Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 17, 22 August 1929 — HE MELE PULE NO NA WAA A KANA Hakuia e Uli NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU Buke IV A FORNANDER, MAHELE III [ARTICLE]

HE MELE PULE NO NA WAA A KANA Hakuia e Uli NO KA MOOLELO O KANA AME NIHEU

Buke IV A FORNANDER, MAHELE III

Kajkaula nia! e Theociore Kelsey.

-Ua 4a -na-mani.: c ~l;a"!ehulohu.

41. O-Peheu ka pepeiao. Ua pono i& Kana ame Niheu e malama loa ina olelo a'o a pau loa], a tTli I hookomo ai iloko o ko laua pepelao, o ko:r,o lāua llōW o lea pilikia. Peheu, prominent, sub#tantial. <Ka-ha-_pula). Peheu, pehu (James A. Xoke pa|), mea pehu (Rev. I| B. Nanui, pu'lpu'i ip Lua-' hlwa). Peheu, ke ano o ka na-! kilkii ana o ke kupa-kaa (kupakee), he laau 1 ka pepeiao. Pe- i heu mal oe a hi'a aku. (O Kupake'i ka laau hope. Lalani 3'9.(?)) Laau hope, kahi e hikii ai ke aho lawaia me ka hope o ka waa Aia keia laau kee a pokole malalo o ka nuku o ka manu. (Pavld Malo Kupihea) Pili ka "heu" ia Niheu paha. (mea kakau), 42, O Pu-kokee ka pua. Iloko o kā olelo, aohe pu ko momona ua pili ,ka pu ko (opu |kp) i ke kanaka ikalka, ma ka manao o ka mea kakau. Aia imaluna o ka pola ke kino o ke keiki (pua) a. Hina, a ua kekee kona kino loihi i owili ia (pu ia), wrapped up, Ka-ha-pula). Oka cjiu nui hakaliak:: o.Jia..waa he pula). Ua moe o Kana ia TJII la ma kahi o k'a ai. Opu kokee, opu nui mawaena o ka waa. Pua? Pu'a paha. (Luahlwa). O ka apua o ka waa ola ka moamoa. O kahi mahope o kahi i nakiikii ia ai ka wahi i'a he la. CNalimiī). •

;Pu, he hipuu. Kokee, oia ka wili ana o ke kaula e loaa mai ai ka hipuu. {Kuplhea). 43. o MakiU-haohao-i-ka-lani kp meke. O ke meke (umeke, kahi o ka ai) kahi i hoahuia ai ka ai, aia] ma, ka 'ihu o ka waa. Aole nui j oika ai mala% (inakili, Kaikl o, kr. . Aia ka ai i ka laiil,. maiuna o Haup'u. Aole e li'uū'u i ka manawa kaua, a nolaila aohe | ai maluna o ka waa. Haohao, hookomo ka al maloko o ke mekp a hemo ae iwaho. Hahao, hpopiha kā opu i ka ai, (Ka-ha-pUia), " Makili, pili loa (tlght connetioni e like ia me na piko kaula i'hikiikii ia; e like la me ka pili ana o ke kai me ke kukulu o ka lani. Maklli no hoi ka hana ana (pnely finished as a fancy knot) i. Meke, pili paa a puni? . Ua meke Kahiki-ku me Kahimoe. (pili ka lani me ka moāiaa). Meki, kahi pi'o malalo o : ka waa e pili ana me ka iwt-ka-i ele. ■- ! ! Haohao ka lani, aohe kau ao, ua malie. (Kupihea). Ke meki, wahi ana uuku (he i puka maluna o kekahi ana, oia

kekahi. i'mea kska>jl MakUl, hamĀma- a hik! ia oe[ ke naim nialoko. Hihl'o iho 'waui e moe. Lohe i'ka leo; makiīlko'u maka, Haohats, lalau i n& mea| a pau a lawe ae. (lokepa)\ r i Haohao, ohi na mea a pau! maloko .o ka waa. Makili (hoololhi ka 'a*)» holhoi mauka ma ka hale, aole nae olelo makill Ika hale. (Ua hoo--cr ka 'a' o ka makili i wehewehe mua IāTT ' r _ Hao i ka wai a ka mawaho. foia kekahi olelo). | Ke meke, ka lu.a o ka waa. | (Luahiwai. j 44. 0-Xaim--toM trr-Icru - 1 Ua hoonoho la nhnne | kokua ma kela a me ke|3, 1 0 ka waa. (Ka-ha-pula). ! Knlna (hoopuka pokole ka 'a') ki'oe, kai mai ('a' pokole ma ka' hoopuka ana">;*hele ka huakal, : oia kekahi. (Luahlwa). ' Kaitfa, ka īokepa ua loihi kā 'a' ma ka hoopuka ana, | Kaina-llu, kalna wal <mama! 1 Kaina, kahi e kiola ai ka lUi = :o leā waa. (Nalimu). * j 145. O ka llu. | t No ka maikai o ka holo ana | i o ka waa hiki oe ke nana i ke ' aka o ka lani maluna o ka liu, (Ka-ha-p'ala). [ Hiki ke nana 1 na aka o nai manu kiai o Haupu. (mea ka-! kau). j 46. O Ku-anuenue ka iako mua. O ke ehu kai e lele ana ma ka ihu o ka waa oia ke kumu o ke anuenue. Oke anuenue, ola ke alahele o na Akua. Na ka uhane mana o ka iako i haawi mai ai i ka ikaika e pii maluna o Haunu. (Ka-ha-pula) i No ka aira ke anuenue. E na-1 na ana ka mea hookele waa i ke ] anuenue maluna o ka iako. | (David Malo Kupihea) , ' 47. ? O Hauhia-kaa ka lanalana. O ka manao o keia lanalana oia ka hoopaa ana. E hoopaa ia ana ke lii o Haupu a me kona! mau koa a me na kiai mami a'

me' Hina. (Ka-ha-pusa>, : No ke kaa ana o ka lanalana e hoa ai ka lako a me ke ama; kapa ia hauhiakaa. (H. B. Nalimu) Hauhla, hahau ia (struck). f James lokepa) Lanalana, hapal i ka pepelao maluna a hoolana—hoopau ka lohe ana a huli ho'u ma kekahi wahi oiā; kekahl manao. Hauhk j wDi 1 ke"lcāulā. 'Kka ka lima 1 k? v j kaula. <Luahiwa) ! 48. O Hoomau koi a ko waena. l Ke manao nei o Ka-ha-pula l o Hooma'u ko lako waena ka po~ lolēi, O Hooma'u ka inoa ō ka uhane man?,,o keia apana. Moe 0 Kana la Ull la maluna o ke kai Hiki he hoopili i kahi huna o ke kino. ' O Hoomau -koi a ko waena. He iako mawaena i kekahi manawa. He poia liilii maluna o ka iako waena, a. ina he wahine maluna o ka waa hiki iaia ke noho ma ia pola e kaomi ai i ke ama i ka wa ikaika o ka makanl. (Kupihea) 49. O Uaua ka aha lanalana. Uaua ke kino o Kana i ka ihanawa e pii ai, o moku kona ki~ no. (Ka-ha-pula). Uaua, paakikl, oole'a. (Luahiwa). 50. O Hooipo-a-ke-kolu ka iako. O ka iako hope oia ka iako i manao nui ia no ka palekana o ka waa. Pili i ke kumu o ka huakai, oia ke kii ana ia Hina. O Ha-ka-iani leo o ka ipo mua; o ke lii o Haupu ka lua; o ke kolu oia ka uhane mana o keia iako e hiki ai ia Hina ke hoopau i kona manao no Ka-pepee-kauila. (Ka*ha-pula) Ua oi aku ka hoop&'a ana o ka iako hope no ka palekana ke moku ka iako mua. ; Hooipo, pi'o mawaena/a kel|i wahl kuiu iiho malalo) , Kapaia keiā wahi pi'o mawaena hooipo, (iAiahiwa). 51. O Luukia ka aha lanalana, O ka hipuu i kapa ia o Pa*u-o-Luukia ua hana ia ma ka hu'na oke ama a me ka iako Luu, luu ilalo, Kia, e Ilkē me ke kuhi ana o ka pu (aim lor plungev, <Ka-ha-pula> Luukia, he ftiiiwāhine, hc ano i*n alakßi kekahi Wi\<i cf pnotfish). iKupihea) O ke-aka-milo ka inoa o ke anu, a o na inoa ekolu o na iako hiki no ke hoopili i ka wahine : hui ekolu manawa nte kane. E holhoi la ana o Hin* i kana kane 'mua O Luukia, he wahin? 1 makemake nni ia o ke a Vka makemnk? oiu aha e r.aIkinaki raai nei iA Hlna me ke V.' | o Haupu. (manao a ka mea ka O Hap& i kukau-lanl. | Hapai kukaaUni. Kukaulanl. Jiapai i ke ama a me nu wahi li-, |ke ele e hapni mauka. tl ua|hiwa). i £ hoomau i&. |