j liiapa waena o keia pauku 14. ; Mao loa aku ma na kapa o ;ka muliwai Tiber, aīa he aupuni [ e kupaiu ana iīoko iho ona i na manao alunu me ka'p.akaha t . He uuku oia me ka nawaljpali i' kinohi, a uīu ae la ia me ka hikiwasvc kupanaha ma ka ikalka i a me ka eleu, e kīkoō ana io a J ia nei e hoao ana i kona ikaika, me ka wiwo ole i kona īima o ke kaua, a hiki i kona maopopo pono ana ua loaa iaia ka ikaika a' me ka mana, a oni mai lakona. poo iwaena o na īahui o ka ho- | nua «e umii ana me kona lima • kakauha i na kauīawaha o kō i īakou hoonee.. upuni ana, t Peīa iku me, ai ka inoa o Ro- j j ma ma ka mooīelo o ka honua j nei i hoomaopopoia no kona no- j j ho mana loihi āna aku maluna o j jna. hoeponopono-aupuni ana o ' jke ao nei, e hoonioni ana i na j apuni o ka honua nei a hiki loa j aku i ka manawa o ka hopena. i Poha mai la ka īeo mai Roma mai; a īke iho īa o Surla a me Makedonis, e hooloīiia ana ka mariaoīana ō ka īaua moe uhana. K'omo mai īa o Roma e hooni oni ma ka aoao o ke aiii opiopio o Aikupika, me ka manao paa he pono e hoopakeīeia kona au- ■ puni mai ka uīupaia ana e An- ; tiochus a me Pilipo. O ka B. C. j 200 keia, a o kekahi no hol keia j o na hookeke mua īoa ana a Roma i na hoohana ana a Suria ; me Aikuplka. Fenei kahi mooīeīo i kakauia . e Ro2lin e pili ana i keia mea;— j Ua ike o Antiochus ke aiii o Suria, a me Pilipo, ke aīii o Ma- j kedonia, i ke'kau'e noho alii ana j o Ptoiemy he ikaika! loaJko laua manao e kokua iaia ! ma na mea a pau, Eia nae make * Iho la ia, a waiho iho īa i pepe ' kona pani, ka mea a ke kanawal j o ka manao a me ka pono e kau- ; oha mai ana ia laua aole t hana ; wale aku iaia oiai oia e noho ana { ma ka noho alii o kona makuikane. eia nae, hui koke iho laui e kue nie ka nianao īno, a hoo- 1 īkaika aku la kekahi i kekahi ? t hoōkaawale ae i ka hooilina oi- ; aīo o ka noho kaīaunu a e ma- ( hele 1 koua aina mawaena o laua t Hooholo laua e lawe o Pl- ■

lipo ia Caria, Libya, Cyrenaica, ame Aikupika; n ia Antichus hoi ke koena aku o na aina apau. Me keia (nanao komo aku ia i Antiochus iloko o Coele-Suria a me Palekekina, a iloko wale no « elua saua ana, liio n»ai la keia mau ama a pau me ko lakou mau kulanakauhale nvc na aina apa u -«rpilt •au a i ana. Wahi a ka laina liope o kēia pa-' tku, aka, e haule no lakou, 01 kcntfehi poe, ua pili keia mau elelo i ka poe i oielōia ma ka hapa mua o ka pauku. oia hol ka 'poe e kue an i ke alii o ke }?uku)u hema kekahi poe hoi, olelo I'Akou, ua pili keia mau oi ka poe oki:i poe kaī aka, oia hol kl poe Ronnv 0a y ili no keia v mm oielo ī na mar.so ī na mea a elua PAUKU 15. K |ele mai ke alii o ke kusulu ukiff[ e huna i puu, a e lawe pio • kul&nakauhale l'aa i.\; -aoīe- e kupaa im li.ma o ke kukuiu hema, aole hoi kena poe i waeia, aole hoi ona ikalka e ku :j: AOl K 1 PAl'