Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 18, 29 August 1929 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Wahi a Miss Haie i hoomau j j mal ai» "Ttia ho aloha ke Akua i ke leanaka, a haawi mai.oia i kana Kēikl hiwahiwa 1 loaa i ko \ kanaka k« ola mau loa, ke 'l nei au, ua loaa pu no laia ke aioha e hoopakele mai ai }a kakou 1 keia la mai ka poino mal a kela mau mea ana i hana ai. Ua hiki loa iaia ke kauoha mai 1 ka makani e pau kona pa ana, a i ka ua hoi. e pau kona hanini ana ;mai, a i ke kai hol, e lana malie kona niu i &!<-. Ua hanaoia i keia mea hookahi oial oia ma ka hor.ua nei iaia me kana mau haumana maluna o kekahi moku liilii, E heiuhelu aku au Luka : 2a-25; "A i ko. iak«u holo ! ana aku, hiamoe iho la ia; a ' neu mai la ka makani me ka ino | ' ir.aluna o ka moana\vai, a plha l |ae la lakou i ka wai, aneane el Imake, Kiii iho 3a lakou e hoala | l iaia, £ ke Kumu, E ke Kum.u ; ua make makou. Alaila ala ae 1 la ia, a papa aku la 1 ka makani la me ke kupiklpikio o ka wai; | u oki āēla ia iv.au mea," a mālīn ~ iho la. I moi la oia ia lakou, Au- J ! hea la hoi ko oukou manaoio? Weiiweli iho la lakou a mahalo iho la; olelo lakou ia lakou iho, Owai la hoi keia! ua olelo aku Tio ia i ka makani a me ka wai, a hoolohe mai no ia mau mea iaia." Hoomaha iho la kana he~ j luhelu ana a nana mai la oia i. ke anaina nui, O kekahi o la- ( kou, ua hele no i na kula.Eahati mamua, aka, e kala kahiko loa ko lakou haalele ani i ka heie ana i na kula Sabatl a u.a lilo loa ko lakou naau ma ne mea o ko ke Diabolo aoao, hookuuia ko lakou naau ma na liio loa ko lakou naau ma na ia ola hōnua ana, ikeia aku la ka haloiloi aua mai o *o la-

„l, • j. - uo Li j. ; a " * . O ri 1 ,d.l -> Jllv "'ioi fo ■ ko lakou mau puuwa) mo na ia a iakou e hele ana i ke HwlaSabati, 'na la lioi a lakou i lohe ai i ka olelo a ke Akua i ka heiuheluia maī. E mea ana o Miss Hale e kamailio hou māi, komo ana .kekahi o na kanaka hana oluna o ka nioku a holo aku la me ka mama a loaa ke kapena, hawanav,'ana aku la oia i kekahi mau olelo 1 lohe oie ia aku heaha la ia mau olelo, a ku koke ae la ke kapena ma kona walū a noi aiai ia e kaiaia aku oia, no ka mea. ua kiiia mai-la oia no-kekahi waiu mea iiiili, a puka aku la me ka awiwi loa. Aole i hoike mai ke kapena i ka mea pololei 0 ke kumu o kona kii ia ana mai t aka, ua hunā oia i ka mea oiaio, a olelo ma,i oia, he wahi mea liilii kanā mea i kiiia mai ai,-oiai nae, he kumu nui loa kona mea 1 kiiia mai ai, oiai ua poino ka moku, a ua liu ia a ke komo nui mai ia ke kai. lioko o ka manayv& pokok', luua mai la na poe |hana apau e neho ana iloko o kela halawai e hele e kokua i ka pauma ana i ke kai mailoko aku 0 ka moku i ole ia e piholo ilalo 1 ka opu o ka hohonu. I keia ana mai, o na poe

| hana apau o ka molni, hoohuoi I koke iho ia ma ohua apan, u«' ioaa ia paha ka moku i ka poino. a koe nae aole lakou i maopopo i ke at\o o ka poina a pehea la k& mi o ia poino. pihoihoi loa iho la na kanaka, a hiki no ia Miss Hale ke ike aku ia kmlana maluna "o kana j anaina. Oielo mai la oia me ka , hoonui ana i kona leo a i mal la. j "E na hoaioha, e hoolana i ko j oukou mnnao, ā e holuheUi aku j au ia oukou i kekah'; mau pa e pili ana i kekahi poe il\u \ < kekahi moku i k»aa i ka ino mu elike no mo kakou i keia H " e hoomanawamii mai ouke a .1. Huii ae la o Miss Hale i kana ( B;iibala. wia Oihana 27: 21 a he- ; iuhelu aka la nio ka leo niu & | pinouun ol«. "A ioiiu k»«. a» , A h * .u. ku mai la Fai*lc iwaeaakonu o lakeu l u\ai la. E ; ,i ka. ik \ ina oiikou i ho v lehe i k \ u, aole hoi e heino mai, ? inai Kc-et« mai, ina ua pono. a- [ , L .t kikou ■; 'oaa 5 kiMA po--,r.0 a r,:.c Kvui poho Ano hoi. ke s ,„-0; ..Uu jiei av. m oukou 0 ol'- j . •; o/.koii; no ka mea aole e lik> ! ~11« kekahi oia o oukou." Pani | ~c h e Miss Haie i kana Baibala ii oieio &ku la i ke anaina. 1

"He oiaio, ma ka xiin& maoli aku i ko kakou kulana i keīa la, aole he wahi maoaolaua no kakou, a hookahi wale np o kakou mea e pakeīe ai, a oia.no ko ke Akua aloha. Ina oia e aloha mai 5a kakou, e palekana afia no kakou, aka, 1 nana ole mai kela ia kakou, alaila, e kanu ola ia ana kakou iloko o ka opu o ka hohonu. Aka, he manaolana ko'u e aloha mai ana no kē Akuā ia jtakou r a r e loaa ana ia kakeu ka pakele o ko kakou mau ola elike me ia a Paulo e olelo hql maluna o ko iakou moku i kela poe paakiki a hoolohe ole i kana 1 ka-ua ai ia lakou aole e haalele i ka aina. Pela no hoi kakou, ina aole kakou i haalele I ka aina i ka la a kakou i holo mai ai, ina no aole kakou e loaa i kela ino, Elike no hoi me ka Paulo i olelo ai, aole e lilo kekahi ola o kela poe iluna o ko lakou moku, pela no hoi au e olelo aku nei ia oukou, aole. e lilo ana kekah) ola maluna o keia moku, a i mea e "hoopiīiia mai ai ke 'aloha o ke Ak\ia me kakou i keia ke nonoi aku nei au ia oukou e pfelu ko kakou mau kuli apau no kekahi mau minuke, a e pule au ma ka leo a e pule pu mai hoi oukou ma ka naau." Kukuli like iho la na poe apau i koe iloko o ka lumi aina, a pule o Miss Hale. I ka pau ana o kana pule ana, ekolu eha paha poe i pule mai ma ka leo me ke kali ole o kekahi no kekahi. I ka pau ana o ka pule ana a ia pee a ala ae la lakou iluna. Ku mai la kekahi kane a i maija, "He hana keia i hookamaaina ia la'u e ko'u kupunawahine, afca, i ko'u kanaka makua ana hoi, poina aku īa au i na mea maikai i a'oīa mai ia'u p kuu

k • .HT.HV ■/• n■ • '> h " -•'» la ""s<" a. .. 1 "s *p,t, U 1 4 Hie'u t .u<uhauha ka'u hana makemake loa; aole hoi o'u makemake e hookokoke i kekahi halepule. Aka, i keia la, e Miss.'īiale, ke olelo nei au me ka hilalilla ole imua o keia anaina, mai keia la aku, e hoohuli hou ana ka ihu o ko'u moku kino mai ke awa a'u e hookele nei iaia a kau aku iluna o na puko'a, a i ole piholo paha iloko o ka hohonu o ka moana a ke Diaboio, a e huli ana ia e holo no ke awa a kuu kupunawahine aloha i mākemake ai ia'u e pae, a mat keia la aku, o na halepule ana ka'u mau wahi e ka'ika'i mau ai i ko'u kino no ke koena aku o ko'u mau la i koe o ke ola ana "ma keia honua. I ka noho ana o keia keonimana iluna o kona noho, ua ku hou mai la he eha mau keoni-mana-ame elua lede a olelo mai la elike me ka ke kanaka mua i olelo ai. I ka pau ana o ka keia poe kamailio ana, h<3okuuia iho la ka halawal, & hoi aku la na poe apau, me ka hauoli o na name he mea la he ipalie ka moana. Hoi no 'hol 6 Miss Hale i kona lumi. I na oiiua i- hoi al i ko .l&kou

} me na. aj ia hoi ke kapena ame na poe {hana apau o ka moku i maopopo 1 i ka liu o ka moku ke pihoihoi la ime ka piha maka'u. Iloko .o ka i hooikaikaia o ka paumaia o ke; | kai e komo ana iloko o ka -nkiku i e na pauma ehp, oiuna o ka mo- | ku, aole he wahi mea a eml iho I o ke kai oloko o ka moku, aka, [ ma ka nana me he mea la [ ke mahu&hua mau la ka nui i o ke kai oloko o ka moku. Maho- ) ka heoikaikaia ana e paum < ī ka liu 6 ka moku, * ike ke k )um e hiki oie ana l&kou ke ii ikila «mluna o keia kai,e komo inai nei iloko o ka moku. ; noonoo iho Ift oia e hele « hoike l keia mea ia Miss Hale. no ka r mea. manao 4ho la oia aole o lakou wahi manaolanjv i a r iia hoi o hoolohe m.u ke Akua k; mīss Kale ke- pule aku oia t \o Akuu a loaa hoi ia lakou ka P*..:ekana> Mahope o kona nalu ana iloko ona me keia manao iv keknhi n\«r.iuva. h<?I« io aku la <na e hui 'ine Mtss Hale. a heike aku la oia i keia/piiikia o iukou Paha'oha'o loa ke ks-' pe?vi i ka ike ole aku i ke kau iho o na heieV»eier.;v pihoihoi a maka'u maluimo Mi« Hale, akf»

H ■■ ■ - n: n< v,-~:c r: ■ r/.ca i /i'.w.i 1,; :: 11'; : . :v.:?;• ooe o | iku i»waa K«ie ku -ēkomu oie ana I !no kekahl mau kekona, he-mea- : l:ci !iana i hoopaha'oha'o loa aku : ke l::vienn. paiv» mai la o i Mi{!s Hale. "Ae, he pono nui no l teeia, a He mea hiki ole ioa ia | kakou ke bana i kekahl hana 1. ! nur ui k.i pukn kahi e [-komo mai la ke kai, aka, aoīe l iryif*n 'V- ī r.la i frf. al-in—TJ.t waie no īaia iee hana i na mea apau. O ka pilikia oia ko kakou manaoio oie iaia, Pehea, he manaoio no oe i ke Akua?" wahi a Miss Hale i ninau mai ai i ke ieapena?". Paiie mai ia ke kapena me ka ieo haaiuiu i piiia i ka maka'u: "Aoie o u inanaoio i ke Akua, aka, ma oi» e hoopakeie mai ia kakou mailoko mai o keia piiikia nu'i, aiaiia e manaoio no au iaia, a e iilo no au i kanakai heie puie ma keia hope aku." ' Oieio aku ia o Miss Haie i ke kapena: "Aoie ola ka pono. Ua like ia me ke kuai i k& Akua. He pono e loaa mua ia oe ka.manaoio." * : Oieio mai ia ke kapena: "Aole paha he manawa a kaua e hooioihi aij ke kamaiiio ana. I,heie mai ia wau e hui me ,oe a, e noi aku īa oe e puie aku oe i ke Akii»-, a maiia hoi o aioha mai ke Akua ia kakou a hoolohe mai i kau puie a palekana kakou mai keia ino nui. ! ' | Akaaka aku ia o Miss Hale i ke kapena me ka hoopuka oleio hou-oie aku, Nui loa iho ia ke pihoinoi o ke kapena a oJ(slo aku ia, "O ka aka mai ka lioi kau, k.ai no hoi e puie aku oe i ke Akua ī pakele kakou, no ka mea, o oe pu no kekahl e make ana ke poino ka moku i keia la." Oieio mai ia o Miss Hale, "Oke kumu o ko'u aka, mamuli ia o ka uiu ana ae nei o ka manao iioko o'u e noi aku ia oe e puie pu no kaua a eiua. E pule mua m a-ia oe ka pule hope," i Oieio mai ia ke kapena, "Aoie o'u ike i ka pulē a pehea auanei au e pule aku ai?" wahi a ke kapena. : Oieio hou aku la o Miss Hale, "He mea hiki loa keia o ka pule. no hoi noi ana i

i kou malīuakane no kekahi mea l aa i makemake ai e h£va7?lia mai i i e la, peia no hoi oe e pule aku j 'P» KP. rt,»v»ā, *•> C k.Jui. , L '.* ■> ■ Jlk* iiv V : 1 ī 'T; t . 1 a 1 ! t o Mias Haie £ noi ī Ke Akua e I Moopakele mai ia iakou apau i jlfiela la mat Jca poino mai i ike [iliaka ia akti, a e hookaakaa hoi i i na maka o ka poe ap'au oluna j o ka moku, mai ka poe hana olliima o ka moku e hoomaka ana !me ke. kapena e Kukuli pu nei ! Hie ia imua o kona alo ahiki aku i ke kela hope ioa, a pela pu Hol me na ohua apau i ike lakou he Akua mana o lehova, a he Akua aloha hoi i na 'keiki a kanaka." * Ke hoelohe pono loa nei ke. kiapena i ka Miss Hale pule ana ahiki wale i ka Amene ana, Ke ■iho la kona waimaka ma kona nfliau papalina oiai ua pa mai la kona naau i ka Miss Hale pule Walohia. A pau no hoi ka ia la piule ana, pule iho la ke kapena. O ka maka mua loa keia o ka puka ana he leo pule mai na aku o keia kapena, a*ua like maoli kana pule ana i kela wa me he mea la ua kamaaina mua oia ia mea he pule. A pau ka laua puleana, hele aku ia ke kapena me ka manao mama iki a kahi a na kela moku e'hoohana ana i na pauma me k-a ikaika, a iloko wale no o ehiku minuke, ikeia aku la ke akakuu ana iho o ka wal, a pela Ka hele ana a maloo loa a koe wahi wai ole. iloko o ka moku, Ua lilo keia i mea hoohauoll nui loa mai 1 ke kapena ame na.j poe apau malalo ona, aka, ua j hoopaha'oha'o loa ia mai lakou • i ke kumu o keia i>aa honua ana j o ka liu o ka moku. Iloko no nae 0 ia paa r»na o ka Hu o ka moku, makemake iho la ke kapena « 1 hoohuli h'm i ka ihu o ka mpku | e hoi 1 ke awa a lakou i haalele [ ai i ka la mamua iho. a ho<*luU iio ia iho la ka lliu o ka moku elike me ka makemake o ke kapena. Ua lilo ;no hoi kela 1 mea hoohauoll loa mai i ka manao o na ohua o ka moku, oial, eia no ku ke pa nei me fea -ikaika, jfc Mla he nn\u hov* ekoīu o. ko iakou nei holo atJt tn» keia alu peki ku.v hoomao|oi>o ia iho ia ke ano akakuu ani mai o ka ino. ; J AOLE i PW \ ' i 0 ke aloh* oiaio. ia 1 k« nanu ī oie e annnu. * o k raanao o Uuaolelo ma ka olelo HeWra he ī r[\ t ka m|te