Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 15, 8 August 1929 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

!A pau ka ka elemakule helu- | helu ana i ka pauku 24, 'huli ae la oia a olelo ae la ia Wilamaiki, <*He keu maoli ka hol kela o ke kanaka maikai nul wale o Da"hiela i kona nonoi aku aole e pepehiia na kanaka naauao o i Babulona." , j Olelo mai la o Wilamaikl, "O- i ia ke kulana o na kanaka olalo apau o ke Akua o ka lani, he piha Ir ke aloha I na hoa kana-! ka..O ka hele loa no ia o ko la„ kou aloha a hiki i ko lakou mau •enemi." •Olelo mai la ka v eiem'akule ( ia Wllamaiki, "Ke hele loa ae la .hoi kena mau olelo au mawaho. o ka Baibala. Nawai i olelo mal e ua a'o mai ia Buke ia kakou e aloha-aku kakou l ko kakou poe enemi?" , Olelo mai la o Wilamaikl, "E huli aku kakou i ka mokuna 5 0 Matalo a e heluhelu mai oe i ka pauku 44." Hikiwawe iho la ka huli ana a ka elemakūle i keia pauku, a heluhelu mai la oia I na olelo i palapalaia malaila penei: "Eia hoi ka'u e olelo aku nei ia oukou, E aloha aku i ko oukou poe enemi, e hoomaikai aku hoi i ka poe hoino mai ia oukou; e hana aku hoi i ka poe inaina mai ia oukou: e pule aku hoi no ka poe hoohewa wale mai ia oukou, a hana Ino mai hol ia oukou. Hoomaha iho la oia a na-na-mai la oia ia Wilamaiki me ka £kemu ole aka e noonoo nul ana ola 1 keia mau olelo a'o. A hala he manawa pokotfi, olelo mai la oia, "Ua komo hewa pa- ■ ha keia pauku iloko o ka Baibala. Ina he pololel keia mau olelo a'o, alaila aole wau i ike iki i kekahi kanaka o ke Akua ma 'na wahi apau a'u i hele a i noho ai, oiai, he ike no au i k& poe hele ika pule i ka haiia i_na. mea e ku-e ana X keia**mātt lelo i palapalala lāa k&la pāufctf. No ke aha la ka meā e a'oia nei j na kanaka elike me ia a keia 1 pauku e a'o nei?" Mino aka iki,mai la o Wilamaiki a olelo mai la, "E heluhelu mai oe i kekahi pauku iho, a e ike no kakou i ke kumu o keia olelo a'o." Heluhelu aku la ka elemakule i ka pauku 45 penei: I 1110 ai .oukou i poe keiki na' ko Makua i ka lani, nana no i hoopuka mai i ka malamalama maluna o ka poe ino a me ka poe maikai, na'na hoi i hooua mai maluna o ka poe pono a me ka poe pono ole. Ninau mai la o Wilamaiki: Aole. anei pololei keia olelo? Ke haule ke ku%ua, e hauie »7 ke' ana ia maluna o ka poe pc£ no a me ka poe hewa, aole ma'luna wale' no o ka poe pono a ua ole. hoi ma- kahi o ka poe pono ole. Pela no hoi me ka pa ana a ka la; ua pa like mai no ia maluna o ka poe maikai a me ka poe ino." Nui iho la ka hanu o ka elemakule a i mai la, "Pololei maoli kela. Aole hikl ke Tioole ia kona pololei. Ea, he Buke mai_ kai loa io maoli ka hoi ka Baibala. Pomaikai maoli ka hoi maua i kou kipa aha mai i ko maua hale.. He heluhelu lki no hoi au i ka Baibala mamua, aka, no ko'u ike aku i ka like ole mawaena o ka poe hele pule ame ka poe hele pule ole, hoopa» āi au i hele ana I ka pulē a ua lilo maoli i aia maopopo loa, a e ole mai nel oe. ke pli hou ae la ko\i maksmake i ka Balbala ame ka hele hou i ka pule. Ua t>iha ! Ra Iwakalua a oi o na makahiki o ko'u hele ole ana l k« pule." Olelo mai la o Wilamaiki; "A-

ole oka heie ika pule kakou mea e pono ai, aka, o ka. huli 1 ka ke Akua olelo eiike no hal me ka ka Haku X ft'o mai ai i kana mau haunaaiiiSk e huli nui i ka Palapala Hemole}® a e manao lakou he ola k.o. 1 aikou malaila." , Ninau mai la ka ele«l&lsfule, "Ua a'o io mai aiiei Jta. -Haku pela?" "Ae," wahi a Wilamai t ki i pane mai ai, e nana _ak;4, r kakou ma loane 5:39. A loaa ia'pauku, heluhelu mal la ka "E huli oukou i ka palapala hemoleie; no ka mea, ua'manao oukou, he ola mau ioa kp oukou a oia ka mea nana i hoike no'u." 5 K Ninau mai la. ka elej»afeuie, "Aoie anei o na kahunapule keia e a'oia mai nei e Jiult i ka palapala hemolele a na .īākou lioi e hanai mai ia kalpou i ka olelo o ke ola." ' 1 j Ninau mai la o Wilamaiki, "0ia.nae ka manao o'keia huaoieio "oukou" ma keia r p%ufcu e olelō mai nei,- "e huli oukp'u i ka paiapala hemolele? Ina' o na kahunapule keia e , nei, .aple anei e olelo maopopoia' mai pela? O na 'poe keia apavi e oleloia nei maanei." 1 ' Olelo mai la ka elemakule, "Aole ike iki i na hoahangji, p ko makou luakini e law'e ana i ka lakou mau Baibala l|kou ia lakou e hele ai i kat pule wa apau. Oia no hoi kekahi kumu manao o'u o na kahunapyte wale no kai makemakeia % Jjuli i ka palapala hemolele a nā lakou Jhoi e hanai mai i na hipa. M "PeJa no nae kakou' e ai nei ka k<fkou ai o kiao, jp& hai e hanai mai?;'.wahi % iki.i pane mai ai/'He i ko wa pepe a }iiktpje kaw Js^u & iho, e hanal npiai*. i .ka hiki āna ia kakou ke lawelawe no kakou. iho hoi mai la po a na kakou e no e hanai }a l&akou a koe ka wa e moe ai ma kahi moe i ka ma'i." I keia wa_ a lakou nei.e kamailio a»a«. hooipaka mai la ka makaui e hu a helelei mai la hoi na paka ua eloelo. Aole i lo» ihi loa, mahuahua loa mai la ka ikaika. o ka makani ame ka ua pu, a i ka waenakonu o ia po, me he mea la e hapal|a ae ana ka, hale iluna i ka ua. mea 0 ka ikaika launa ole o ka' makani e pa ana ame ka ua hoi e nou mai ana mauka mai.* 1 Aole i pau ka lakou nei mākemake ana e ala e kula Baibala, aka no ka hiki ana keia ino nui, hoopau koke iho la ka lakou kula Baibala ana, no ka jnea, nui'ioa mai- !a ka hu o ka makani ame ka owe a ka ua a hiki ole ke lohe pono ia na olelo a lakou, Hoi aku la lakou i ko lakou feau iuml pakahi no ka manao ana e hooluolu i ke kino, aka nae, hiki oie. iho la ja Wilapiaiki ke hiamoe, no ka mea, hoomanao āe la oia i kana moe a ka wahine q ka punawai i ōleio mai ai iaia aole e kaii ma keia moku, a manao iho la oia no keia ino paha, i hiKi mai la ke kuniu i papa ia mai al oia aole e kau ma kela moku. Hauoii īiio ia oia no Vona hoolohe ana i keia leo Haua, aka, kaumaha loa iho M nae oia no Miss Haie, oiai aia oīa i ka moana kal iipoiipo i keia wa, a ina e ioaa ana ka mj)ku i 15»ia ino, aoie maopopo ka palek.uia o na oiiua oluna ame na poe e ae apau. oluna o ka īheku. Hoolono ae la oia e ake ana 1 o ke akakuu mai o ka pa ana a 'kn makAni'&me ka nou ana o | ka un, eia iSae, ellke itw ; ana okapo i ao*at, p«la ka 1 oi mau *t o ka ikaika o j ana aka m&k&iu ka*riou aina a;ai a ka ua« P?la no i m hiki t k* ao ana o ia p*x Aole ]rso i akakuu.iho ka p* ana a>a | waknni anie ka ikmu ana a ka , ua, aka mau niai la no laua i ka iiaua hana, Aole kanaka hele 'ma ke alanui iala.no ka mea fua oi aku ka ikaikA b roa--1 kam e iuiu ai | mahi i ka wa e oili aku ai **> |kaht mea me k& mamatu mI waho o ka haie. a aole no e p*kekahi i pulu 1 ua 'no ka mea m*®ult kk

u. 6 ... niakani e pa ana me he r iih.oi.io lsi, ua lilo kV2x&ma*u luea uie. Aole i iujs.u ,ikl ino r hikl i ke ahiahl ana iho, akakuu Ikl mai ana ka ikalka o ka makani ame ka ua, XJa liio iho !& na alaAul 1 mau kahawai Lkeia la, a ua lāweia aku kekahi mau hale lehulehu mal ko lakou mau kahua e ku ana a k«kahi mau wahi okoa aku, a o kekahi mau hale hoi, ua lawe loa ia a_ike hou ole ia »ku iakou me ka poe no lakou la mau halē. Aole wahl a na kanaka oloko 0 na hale e hoio uku ai i pakele i keia ino nul e pa ana. O na haje ,e ku ana ma na wahl ano kiekie iki, ua pakele no lakou, aka nae, he mau hale no kekahi i ku ma na wahi kiekie i ]ilo „ i/ka wai mamuli o ka hehee ana p ko lakou mau kahua e ku na. Oleloia, aole i ikeia kekahi ino .nui elike me kela mamua atma Palani holookoa, Ua mii >11 ka poino o na. kanaka me waiwai. Hikl ole I na moku 010 tyaa ia la ke hoopuka iwahp o ke awa. Paaia iho la na moku apau, aole hpokahi moku 1 haalele i ko lakou mau wahl i mouoia ai. He mau moHu kekahi t haokomo mat ia la, a me ka hana nui i hiki ai i kekahi 6 "ia mau inoku ke komo mai, a hookahi moku e hookomo ma3 &na i ke awa i puhiia e ka makani a kau i kula a malaila oia kahi i \vaiiiQ ai i _ke- ; koena o kona mau la o ke 013, honua. Ua nui no ka na " moku i komo % pili i na uwapo, a e ole ka nui 0 ka poe kokua ina ua iiio lakou apau l ole. Kookahi mea nana i Iki ai I ka pihkīa 9 na moku i komo mai i kela, la ino nui wale puu kiekie e, ku ana niauka koke iho 0 ke .awa, a na ia puu i hoolulu mai l ke awa ma ka palulu an'e, aku i ka ikalka 0 ka makani, 3Blua mau moku pea kiakolu i ikela i ka la mamua iho me he mea ia e holo mai am no keia wfthi, no ka mea e pii pololei mai ana iaua, Aole he wahī mea i ikeia no i keia la me la ua lilo hou laua i ka' lkaika 0 ka e puhi ana ia laua u ug, pi§tolo paha..Jaua po, ka ,mea aole l lohe hou ia mai kekahi ioe» e pili ana no la.ua. $ waiho iki kakou ia WJ>maiki. ma a e hull ae kakou hO •' moku e Jawe la Ift iytiss Hale me ,ka nuljo na ohua e kau a :ma]|una ors, 2 ka. haalele ana 0 ka mol nana e paialewa hele aku : Miap Hale ma ka moana kat~ul uli a hohonu hoi i k& uwapo, he nanea wale no ia p kft noho ana o na ohua. Ua poluea Iki »0 kekahi maiLphua Uoko no o ia lana malie o ke kal. l»e hs ani&ol la, aka, 0 ka kakou Miss Ha}e hoi, he pelekane oia ma keia mea he holo moku. No kona maa no hoi i ka holo i ka moku o keia pono o k». kakou Mk»s Hale iluna o ka moku. Ua &110 Uke aku no oia me na 1 ka lalama hele njao a maa nei, a eiike no hoi me kona mau he: eleeleu, lilo aku la kek&hi mau ohua wahine ul opio i inau ho&loha nona, a pau ka mejhameha 0 ka holo as& o ka moana kai lipoilpo. He waie no ia o ia hele ana a kou a hiki i ka hola uml 0 i* po t ioheia aku la ka, hokio mai o na iikinl 0 ka moku, a .maos><?3>i iho la ia lakou ke pa lk*fls£ jp ai ia ,ka makanl, Me ka no ia 0 na ohua, ike aku i ka holoke mai 0 na ,i <f a ia nei, e hoopaa ana a C naki ana i na kapokni 0 ka moku, no ka mea, ua iho l& ka ike i ke 0 kn mgku e loaa ar.a l*kos me kona manao mua'ol? nae he ino keia a lohe oI« w&U i kc &'q, aka ma ka 8&&. 1 ka nana 1 kana mea ike pono iho la oty q ana keia 0 na ino nui aĀa f ike ana iloko 0 kona mau OM&hiki loihi 0 ka heio ana ma ka ana mai kona hoomaka e haaa iluna 0 keia mea mo> ku mai ke kulana haahia * hiki wale i kona lilo a o ka iwakalua no hot k«ia <2 kona mau makahik! 0 ka ©eiio kapena ana no Siifcu ana e hana As>ie i pa&