Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 31, 28 November 1929 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHA MEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHA MEHA

MOKI NA XO. MALUNA O NA ALE AHIU O KA MOANA. • O oe kekahi o ko'u mau hoa-; ioha maikai," wahl ana i pane» mai ai ia Hamona, eia nae, aole loa wau e ae ia oe e hoopuhīll mai 1 iea'u mau hool%la, Owau ka ona o keia moku, ai eia kakou ma Kii moana. O ke kanaka e hooko oie ana i ka'u kauoha, e hoopaa koke ia no oia i ka hao. Aole o u makemake e ike ia oe maioKo o ka lua e Sidane." "E ena no kekahi mea manLiia 0 ko'u komo ana aku iloko o ia kuiana," wahi a Sidane Hamona 1 pane aku ai me ka huhunui, "a mahope aku e hoomaopopo ia ai ina e hookau ia mai ana kekahi mau hana limanui malunia: 0 makou. He hiki anei ia oe ke ! hoike mai i kekahi kumu kuponoi • no kou hana ana i keia hana?" "Ua ha'i aku nei wau ia oukoui 1 ke kumu o ko'u hana ana i keia mea ia kakou e ai ana," wahi a ■ Heseka, a ua pau ioa ae la kona : ano huhu. "O keia poe maiuna ; o keia moKu r keia pOi aia ma • kg iakou mau Umālia ano hookele waiwai apau ioa o ka aina. Na iakou e hookele nei na hana I kudala ma Wall Street, na ba- ' nako nunui o ka ama, na hui a- . lunu, na alahao, a haawi kauoha t .aku i ke aupuni. He makemake!, ; ko'u e ike heaha la ka hopenā! ina lakou ē i ka manawa » hookahi. E hīki mai ana no kekahi mau mea ano nui ina e ho- > okoia keia mau mea. O ka nlnau malaila, "Heaha ka Vioppna?" Aohe mea i ike i ka haina. C»vrau ka mea nana e imi a lr>aa ka haina. • He makemake ko'u e oki j ko iakou hui kamailio ana me ko iakou matt ,hang, liookele waj x«i he goē maW lakou i ke?a wa rne ka ike ole ia mai e kekahl e ae. He ko'u e hoouna aku keia poe i kekahi lohe i ko lakou mau ohana pakahi e olelo ana he maikai lakou e noho nei a mai pihoihoi hoi i ko lakou kaawale ana mai. Na keia mea e hōomama aku i ka manao kupilikii o ko lakou mau ohaim. Ma ia manawa aku ala11% nana aku ina e hiki ana na hana hookeie waiwai o ka aina ke holomua me ko lakou komo . pu oie ana e lawelawe no kekahi manawa. Aole anei keia he kumuhana ano nui?" ' Ua hoomau iho Ia o Hamona i ka hoiohoio ana maloko o ka lumi me ka pane leo ple mal. No Heseka iho, e noonoo nui ana oia maiuna o keia kumuhana ana i hoolala ai. "Ua maopopo anei o Mr. Van Horne, Ka o ka Record, i keia mau hoolala au?" wahi a Hamona i ninau| aku ai. "Aole loa," 'wahi a Heseka I pane mai ai me ka «wiwi. "Aole wau i hui me Bobe no na mahina he eono. He hana pilikino keia no'u poaoi iho, I keia manawa ke hana nei wau no'u ponoi iho. Aoie wau i "manao e hana i keia mea mamua aku nei, he hookahi puie wale ae nei no o ka ioaa ana o keia manao ia'u, a ua hiki mai keia manao me ka ikaika. I mea hoi e holopono ai, aoie loa wau i kamailio iki i kekahi mea no na mea e pill ana i keia kumuhana a'u i manao ai, a ke manao nei wau e apono mai ana oo I keia hnna a'u, a e komo pu mai ana ae e kokua ia'u makma o keia kumuhana E kokua mai ana no ee ia'u i 'ka wa e pau ae ai kou ano piena. E hoi aku ana wau e hui me n& hoaloM o kaua. Mahope anei manao mai ke hoohenehene aku nei wau ia lakou." No ka uluku o ko Sidane m&nao. aohe ota i pane leo aku, uā hoi aku la lana no ka Iuinialua, a oia ka wa i loaa aku ai o S>lves!or V;ncen*. ia iaua, e like |iv.e ka nuv. i hoiko mua ia ae nei. j I ko Heseka koir,o ana aku, |ua ike il'.o la oi.v he makemake ka poe malihhu ana l au'a ai e ( hoi e hiiunoo, a ua olelo aku la oia e hoi lakou roa na luiui i hoOw'.akauk.ui i,; r,o lakou. a ua kauoha .''■k'i o!;i i kokal . o na kauwa e nana i na sne& hema-

hema t» keia poe. Ike komo ana ' aku o keia poe maloko o ko la- \ kou Imui pakahi, ua ike iho la, iakou ua hoomakaukauia na, mea apau no tea lakou pono. Na lole moe po, kamaa, na pono lole , o kela. anif keia ano, a hoomaopopo iho la ua huolako ko lakou ,mea Mana e pa a nci i na mea apau no ko lakou pono. Ua haawi aku la o Heseka 1 kona aloha ahiahi j keia poe a hoi aku la no luna o Kfa oneki, a malaila i loaa aku ai o Mr, Vincent iaia. Ua ano inoino ia kona mau helehelena. Ua hoao oia e kamailio me Hamona, eia nae, aohe he kamailio mal o Hamona. I kona ike ana mai ia Heseka, ua hele mai la oia, "Ihea la hoi oe i kamailio mai nei i ka oukou' wahl e nolo aku ana?" wahi ana i ninau mai ai ia Heseka. "No na mokupum o ke Kai Hema." "He makemake ko'u e hoi aku no Nu loka," wahi ana I pane mai ai, "Ina e pau ka'u hui kamailio ana me Mr. Carmody, e hoolele oe ia'u. A ihea kakou e holo nei _i_ keia manawa?" "No ka hikina.'' "E oluolu anei oe e noi aku la Mr. Carmody e hui kamailio maua i keia wa ano?" wahi a Mr, Vincent i noi mai ai la H«seka. "Aohe e hiki. Ua hoi aku nel oia c hiamoe. E noho mai oe me makou, oka manawa inaikal loa keia o kou oia ana. He kanaka hookele nana paha oe, aole anel pela? Ac. Nolaila hoi ha, ala oe iloko oka laki. Aia maluna o ,kcia moku i keia po he eono o na kanaka waiwai loa oka honua nci. Ina oe e kamaaina ia lakou ua hiki ia oe ke hooho]o~ mua i kau mau hana me ko lakou kokua ana ia oe, ina no nae he akamai o*.. ma kau oihaAa,. Mai nookanaiua oe. Hui pu aku me lakou, mai hookuukuu wale ; keia ulia maikai, mai ae aku ia lakou e hookaawale mal ia oe aku. He nui ka manawa e loaa ana ia oe. Ke ike aku nei wau he mau kii kekahi au. Maikai kela. E Bone, e alakai aku ce i keia keonimana no ka lumi helu ewalu." "Ke manao nei wau aia wau iloko oia kulana hookahi, Mr, Heseka, eia nae, aohe ia he mea no'u e kanalua iho ai," wahi ana. "He ake ko'u e hoi i hope, eia nae, aohe e hiki. Owai keia poe keonimana?" "Manao wau ua ike mua oe ia lakou. E hoolauna aku no wau Jia oe ia lakou i ka la apopo. Eia o Mr. John. M. Rockwell, he mea nau i kamaaina; Andrus Carmody, he kanaka hookele hana hao ame kila; Palmer J. Morton, he kanaka hookele oihana alahao; B. J. Kent* he kanaka kudala waiwai no Wall Street; | Hiram Haven, he mea hana kojpaa ame Simon Pence, he mea hookele baneffco— e pono oe e lilo ko mau kii iaia ina aole oe e malama pono. Mai hoai-e daj la aku oe iaia. O Sidane Hamona ka hoi kekahi, kekahi o ko'u mau hoaloha piliklno," wahl a Heseka. "I ka lohe ana oVincent i keia mau inoa mai ka.waha mal o Heseka, ua puu-a a-a ae la kona maka. Aohe he hiki iaia ke kamailio ae, j " Ache waiwai o kou haalele jkoke ana mai i keia ulia laki," j wahi a Heseka, "E Bobe, aohe i jai o Mr. Vincent. E haawi m*".! J or i na mea maikai loa o luna ■:ui e keia moku. E kala mal ■i.i'u. i hele ana wau e hui kama''.ie :ue Kapeua Wak\." Li manawa hookahi no hol», a;.i. kola mau kanaka onamiUok.i t-ono maloko oka lumi o Mv'it.-n kahi : hui kamailio ai. | V.} hoi hou mai ka noonoo knj |vno :i.iko o lakou i keia mana-j ,»"■. .i koc no i-.ue o Mr. Pence, a j ho.-.nak.i .ie :.i lakou e kuka me \ he 'i-.fT. :.i au no 4akou ma ko ;!.»V\: :v.-.u keena ojhana ma Nu' jtck.i a hoi hi poe paa plo' [i-./'.unj «■ koiv.ihijn-.oku ma ka! ! l" ■-'~. s.'onm.;u«f' wahl a Mor-, ji-"". : mal ai ia lakou J; j' '«'•'•' Po4|h •.:;-• uLmaUuw o j' ,- "- ■ efci:r..ulio* kakou no naj o j- V.«:;,; :\o*ke:a hMU H» , '-w- 5 . : .\ . .v t -v. an* healu la ka

kakou hana kupono e hana ai. He hoolala anei kekahi au e waiho mai ai e Mr. Kent?'* "AOhe a'u hoolala," wahi a| Kent. "Ala kakou iloko o ke ku-: pilikii. Ua hoolala mua o Hese- ! ka i 1 kana mau.mea e hana ai a ' !pau loa, a he makemake ko'u e' ! nana aku ike ano o kana lawe-' lawe ana. Aohe a kakou mea e hanja aku ai." ' I "Aohe he like o ko'u manao me! kou," wahi a Mr. Morton 'me ka htllnai ana aku ihope o kona noho. "He mea kupaianaha loa ! lna aole e hiki ia kakou, he poe ! kanaka hookele walwai noejau i ikefla a puni ka aina, ke hoopuhili i ka hana a kekahi kanaka pupule a kolohe paha. Ma ko'u noonoo iho, he hana keia ma ke \ anOjimi dala/' i "Dala?" wahi a Kent i hooho, ae ai. "Ehia a kakou dala me! kakpu i keia wa?" Nanao iho la! ota Uoko oka pakeke o kona 10-! le *?awae a waiho mai la iluna 0 k4 pakaukau he 38 keneta a mailoko mai oka pakeke uwaki I he hookahl bila $5 ame hookahl 1 bila $2. "He $7.33 ka*u hookomo !no Ueia waihona a kakou e manao'ne!.** "Aohe I pili ken a mea no ka hani a kakpu e mauao uei," wahi a Morton, me ke ano 1 hoouauklukl. "TTa maopopo ia kakou apati ua hiki loa ia kakou ke kaJioha aku i ka hulmi a kakou e makemake ai." "Able e hiki ia kakou ke k"iuoha i ka ino&na e haawi aia; 1 ka huina e nmkeaiakeia ai/' wahi a Kent i pane mai ai ia Morion. "E nana peno, sua* kala ka huina dala e hiki.al ke hoouluia ae mawawia o kakou eonp oaanulioiuv i keia, He |7,33 ka*u a eia la." mai i ua dala aei ilual b k« pakaukau,, "&ii& au dala e Mr., Haven?" mj& iho la o Haven, i ko»»; mau pakeke a w&iho mai la iU;

na o ke pakaukau he $31.62. "O waiwai maoli oe," wahi a Kent. "Pela no oe e Mr. Carmody?" "Ua nana iha nei wau ia'u iho a loaa iho nei ma ko'u mau pa- | kekc ka huina o $12,25," wahi a, : Mr. Carmody. I ka ike ana mai o Mr. Morton i ka hana a poe ua olelo mai la oia aia ma! kona pakeke ka huina o $428.85.' O Mr. Rockwell hoi, ua waiho! mai oia i ka huina o $78.15. ] "E haawi mai oe i kau haawina/ e Hoahanau Pence," wahi a Kent. "Healia kau hookupu no keia waihona hoomakaukau kaua ?" "He 11 a'u keneta ame hookahi kikiki kaa no Burukelana," walii a Pence. "Aohe o'u lawe nui i ke dala, he kikiki kaa wale rxo. He mea maalahi loa ka haule ana o ke dala a i kekahi manawa e powa ia no oe. Ua nalowa- [ j le he hookahi dala mai kuu pa- \ |keke aku mamua aku nei a i ia manawa mai aoie ioa wau i ae, iki e hookomo hou i mau dala! ,nuuui maloko o kou pakeke." I "Pt;la mai ko'u iohe," wahi a ( i Kent. "Haawi mai kau 11 kena-; j ta, Ua maopopo no ia oe ka o|lelo nane e pili ana ike dala a |ka wahliwkanemake. E koiup' ! no na mea apau iloko oka helu,] Aia he huina o $5!i5.20 ia kakou, !i kola wa. He avelikc niaikaX keia hvaer.a o eono onauiQkjjua, Ache o'u lawe a oi aku maluna. o $100 maloko o ko'u pakeke,,, Honha aku ka kakou hana me kfh; pun dal.r v ' Mjl ko'u manao." walu a M.or-, ton, 'aoUt- mea e hiki ai ia kakou ke hana aku me ken a huina ,dala." Eui nae he mea. maikai no ,ka hoouuopopo ana i ka nui e! ,ka kakou viala nu ko kakou ft-. !ma i keia :r.a;u>\a. Eia ka'u mea e nevnev ne; li;a aole i,pu-' pule Uu.vU kei& kanaka o Heae-. ka., alalia, ke liaua no; o;a i k«* me .a e loaa a: kana da^t

mala kakou aku. Malia paha ke kali mai nei oia i ko kakou haajd aku i puu dala nui e hookuu ai ift kakw. Oka ninau mua,, e.uku anej. kakou iaia, a o ka iua,,heaha ka huina? Ma ko'u noQziQa.paßol iho, ke noonoo nei wau i keia kumuhana ma ke auaJyaokele waiwai ana. He dala r kp'u manawa. Ua komo kakou iloko o kekahi kulana e like me ka iole i paa i ka uniii a ka popoki. a o kekahi no hoi owau kj& kumu o ko kakou komo ana iloko p keia kulana a nolaila Qwau ka,4neA. nana e uku hapa k* e hooholo ai m k& n|& no ka hookuu anj, kakou." "He jbj4 ko>,i||ajaawa i noonoo al ina ia. a hoopaaia M& ana i kekahi huina k& hookuu ana ma|. us, manao wau e ! make vmz\ matnua o Iwu y «*» n a ik§k§iU keneta, eia nae h ! ka mai o ua mea ,a<tf* a.uqoß«SL M .i.ka po« o kau;nale Mft Irfpaknia. aku keia mau [noonoo ,m»&M liQOhQio nei wau i ka huina e o'u," wah: aku a; i kakcu e sia«s»■ no ko ia- , .. Aste poaiaikai e kma i ka mea ausuiio ok i ka ttkana. »&4 x««i»& o Ao&e bumml o.ka. puk aia ka;;. oka pauaiaele. p> Oka ajfea e. Inki k« kaaou iho 1 S^^p. ? ka ImOna oia ke ■ltoq|MU^,JlJjqj|a A i». ke k*"«aaha. ,1 » IS&Bik kc