Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 50, 11 April 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

; ; MOKUNA 11 Me k& nana ole ae nae 1 kela. kulana iloko o Aikupika, aole i kan-alua Xho o Kfdsara I ke komo an% ; ma Alexahdrta nie kona wahi puali koa uuku o 800 poe koa kaw», lio ame 3200 poe koa hele wawae, a onou loa aku )& no Ihla imua ā hoonmka aka e hooponopono 1 ka haunaele o kc-ia mau kelkl, E-ulu mahuahua mau ae ana ka pillkia 1 na la apau, a ike iho ia o Kaisara aole i lawa kona wahi puali koa uuku no ka maiawa i kona kulana iloko o na kuee e ala mau mai ana*» a no ka hik' ole iaia ke haaīele iho ia Aikuplka maimuii o ka makani e pa ana mai ka akau mai la wa 0 ka makahl£Ukaheaaku la oia 1 kona mau koa apau iloko o Asia e hele mai e kokua iala e like me ka hikiwawe loa ia lakou ke heie mai. Me ka nāM" haakei a pakaha i kauoha aku ai o Kaisara Sa Ptolemy ame Cleopatra e hoopau i ko laua mam puali koa, a e hele aku imua ona a nana e hooponōpono mai 1 ko laua pilikia, a e malama laua i kana olelo hooholo. Olai he aupuni kuokoa o Aikupika, noonoo iho la lakou he hoohaahaa keia olelo i ke kuokoa o ko lakou aupuni, a 'no ia mea hopu koke jho la lakou i ka liVni' nnn Vnna Olpln akU n K r *b~ r . e- y -,v> ana i f ? i Vt jr,ā, K'l o ko 'aua palapala hooilina mai ko laua 1 makuakane raāi o Aujctes, "ka ! mea nana i haawl la laua malalo ( o ka noho kahu ana a ke Senate : ame na kanaka o Roma, a oia mana hoi aia malalo o kona mana ia wa ma ke ano he alakai; a m ke ano he kahu no laua, he kuleana kona e hooponopono mawaena o laua. • O ka hopena lawe ia mal Ia ka hana imua o KaiSara ; a koho ia no hoi na poe na lakou e ku loio no na aoao a elua. Ua ike mua o Cleopatra i kahi nawaliwali o kela koa ikalka loa o ka poe Roma, manao iho-la' oia, o ka nul o kona ui ke hlki kino Imua "o kona alo he mea ia nana & koi aku i ua koa k&ulana nei ia Kaisara e haawi mal I ka pono ■ no kona aōao, a ua oi aku ia i kona manao mamua o na paio a«a a na loio naauao imua ō Kaisara. I mea e ko āi kona manao a hiki aku oia imua o Kaisara me ka ike ole ia mai e ka poe okoa ae, hana iho la oia I keia hana: Hoomoe loihl ia iho la oia iloko o kekahi puolo lole a wahi ia oia a paa i ka lole, a hipuu ia iho la a paa loa, a amo ae la o Apollodorus, kana kauwa Sicilia iaia maluna o kona ppohiwl a hallhali aku la iaia i ka ha-"". o Kaiāara. No ka olelo ana he makana kana na ke Kenelala o Rpma, ae-ia mai la oia e komo a ku imua o ke alo o Kaisara, a waiho iho la i ka puolo ma lia wawae ona, I ka wehe ana o Kaisara i ka puolo, aia hoi, ku mai la o €leopatra ka ui imua o kona alo. Aole oia i huhu iki īio keia haea, a oiai āla iloko ona na mea I palāpalaia ma 2 Petero 2:14, ua lilo kona ike ana i keia wahine ui lua ole.uā lilo ia I mea .e hookoia ai ka makemake o Cleopatra. Mahope hoopuka mai la o Ka : - isara T"kana olelo hooholo e olelo ana e noho llke lse kaikunane me ke kaikuhine ma ka noho kalaunu, elike me ke kāuoha ame ka mākemake o ka palāpala hooilina.. Maka'u loa iho la o Polhinua, ke kuhina nui o ke aupuni, no ka mea mamuli ona i pau ai o Cleopatra mai ka noho 'kalaunu mai. Kau iho la ka weli maluna ona no ka hoi hou ae o ke keiklmahlne iluna o ka noho kalaunu; Nolalia, hoo- : uiuulu ae la oia i ka manao iloko * 0 na kanaka 1 huhu al lakou ia ; Kaisara ma ka olelo ana he mā- | kemake nui kona e haawi loā j 1 ka noho kalaunu holookoa ia I Cleopatra-wale no. Hoomaka koke iho "fa kā uluaoa. Nee mai Ia 0 Achillas e alakai ana i na koa he iwakalua kaukani e kipaku ia Kaisara niai Alexandria aku, Ma ka Kaisata hookele naauao ana i kona mau*wahi koa kakaikahi ma na alanul ame na ala liilii. hiki loa iho la iaia ke paa i kona kulana. Hoao iho la ko Aikupika e puhi i' kona mau moku kaua. Hoohuli aku la oia 1 ke pakaukau malun» o lakou ma ke puhi ana i ko lakou la poe moku I ke āhi„ No ke puhi ia ana o kekahi o kela poe nioku e a ia ana e ke ahi a pili i ka uwapo, pau pu iho la kekahi o na uwapo amē kekahi mau hale o ke kulanakauhale l ke shi. a 0 ka Hale Helnhelu Buke kaulana kekahi o Alexandria i p&u 1 ke ahi me kona mau buke he eha hanell kaukani. No ka h&hana loa ana mai o

ke kaua, nolaila, kahea aku la lo Kateara 1 na wahi apau e ko- | koke mai ana 1 kokua, lioea n.ai jla kekahi aiyncku kaua m's rn;t! j Aak, Uuku mal e kokua ī.-la j Hele mai la o Mltbrid;ii< * \ Aik'jpfka me na puali ko* ; h-,~ ' alala ma SurSa ame Clci3j;i j Hui pu mai la hoS me Ja o Antipater ka Idumea me na luelaio ekolu kaukani . Hc#>kuu n* ludaio e noho ana ma na ala e komo ai Hoko o Aikuplka i keia poe koa e hele ma la mau alanui a komo iloko o Alkupika me ke ke'ake'a ole aku. Ina aole kela ina ua hlki pono ole ka Kaisara hana, Na ka hiki ana mai o keia puali koa I haawi i ka lanakua ia Kaisara, He kaua hahana kai hoou&ala ma kahi e kokoke ana i ka Muliwai Nile, a lanaklla iho la p Kaißara, I ka hoao ana o Ptolemy e holo i pakele kona ola mai na lima aku o Ka3sara, aia hoi piholo iho la ola iloko o ka muliwai. Haawi pio mal.la ko Alexandrla ame ko Aikuplka a pau i ka mea i lanaklla, Komo iho la o Roma a lawe ae la i ke aupuni kāhika» o Alekanekeio,, Me ke kanalua ole, o ka "poe pololel pu me la" a kela pauku 17 e olelo nei oia no ka poe ludaio.. Ina aole lakou i kokua laia ina ua lanakila o> oia; mamuli o ka lakou kokua ana pio iho la ko Aikupika iaja i ka B. C 47 ■"Hoohaumia ke keiklmahine a ka wahine iaia." O ka makemake ikaika i hapaiia iloko o Kaisara no eieopatra, ka wahlne i hanau al hookahi keiki mal iala aku, ke kumu o keia komo ana o Kaisara iloko 0 keia paio hahana me ko Aikupika, wahl a ka olelo a ka mea kakau moolelo. Oia no hoi ka mea naha i kaohi lola e no'no īoihi iloko o Aikupika. mamua o ka manawa kupono ho ka na,e hoolilo ana ina po hp If-Iju-lehu ma ka ahaalna a amf ke kuulala ana me ka hookamakama. Olelo hou ho keia pauku, "aole kela e ku me la, aole hol ma kona aoao." Mahope iho hoopili aku la o Cleopatra me Antony, ka enemi o Ka!sara, a haawl aku la I koha ikaika apau e kue ia Homa. • _ Pauku 18. Mah'ope huli ae la oia i kona maka i na mokupuni, a e lawe pio aku 1 na mea he lehulehu; aka, na kekahi lunakoa e hoopio i kona inaina nona iho; a e hoihoi ia ia i kona inaina māluna iho ona, Na ke kaua me Pharnaces ( ke alii o Cimmerian Bosphoru?, i lawe aleu iaia mai Aikupika aku. Wahi a Prideaux,: "I kona hiki ana i kahi o kona enemi, me ka hooka'ulua ole iho; lele kaua ke aku la oia maluna o ka e.nemi a lanakila iho la oia; a ua kakau iio hoi oia I 'keia moolelo i kekahi o kona mau hoaloha ma ka leka e olelo ana: Veni, vidi, vici; oia hoi ma ka mahele ana, Hiki mai. la a«, ike au, lahakila au. Pauku 19, Alaila, e huli ae ia 1 kpna maka i na hiilili o kona aina iho; e okupe auanei ia a hina ilalo, aoīe hoi e ike hou ia mai. Mahope o keia lanakila ana, pio iho la ke koena o ko aoao, o Cato.amg Scipio iloko ō Aferika am§/' Labiehiis ame Varus iloko ī kona huli hoi ana ka papu o kona aina kulaiwi;. hooliloia ihō la oia i mea'kiekle loa a ua haawi pu ia iaia na mana ame na hanohano e ae he nui ma ke ano oia ke alii nui o ka emepaea holookPa. 4 Aka, ua olelo ka wanana, e okupe auanei oia a hhia ilalo, Me he mea la ke hoike mai nei ka olelo e emo ole ana ko Kaisara haule ana me ka maopopo mua ole elike me ke kauaka e hele ana me ka nanea ma ke alanui a hookui kona wawae i kekahi mea a palaha ana i|alo me kona ike -mua ole e loaa āna iaia ia haawina. Pela iho la keia kanaka 1 haule ai ilalo, he kanaka nae nana i kaua aku he elima haneli kaua ana me ka lanakila, lawe pio hookahi kulanakauhale» a luku aku a make hookahi miliona hookahi haneli me kanaiwa-kumalua kaukani ppe kanaka; aole no hoi i ka wa e kauia mai ai na liiohiona o ke pio aku malalo o kekahi, aka, |i ka wa ana i manao ai ua j mala'ela'e ke alahele a uaf uhi : hl e na pua o ka lanakīla aifcka ! haaheo, ka wa hol i manao«t\ai ua mamao loa aku ia mea He ; poino; a lawe ae la oia i kona | noho iloko o ke keemi o ke se- : nate maluna o kona kaiaunu gula, no ka Jaw§ ana mai nuti ka aha senate mai I ka inoa niii,' aia hoi hauie Uio la maluna ona o ka make, a hok> holo mai la o Gassiuff, Bruius ame na poe kipi e ae i ohumu .iaia, a pahu mal la laia rn? ka , lakou mau pahi kaua a losa iaia 1

ihe iwakaiua-kumamakolu mau . puka ma kona kiiio. Pela iho oia | i okupe ai a hina ilalo, aole oia | i ikt hou ia, B. C. 44 , Pauku 20. Alaila. eku mai iiuna kona iyahi kekalū mea , nana c heouaa* 1 ka mea auhau waiwai tn&l\xnd o ka nanl o ia uupuiu; aka, iole e hala na la , lie nui a U-.kJa oia 4 aole na ka ' huliu. aolo hc| na ke kuua. , Pii mal kala kelki <»e»hew) ° KB|,isara ( ka mea ana i r hope noiia. Hoo- . laha akea ue oia i kona hoohxk:iu a:ui e kona k i uiwo | , ae I.i ossi 1 koiia itu>a. a pakui i -i - k.i Ino«, Ga*\i i (s. j Aai§4 pau i