Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 52, 25 April 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

' MOKtNA 11 O.ke al&hele a na lahul o ka wa kahiko, mamua aku o na īa o Homa, e Itorno ai iloko o na alna waiwai, oia no ma ke alahjje o ke kaua. O Roma hoi e hana ana oia i ka mea i hana ole ia e kona makna, aole hoi e na makua o kona mau makua; ola hoi ka loaa wale mai iloko f oka maluhip, Oka mea i maa ole 1» mamua,-e hanaia ana e Homa, kst loaa mai o na aupunī o a& alil iaia ma keia alahele maluhia, LJlo ia Roma na aina aUnui ma keia ano. O ka poe . Jk>l i kaa mat malalo o Roma t kela ano ua 3oaa no hoi ia I#J&QU k& pono. Ua malamaia lakOu me ka o3yo)u ame.ke aloha. Ua lioopakelpia lakou mai ko l*fc)U mau enemi mal, a noho lakou iioko o ka maluhia ame lcs> palekana malalo o ka hoomalu ana oka mana o Roma. Olelo o Bihopa Newton e ptti ana 1 ka hapa fyope o kēia pauku ; pili i ka hooleleia o na mea ikaika mai kona mau wahi paa m«l *ole hoi e kue ia lakou. Ua hooko ka poe Roma i kela mai na papu ikaika mai ēhiku o kona XQAU kulanakauhale Ilur.a o na jmu. "No kekahl manawa;"me ka kanalua ole he manawa wanana keia'o 360 la. Mai ka manawa hea e hoomaka ai keia mau makahiki e hoomaka ai? Me he mea la hoomaka ia ka heln ia ana o keia mau makahikimai ka wā mai o na mea ( i nalapala ma ka pauku mahope pfuku $5. A e hoala oia 1 kona Ikaika, me kona naaukoo, n mp ke kaua «ui e e kue i ka alii <> iye ( J;jjJcu!u hema; a o ke alii o i<fi r- noalaia'inai no aol la" me, _ka |xje \o& hf: n«i a ikaika foa ē kaua; aole nae e. Hiki ke ku paa; n'o ka mea, e manao kue ana lakou laīa. Ma na pauku 23 ame 24 hiiki mal la kakou ma kefa aoao o ke kuikahi māwaena o ka poe lUdaio ame ka poe Roma, i lea B. 0.3-61* i ka wa hoi i noho mana punl ai o Roma |te hiHke miii nei keia pauku 25 he kaua nuli ke alīi o ka he- j ma, ia Aikupika, a e ikeia a; hoi i he kaua hahana mawaena o na j puali koa ikaika, Ua ikeia anei l kekahl mea elike 'me keia ma ka moolelo o Roma i kela mana--wa e oleloia nei? Ae, Oia kaua mawaena o Aikupika ame Roma; a o ke kaua hoi ma ke kahua kaua o AeliumHEl nam . pokole kakou I ke kumu o keia kaua. O Mark Antony, o Augusto Kaisara ame Lepidus na poe ekolu i hoohui ia lakou iho e hoo- I pai i ka mea nana i pepehi ia | Julio Kaisara, IJlo o Antony i I kaikoeke no Augusto. ma ka male ana i kona kaikuahine ia Octayia. Hoouna'ia o Antony j Aikupika mamull o kekahi hana a ke aupunf t ,aka ( lilo aku la oia ; he pio na na hana maalea a | Cleopatra, ka Moiwahine puni lealea o Aikuplka. Man)iili o ka nui loa o ka ikaika i ulu iloko o Antony no kela Moiwahine, ho- j oikaika iho la ola I ka poīio o '

Aikupika, a haalele oia I kana wahine ia bc'taviit, no kona ii'ni e hooluolu i ko C3eopatra inanao, to»awl aleu 'la'pia i na aina he nul, a hauoli Iho la i ka lanakila o Aikupika ma kahi o ka 'hauoli no Koma, a piha loa ko Roma poe i ka inaina a ae lokahi mai 1% lakou i ko Augusto makeinake « lele kaua maluna o ko Aika- ; pUea, O ka hiohiona o keia kaua | e kue ana ia ia Aikupika ame Cleopatra ;aka nae o ka inea pololei maoli he kaua ia e kiu? un;\ ia Antony ke kipi, ka mēa hoi e noho ana ma ke poo o na hana o ke aupuni o Aikupika. O ke kumu oiaio o keia kaua, wahi a Prideaux, aole hookahi. o īaua iawa e noho mana malūna o ka

hapa o ke aupuni o Ronui; olai ua kapaeia o I,,epiUu.s kela huina kolu o lakou. koe iiio la ko aupuni mawaena o laua elua, a • he makemake pakahi luua ? j lilo ke aupuni hoiookoa i kekahi. nolaila. hookumuia ilu> la'ke ka- { ua no ia manao, j Uoomoana mal la o Antony I | kona aumoku kaua ma «Saino<;.i. i JSWma haneli ka nui o ia inaa ; moku kaua o na klno iike olt. !

no lakou na pnpahele h'e n'yj m lUna kekah; o kekahi, me na - leo mamūa a mahope o na ' kii. na laknn hoi i haawi mai i | na helehelena o ka weliweli. iīe ! f j lua haneli kn.nkani poe koa ! •'* f : wawae- me umīkumamalua ka,.kanf poe koa kaua lio o iuna o ] keia mau moku kaua. -Iwaena o aumoku kaua na niii o T.i!bva. eilieia. Cappadoria. P&nhhagonia, atnc ko iThraec Uoouna aku la hni na | alii o Pontus. iueiea. Lyoonia, Oalai ia ame ko Media i ko i.'i':ou mau puali koa Aolp kekahi nanaina nani 1 elike me k'-:a ] mau inoku kaua e nee ana ma jka pnpalin» o kn moana me ko ilakou man pea e pohoin ana e ]ka n.hkani P?krlr> ae hoi ka na--1 ni o k3 moku o Cleopatra e nee ! mai ana me he hale alii gula la je anapanapa sna malalo iho o na pe'a e hoomalu ana i ke kai. ] Welo ae la kona msu hae a rme kona mau mea kuweluwelu ,1 ka ahr-ahf- e p s ar,a. !me i;a }eo knpinn'i hoi n r.o nl,? jame nu mea kanl !'kr "ole r- kar,! ana, a piha ae la ka lewa l.ini ji ko lakou Hni me he mra la e 'hoike I ka hrr,io!i ame ka jlauaki;a iv* ><■ kr,hi:a kaua. j Hahai mai Ia no hoi ko Antonj moku n.aiiope koke mai me ka .nanl lua ole hoi elike me ko j Cleopaira. A o ke alil wahine |hoi i ona me kona mau manao | haakei a me ka ike _aku i keia | aumoku nu! e hoopouli ana i ka , moana i hko me na kaaa, :aka,_me ka Ike moowini nsp, e |&JaJtāi ana i kona mau aumoku } kaua, hoomaka'uka'u aku 'Ia ia ,i ke kulanakfiUjiale o T?oma no ka po'uo e ili aku ana maiuna ~oii.a. ( ' ieio hoi dia o Kaj &/4s, -<r.o hoekeīaikela, aka iau- ke cur. naavao* : oīa e hopkele m/'.i la i knna mau jir.oku kaua. He hupalua wale no je na moku o Antony kona, me j na koa hele wav-ap he kanawalu kaukani wale no. Aka nae he j koa keia apau i wae pono ia, a o na koa me na alii koa o luna 0 kona aumoku kaua, he poe ] wale no lakou i wae pono loa ia mai waena mal o na poe i lehia loa ma ka oihana kaua; a o An- ; iony hoi, no ku lawa oie i na koa 1 lehia ma ke kaua moana, ohi ihapuku iho la ia.i ke a me ke uiiii i piha na moku he nui, he i poe hoi e hoopilikia loa mal ai ii ka poe i ■ maamaalea ma ka J oihana kaua moana kp hiki aku i ka wa o ke kaua„'Pau ka hapa nui o ka manawa i keia hoomakaukau, a hoolilo iho la o Kaisara ia.Brundvsium i kahua hoo■moana nona. ame kona poe koa, a o Coreyra hoi ko Antony. a •hiki mai i kekahi makahiki ae. j Ika hiki ana i kekahi kau, hoonee like ia mai la na aumoku kaua o na aoao a elua ma ka moana a pela no hoi me ko- ka j aina. Komo a< 1;-. na oumoku ka,ua ma ke kai kuono o Ambraj eian ma Epirus, a o na puali koa I hoi nia kela aoao a ma keia aoao | | o ke kaī kuono me k;: ike le'a | : ia aku kekahi e kekahi ! A'o mai la ko Antony mau ke- j nelala iaia aole e hoao e kaua '

xne ko Kalsara aumoku kaua no ; ka mea he hemaliema ka hapa- ; nui o na kanaka, a he pono e| hoi q Cleopatra i Aikupika, a e hele a aua'u komo iloko o Thraee a i ole ia i Makeaonia paha, a e hilinii i ka lanakila i na koa kaua. rtLv-. Aka aole oia- i ae mai i ka inanao o kona mau kenelala, no ka inea, ua-piha loa oia i ke aloha ia Cleopatra, o kona makeinake wale no kana e hooko; a o ua Cleopatra nei hoi, nana waie no oia i ka nui o kona aumoku kaua, • manao iho la ola aoie 'e hiki ke pio lakou, nolaila kauoha aku la oia e hoouka ko- ' ke ia ke kaua. 1 Hooukaia ke kaua v Sepat<>- ] 'mapa 2. B. C. 31, ma ke kai ku-j

ono o Ambracia. ma kahi e ko- i koke ana i ke kulanakauhale o I Aeliuni. O ka hoinia net i ikeia ' ia wa ka makemake nana'i hoo- : liui i keia w.»n kat- i.e a ma keia : kaua. O k;i K'i:..k!Li i k iralua !a no ka U !'■ h iokiUa iho ' !a ia ma ke alahrk* a Cloopatra 'i i lawe ai; no ka mea, maku'u iho la la i ka hahaua loa ana mai i j oke ka\sa a hoio o!h Tru wa ac!e i 1 ikeia he pilikin o kona aoao,' <

1 , i L;.haJ .tk-.i 3a tnabopf kaaumoku kaua holookoa o Aiku- ■' pjk"a„'o Ant'>ny bol, 1 kona ike , ana ! keia rr.ea, a olai hc pouli w&h' no nu niea &pau imua ona, ho ikalka lqfl, 0 3|ona aloha.ia Cl<!-opatiu, hahai aku la oi» ina- i hopt- onu, h haawi aku U 3 v ' I lanaWIa ia Kat«ara, ho laī V ( i hoi nona iiia ola i ku mar ! o kona pof koa a ku )ioJ k 1 i poi: Kou iuuhupe oti3. | AOLEI PAU |