Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 49, 4 April 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOKUKA 11 0» waihoia fee n'o ana ! kc- a.lii opio o Aikupika lluko o ka lima, o M, Emillus e ka Aha Senatft o Roma, a nana hol i I haawi aku 1 kn honmnlu «ii» i ko.na klno 1 ka lima n A iit kiiiiUkA a«vj i liu r".aukau i na lawelawt> haua eua o *ke alo allL O kana hana mua ola no ka hoao ana e ke'ake'a aku i ko komu ana mai o bo alii i hoohui ia laua iho oia hol o Pilipo ame ] Anttochus, I mea 'e ko ai keia | manao hoouna aku ia oia ia jScopas, he kenelala'kaulana o ! Aetoiia, e noho hana ana ia v, r a Ime ko Aikupīka, i kona aina poj not e hoala ai i poe kokua mai iī ka puail koa. I ka makaukau j ana o ka puaii koa, heie ahu ia ]oia a komo iloko o Paiekekina iame Goele-Suria (ua paa o AntiO£hus i ke kaua me Atlalas iloko o A»ia uukuj, a hoolilo iho la ia Tudea hoiookoa apau malalo o ka mana o Alkupika. Ma keia hookoia iho ia ke #li a keia pauka e kukulu niai nei imw o knkou. No Aailoehu.- ]ioi ; i kona hoopau ana 1 ke kaua me Atta-Ja« mao ke kauoha la & p£ po® -feP : ma.aWlwl iho la ia % hana I na mea e hoi hou mai ai o Paleke-i-Kina ame eoeie Suna mai na ' - ■" - - ' .* h r e kue o koko,ie ana i ka Muliwai o loredane i'hui ai na puali koa o n& aoao a elua. Auhee o Soopas, a hahaiia oia a hiki l Sidona, a ialaila, hoopuniia oia. Ekolu mau kenelala akamai ioa i hoounaia me ko lakou mau puali koa helu ekahi e paio i ka poe nana e hoopuni ana ia Scopas me kona puali j koa, aole nae lakou i lanakila, j Mahope no ka nui oka pololi, he mea hiki ole ia Scopas ke Ipale aku, haawl pio'mai' 3a oia mamuli o ka aelike o ke ola wale ko lakou, a hele kohana aku la c:n kr,T-.-i p"-r- koa he' umi kaukani me kakahi wahi mea ole 1 me lakou oial ua pau loa aku la : i ka hao ia e na enemi, ' O ka iawe ia ana keia o na kuiankkaoiial*: i paa i ka pa e ke alii o ka Akau elike me ka olelo s keia pauku 1&; no ka ?nea ; e, a 1 a isMlanakauhale paa loa Sa i kor.a mau la. Maanei pio iho la ko ka hema. Pauku 16 Aka, o ka mea e hele kue mai i&ia. e hana no ia mamuli o aole e i-ik i kekahi ke ku imua ona; a e ku iho no oia ma ka aina hanohano e hoopauia'i e kona hma. Oiai aole hiki i ke alii o Aikupika ke ku imua o ke alii Antiochus o ka Akau. aole no nae hiki iaia'ke ku imua o ka poe Roma i._ heie mai ai ekue iaia, 'Aole he aupuni i hiki ke ke'a-kf-'a aku. r keia mana i pii māi al. Pio o Suria a hoohuiia me ka emepaea o Roma., 1 ka wa i kaili ai o Pompey i ko Antiochus aina apau i ka B. C. 65, a hooiilo ai ia Suriā i mahele no Roraa. E-ku ana keia mana hookahi ma ka aina hanohano' hoano ka poloiei), a e hoopau iaia. Mai ka B. p. 161 mai ko Roma pili ana me ko ke Akua poe kanaka ma na mea pili i na wanana. Aole nae ia.i noho maha maluna o luelea mamuli o ka ikaika a hiki i ka B-. C. 63; elike me na hoakaka mahope aenei, Mahope o ka hoi ana mai o Pompey mai kana huakai kaua ia Mithridites , ke alli o Pontus, 1 elua mau alii e paio ana kekahi; me kekahi no ka noho kalaunu j o ludea, b Hyrcanus ame Aris- ] tdbulus. Lawēia mai ko laua pilik'ia imua o Pompey, a ike" koke no oia i ka pololei-ole o Aristobultis, aka, no kona makemake e hoopanee i kana olelo hooholo a,'pau huakai ana i iini nui ai e hele iloko' o Arabia, hooia mai la oia ia laua e hooponopono no oia 'mp.waena o laua ke hoi mai oia mai kela hua,Kai niai ana. No ko Aritobulus hoohuoi i 4co Pompey manao maoli, av. iwi iho la oia i ka hoi ana i īudea, a hoolako akii la i kona poe koa me > na mea kaua a hoomakaukau I iho la no ka hoopakeīe ana ia ! lakou me ka ikaika, i lilo ole ai ka noho alii i kekahi mea okoa aku, ana no i manaoio loa ai e haawīia ana i kekahi mea e aku. Hahai aku la o Pompey i ke kolohe, iaia e komo ana i lerusalema. mihi iho Ia o Aristobulus no ka hana, puka mai la oia 1 waho e hui me i|, a hoao tho la e hoopoiiōponu I 'na mea a pau ma ka olelo ana e kulou no oia a e noho aku malalo o Pompey a e liaawi no oia i na dala he nui ioa.

I Hliinai o Fornp*y !aia, a lioo- ; ( uaa ola ia Oab]nluß, me na koa j ; e kii i ke elnla. Aka i ka hlki ana ; 'o kela kfiir*l&la i leru«alema,' jloaa aku !a iaia na puka pa uu , ! paii i k«- paella i komn ole oiu ; !!'■!" •• «jii la o!a mal3n.'.:t rnrt! ', V'-.. pa nnk' lakou r- 1 ' ii</ ;ko u:.u i lahou olelo i ■iikeai. J Aole mak'-make o Pompey e ; ' ap'ik-i ia ':4a,, a oiai. ua' paa Iho ; • ; t Ar."ohulīi i? o noho mo ia : i ka ww ana i hoouna ai 5 ka,na ■ \ k«neiala <* kil i kf daJa 1 aellkeie j | ■<: 'tku īa iala, nolalla, hoopaala ■ ! iho la o Ai'i?tr,bu!us i_ ka hao, a • ho-miaka k'.ke. mai la oia ehelej e komo" iloko o lerusalema me ■ kona puali koa holookoa. Aole makemake o ko Arist*> . ' fcu!us. e wehe i na puka pa; aka,; j o ko Hyreanus poe hoi, makei make no lakou e. wehe 1 ka puka j pa„ a oiai o ko lakou poe ka , | hapanui, lanakila iho la ko lakou : j makēmake, a weheia na pUka a j j komo ln'i-hi'e a Pompey lloko o > j lerumlema. Nolaila holo ko A- ' 1 n.?tobuiu,s poe i na wahi lkekle, j me ka inanao paa e hoao r>o e ī hoopakele i kela wahi no ka mea. 1 j ua- maopopo he o | Pacppey e iuku ia wahf ā pau loa. p"*!r ka haīa ana o ekolu mahina. j :mlm iho ia kekahi wahi o lea pa < a loaa kahi e hookelela al ke { icaua ana, a lawe pio la iho la mr ki maka'o l;a pa"hT \aj.i Ilw o ka luku hooma>momo o ia-mau la ; he umikumalua kaukani poe kanaka 1 lukuia me ka maka o ka pahi kaxia Wahi a ka poe kakau moolelo, he mea e ka ke aloha i ka ike j aku i na kahunapule e lawelawe ana i ka lakou mau hana j maa iioko o ka luakinl, ma ria'j liala''■■haaliilu ole, me he meā la ] aole he kaūa mawaho, oiai no; nae ko lakou mau hoaloha e lu- s ,kuiaana, • j | Xka pau ana o keia katja, hoo- j ihiolo iho la o Pompey i na pa o lerusalema a kaill iho la i kāP | mana o kekahi mau kulanakauj hale mai ia ludea aku a haawi j aku la ia ia Suria, a hookau aku J la i na auhau maluna o "ka' poe j ludaio. Nolaila, ma keia lilo iho |la o lerusalema no ka wa haua ( loa iloko oka lima oka mea najjia e'paa' i ka aina hoano a hiki ;1 ka hoopau loa ia ana, .; I Pauku 17. A e haka pono kona j | ma&a e komo me ka ikaika apau j o kona aupuni, a me ka poe pol lolel pu me ia; pela no oia e ha- | na ai; e haawi no hoi ia i ke kai(kamahine o na wahine, e hoohau/uia ana iaia; aka aole kela e ku me ia, aole hoi ma kona aoao. Hoike mai ka pauku 16 ia kakou i ka lanakila aku o ka poe Roma maluna o ko Suria ame ko ludea. Ua lanakila mua ko Eoma maluna o ko Macedonia me Thrace, O Aikupika wale no koe o ke aupuni holookoā o Alekanekero, i īilo ole mai malalo o ka mana o Roma ia wa„ a eia nae oia ke hoohuii nei i kona alo ilaila no ka hele ana aku e l komo ia aina. j Make e Ptolemy Auletes i ka B. C. 51. Waiho pia i ka noho alii ame ke aupuni i kana keiki hanau mua kane ame kana ke- ! ikimahine, ia Ptolemy ame Cle-opali-a.. Ua hanaia ma ka palapala hooliina e male like laua, a e noho alii like; a no ka mea he' opiopio laua, waihoia iho la laua iloko o ka lima o ka malama ana a ka' poe Roma. Ae no' ka poe Roma e malama ia laua, a haawīia ka malama ana o kela mau hooilina opiopio o Aikupika ia. Pompey. Aole Idihi mahope iho ulu ae la he hoopaapaa mawaena o t Pompey ame Kaisara, a kaua iho j la laua i kela kaua kaulana o I Pharsalia, Ma, ia kaua ana pio I 0 Pompey a holo oia iloko o Ai- ? kuplka. Hahai no o Kaisara ma- ! hope ona a hiki ilaila; aka ma- 1 mua o kona hiki ana ilaīla, pe- t pehi hoomainoino e ia iho la o I Pompey a make e Ptolemy, ka i mea ī hookohuia i kahu nona. I Nolaila, lawe ae la o Kaisara j 1 ke kiilana i haawiia ia Pom- j pey ma ke ano he kahu no Pta- 1 lemy ame Cleopatra. • r: -'friffi4>>ihc 4a ■o - Aikupika iaia e uluaoa ana mamuli o na hauna- ! ele iloko iho no ona, oiai, ua hoo- j maka iho la o Piolemy e kuee I me Cleopatra, a kaill ia aku la ! ko Cleopatra kuleana iloko o ke aupuni mai iaia ak\i. Aole i pau O ka manao o ka huaolelo 'hewa' ma ka olelo Hebera he ! hala o ka maka. I I Ua a:anaia ka īnoa niaikai ij luna o ka pakaukau o na ke'a- ■ ke'ii. : ! Ua oi aku ka nui o na maika hanaia e ke aloha mamua o ka na lima. |