Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 10, 4 July 1929 — HE MELE PULE NO NA WAA A KANA Hakuia e Uli NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU Buke IV A FORNANDER, MAHELE III [ARTICLE]

HE MELE PULE NO NA WAA A KANA

Hakuia e Uli NO KA MOOLELO O

KANA AME NIHEU

Buke IV A FORNANDER, MAHELE III

Me ka mahalo nūi ja o Prof. Fred Becfeley (Kahapula), Z. P. Kalokuokamaile, Kawika- 4rfal£ Kupihea. Rev. H. B. Nalimu, Phiiip Luahiwa, James A, lokepa, Rev. Wm. Kamau, ame Geo. P. K. Kaiama I I Kakauia mai e Theodort; Kelsey. I { Uoakalo He kaao-keia e hoolauna uku ana i keijshS o ha momi «api loa o ke aīu kahlko o ko Hawall Paeaina, a ua noi ia na manao kokua o na Hawail . i O na waa o Kana nona ka pu-1 ie maialo iho, o K»u-me-lieli ia <a i oie Kau-me- ia i ole Kau-mea-elieli)»; ma ka wehe(wehe ana a na elemakule a H. B. Nalimu ame Keoki P K. Kalama. Aia ma, ka aina o Nalimu ma Piopio. Hilo, na aki o na waa io Kau-melieii. O Kiw-mai-elieli ] ka inoa a kekahi poe. j Ua haawiia keia mau waa ku,jpua e Uli. ke kupunawahine o |Kana ame Niheu, i ka makuakane o keia mau keiki i mea e kli aku ai i kana wahine la Hina 1 iawe pio ia e ke 'liio kapuu o Ha'upu ma Molokai e Ka-pepee-kauila. i £ hookomo ana ka mea kakau ji ka hoailona - no ke kauo ana jo ka ieo, ame ( ) no ke ko'iko'i mawaena a maloko o na huaoleio. 1. £ kii i ka waa! 2. E kii i ka waa! Ua kalai mua ia he mau waa nunui a i ka wa i kikoo ai na lima o Kana ua poho ? ilaio. He waa akua keia i loaa i ka pule. Ua eliia e kanaka mailoko ae o ka lepo i uka o Paīiuli ma kahi nui 0 ke anu. Ho'i na' kanaka ajjau a 'napai na 'kua l na waa a hiki 1 Kai-palaoa e pili aīna i ka nu- | ku o ka muliwai« Wailuku, Hijio, O ka Paliull o ke au kahlko iloa he aina ia mai ke kai ahiki iiuka. aole iloko o Pana-ewa wale Itlio M& Maunakea -kei» Paliuli. i Olefo aku lft o Uli e k!i | Ka | waa, me iie meā ia a, huna ia Iloko o k» lepo no kekahi fe«mu. O ka "waa" i manao nui ia e kii oia o Hina. 3. I ko kupuna^wahine, O mi oia ke hine o na 'kua,, a o Hina kana keiki. I 4. Ia Hoa-nui i-ka-mapu O Uii keia ma kekahi ano, a ua pih pu ia Ka-pepee-kauila ka ho& nu-i o Hina. He pili ohana (kekahi hoa nui. O ke kaula mapu oia ke kaula e huki al ka waa. Kokua o Uli i ka huki ana i ka waa, Pili ka mapu i ka mapu ana o ke 'ala ame ka mapuna hoe. Ka, kekahi, he huaolelo e pili ana i ka wahine. ka olelo "makuu" i ke kane. 5. Ia Hoa-nui i<-Jsa-waa-lau O Uli keia a o Ka-pepee-kauila i loaa nui i na wahine; <he lau wahine kekahi. Pili pu! no ia Hina. He waa lau, he waa ia i okiia, kalalia, a kauoia. Ka kekahi he j laau waa ia e ku ana me kona lau. Lau na uhane mana k!ai ana 1 kela waa. Waa lau; he waa lawai'a. Na ka lau e hoopii ka i'a iuka o ka alna. Me ka lau e au ai i ka moana. (Nalimu) 0. la Hoa-nui-wOlwili-waa — O Uli keia ame Ka-pepee-kauiia. ua nakiiia a* k&ula wi : liwili i ke kaula pu (mapu) e hoopololei ai ke kaualako ana i ka waa. He manao jJHt kino kekahi. 7. Ia Hoa~nui~hoonoho waa Piii ia Uii k ke|ahi t Ka-pe-pee kekahi ame kekahi. "Ua hoorfohoia lie mau kanaka akama! Joa m&'ka ysī»pu a man\ita loa o ka pi|M-4SKe kaula. Aia ia lakou ka sqifo o na poe kauo wa,a," (Kal® Hoonoho o Hlna ma kona wahi Hoohoho ka waa paepae waa a paa/aole onioni i ka wa e kalai at aole no hoi i ka wa e huki ai (Kalama\ 8. Mau ka waa nSa-lana-ku Mau ka noho ana 1& Kina me ke 1M o Molokai, 1 * Y. piii ana lio klia i ka iaau koH waa ? ku ana Huna Ik l'ana [kiilalluns (Knloiu) C !ana-ku ■an?i ka laau iluak. n uahi\u;> 1 T ka lana maikai '»riP <j kk waa. > I( ,v ka waa 1 kl|| e (apii, kaV. c ku

al. Ma'u \a waa a paa ke kaula ma kahs o ka I?na-k\i fNaliniu), 9. He w&a ia-ko Hei wale Hei wsUe ke 'lii o Ha'upu ik Hina _ i; " He waa iako hei wale. O 4s*, hei u-,ale he olohelohe, he walho W!»le iho no. Ua hanaia. no 5 na waa kaukahl ma. .ka iako mua ame ka i&ko hope, a he wahl e kau ai kaūi mau mea e makemaHe a!. (Kaloku). :He waa Uhoohei -ia, 5 imal (Nalimu\ iHe waa keia e hei ' wale ana i [ka enemi (Beckley). : 10, Ho-ahu ka luahine i keia | waa .- ! Manao o Uli e kli ia Hina. | Pili ka huaoleio "iuahine" ia JPjr. jle 1 kekahi manawa. imana apau iluna o keia wa&' 1 mea e lanaklla a!. t7a nul na kupua e hoomana ana i kela waa. weliewehe a Beckley). Hoa-hu (loihi ka "a"),,Jftko i na mea a pa\i (Kupihe£) Hoa-hu.aoie makemake, ola kekahi manao (Kamau). Ua hoaahu mua ia, ua £ana mua la *e na 'kua a huna iloko o ka'lepo ma Palluli. (Kalama) , Ho-,ahu, ] hoole mai s aole makemake e ho- ' lo maluna o kela waa. (Nalimu). | Ho'ahu, Role makemake, doke- ! pa; Kaloku), O ka "waa" o ke j 'lii o Haupu kai makemake oxe' ia. ! AOLE I PAU !