Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 5, 30 May 1929 — KA OLELO A KE AKUA [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

MOKUNA 11 Ekolu mau mea ano nui loa e Ikeia ana iloko o keia mana e boo%o ana 1 keia olelo wanana: {1) E loaa no na kulana ha mea l oleloia maanei i ka wa e kokoke aku ai i ka manawā o ka hope, elike m« ia i oleloia ma k§ pauku mamua ae; «2> he paaWki; C8) He mana hoole Akua. He kaua kuloko kai ala ae iloko o Palani e holke ana i keia m*u hiohiona 1 ka, wa i hoakakaia ma keia wanana. Na Vol~ taire 1 kanu na anoano na lakou 1 hoohua mai i ko lakou ano maoli. Ku ae la ua pekanfi hāakei nei ame na oīelo haakei a hookeUkela, olelo ae la,"Nui ko'u uWhua i ka lohe pinepine i ka oUlola, pa na haumana he "mii hookumu ka Hoomana Kristiano. Makemake au ē hooia aku ua hik! i ke kanaka hookahi ke hookahull ia mea." Hui pu aku la me ia na kā o RDUSseau, D'A!pmbert. Dlderpt ame kekahi poe e ae. a i hana ka h ana . Kanu Ja - kouTka makanl a r.hī"i ka~puahtehto. Mamuli o ka lakeu hana kau iho la ka weli nui o ka 1183, ka wa i kapaeia al ka Pal4P«aa Hemolele, a hoole ia iho ]«, !{£ lte Akua ano Akiia ana. J ho la ka mea kaJ|lQOlelo:— "Aole i lawa, wah}. J&fcou, no kekahi hanauna e t 0 honua nei,; k» ēl# pia e kikoo aku f kona 15ma a kue aku i kela mau mana makau waje I ke akua a hoolllo ae & i mea mana malupa o k% honua holookoa"—Loaa no ket4 Olelo ma ka buke a Napoliona. Olelo hou ae la oia:— "Ua la-. weia ka hihopa o Palika i iaca nana e hana na hana maa--1«% i hoohanaia e hoomeamea ana no ka pono o ka lehulehu •ia paau hana. Haliia mai la oia iloko o kekahi huakai piha pono no ka heolaha ana mai i ka aha o ka ana e a'o ana no . nf lehulehu. he mea olalo ka i& ma na ano apau, eia ap.B aole apo kahua; aole ma ka moolelo aole no hoi maloko o ka oiaio hemolele. Hoole la oia me na olelo kuoo, aole he Akua. Alaila waiho mai la oia 1 KānāT" p%|3,p%l iluna o ke pakaukau a puW&& m&i lā ka pepesidena o ka aha iaia ame kana. Nui no hoi na kahunapule manao pule- ' lehua i hahai aku mahope o ka ia la pono.—A lilo iho la kekahi hapa o ka honua ma ka hoole i ka mea t hiipoi nui ia mamua i aku t ke, mea e pili ana i ke Akua ame konfi. oiaip. I Ua $e kekahi mea kakau malpko o ka nupepa Blackwo©4'e Magazjne. o Nowemapa, j 1570 i keia manao:—"O Palani hookahi w&le no ka lahui iloko j 0 kel* honua i ku ae a hoopuka 1 «ielo koikoi e ku-e ana i ka \ mfta pan& i hana ka honwa. I?e \ nui no na poe -kuampamu i ke Akya rn£ Pelekane. Ko]r mapia. Bepan!a, anie m w.ahi p ae aka tia ku kaokoa ae o Palani ma keia hoole a ho}no i ke Akua ma 0 kpna ahaolelo la a olelo aole he Akua. Pauku 37 AoJe oia e malama 1 ke Akua o kona poe kupuaa, aole hoi i ka makeniake o na w&Jiine; aole pu hoi pla e malama i kekahi akua, aka, e hookiekie oia iaia iho maluna o na mea apau. |{e wahine n)are kekahi manao e ka huaolelo wahiiie ma __ ka olelo Hebera; a u-j olelo ae o Sihspa Newlon ua pili keia m»u olelo o keia pauku "i na makemake o na wahipe mare.

Me he mea la e olel» pu mai ana kela mau oleī e hehi ku aria kela aupuhi i hoole ae aole he Akua. e hehi ana ia malnlo o kona mau kapuai i ke kanawai a ke Akua i haawi mai ai e hooponopono ana i ka oihana laahia o ka mare. Ua palapalaia no hoi e ka mea kakau moolelo, me ka ike ole i keia mau olelo o keia wanana, a oia no hoi ka mea nana i hoola ioa mai i ka pololei o keia wanana, ua hana keia aupuni elike me ka k& wanana e hoike nei. E ukali koke ana mahope o na kanawal e pill ana i ka hoomana na kanawai no ka hoonoa ana \ka mare—ka mea laahia ioa e hiki ai i ke kanaka e hana, ka mea hoi e hiki ke hipuu i ke kaula o kē aloha mawaena o na ahahui — hoemiia iho la ia i o!e. a hiki iho la i na mea elua kp llln me he mau holoholona la ke pailewa wale ia i o a ia nei mamuli o na kuko umi ole aka naau hewa. e leie wale ana f o a ia nei elike me ka ono a pun e pii ae ana e koi mal ai, Olelo ae kekahi wahine hana keaka o Sophie kona inoa/'o ka mare o ia au ua like no me ka moe koiohe." Olelo hou iho la ka wanana ma keia pauku no: "aole pu hoi e malama i kekahi akua e " Mawaho o na mea i kakauia ae la mamua e hoike ana i ka hoole Akua a kulana pekana maoli o keia lahui, eia hou kekahi mau olelo pupule ! palapalaia e ko itt hu holke ana i kc?a mea "Oiaj o ka maka'u 1 ke Akua ka mole o ka naauao, pela hoi ma kekahi aoao, o ka maka'u ole I ke Akua ka mole o na hana ihewa haahaa loa apau, O ke f'Alii o na alii, ke Akua o ka poe ! ludaio ame na haipule, he waiili'ula wale no ia." [ Ikala 2B o Aukake, 1792, ho- | olaha akea loa ia ae Ia j?eia manao e ka Ahs Eleje kahui e olelo ana, aole he Akus; a hahai pu mai hoi na ahahui ame jm hui o wehi apau m meheu hqojsahi a hplo kiki aku la keja anoano a pol pu ihp la i ka 14i hiii mai o a o o kft ajna. I ke.ia wa papa 3oa ia ihq la kpi j akoakoa~aim h£oit hw— j mana a &oe ke ano kyokqa & io ke aupupi. M&ihiia maj Ja na jpa 4a!a $*ne pa gula mai ka jpaia niai o pa luakini a hehij hehiia . iho la malalo o na j puai wawae -a paniia na puka [o ka luakini a kakia a paa me j ke kui j ole e k<?mo hou na kp,paka īloko o lakou e hoomana ai ji ke Akua.. Wawahiia na bele ! a pau ī ka nahaha a hookomoia 1 iloko o ka waha o na pu-kuni-ahi. Puhiia na Baibala i ke ahi | i ke akea, O na mea laahia o |na luakini, lawe hele ia lakou | ma na huakai ma na aianui ma : Ke ano hoohenehene me ka hooka a ana maluna o ke kekake. Haiuua iho la i nmi la iloko o ka nile aole hoi i ehiku elike me īa mai kinohl mai ae la na hoolaha ma na huaolelo nunui ma na wahi o ka lehulehu e oīelo ana o ka make he hlamoe. mau loa ana ia o ke kaiiaka. Aka o na huaolelo asta pekana nul wale, ua ae la ia e ifonvel, he kah«napu!?, ma na huapalapala nunui launa ole e i ana:—"E ke Akua, ma eia oe ke ola nei, e hoopa'i mai oe no ka hanainoia o kou inoa. Ke hoole nei au ao!e ou nmnal E noho malie loa oe! Aole oe e &a e heokuu mai i ko hekili! Owal ke hilinai maiiaoiQ.Jie mea ole oe ma keia hope aku? Ua lukuia ka ekalesia holookoa."