Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 34, 19 December 1929 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA

MOKUNA X,IV. t. i WAIHOIA I KA AINA | MALIHINI ! | Ua lele mal la 0 Hpseka i hope j a nana aku la me kana ohenana. a \ kona īke ana aku ua make k« trioo : tia lelele ae la oiaHunā a hooiimka ae la e uwa me ka leo nui, me ke kiola ana ae i kona papalekapu i ka lewa. "Ea, pehea ko oukou manao no keia? C r a oleloia hoi aia a ku ka maka alaila make kela ano holbholona. O ka'u hoi, aole. Uā ōi s.ku ko'u akamai mamua o ka poe nana i olelo mai ma ka

maka wale no e make ai ka aligela," wahi a Heseka i kamailio ae ai me ke ano hooio. "O kekahi," want ana i hoomau mai ai, "pehea ko oukou manao e pili ana i kuu mokupuni? E loaa no ia oukou na lealea maikai ana maanei i oi aku mamua o Nu loka E hookuu 1 ka waapa '. keia manawa e Kapena Wats, he hohonu ka wai o keia wahi a p hele kakou i kula e nana poro ai ike ano oka aina."

"No ka piha kaumaha no o k<>la poe i ko lakou la we malu la ana mai me ko lakou maopopo mua ole, ua hooko mai la lakd'u ike kauoha a Heseka me ke ano ulolohi, a i ka ike ana d Heseka i keia ano kaumaha o ua poe nei, ua hoao ikalka iho la oia e hoomama i ko lakou manao. Ua hauoli no hoi oia i ko lakou hiki maalahi ana aku ma ka mokupani ana i manao ale noho lakou, ame ka maikai o ke olakino oka poe apau, a ua olelo iho la oia iloko ona he wa no e hiki mai ana e haawi aku no lakou i ko lakou hoomaikai ana iaia. : I: ! ..»,«.':' ah:a?*

tie'io aku ia o Kss'ofc'. ia 'U>.kou m* nei: manao mai ana &&ffii h* ano ka'ena au i ka olelo ana aku ua kahea au i kejla mokupuni o Mokupuni Heseka. O ko'u mea i haha ai me keia, ia'u i loaa ai keia mokupuni, a Ina he makemake ole ko oukou i keia inoa, e hoiko mai oukou, ana oukou e haawi ka inoa. Eia nae oka rula mau mau, oka mea nana i ike mua ka mea nana e hea ka inoa. G ka'u kumuhana e waiho akt: nei imua o oukou, he makemake ko'u e kau aku i ka hanohano maluna o ko kakou hoaloha o Mr. Morton, ike kahea ana i keia kaiktiono a kakou e ku nei ke Kaikuono o Morton."'

"Ke haawi aku nei wau i ko'u] mahalo," wahi la Mr. Morton.]

"Ke ae aku nei, au i ka hanohano i kauia mai maluna o'u.'j "Aole 1 pau ka kakou hana/j wahl a Heseka i ka pau ana o ka lakou ai ana, "e lele aku ana kakou no kula a malaila oukou e ike ail kekahi mau mea ol aku o ke kupaianaha mamua o kaj moowai a kakou i ike iho nei. E Kapena Wata, ua piha anei ke kai no ko kakou lele ana aku i kula?"

"Ae/* Wahi a ka pane a ke kapena, "he 14 kapuai ka hohonu o ke kai i keia wa, a e hoomoe koke ia aku ke alapii oka moku no oukou iloko -o umi minute."

Ua hookani aku la ke kapena i ka bele no ka hoonee ana aku i ka moku a kau pololei aku la ka ihu no kekahi pohaku nul palahalaha e ku mai ana ma ke ka'e oke kaikuono. Ika nana aku a ka ike a ka maka, he i.ani maoli no kela wahi mokupuni s a ua komo iho la ka manao makahehi Iloko oka poe apau oka moku, E ulu mai ana na palai, ria meaulu o kela ante kela ano e loaa ana ma na'aina mahana, a ma ka nana ana iho iloko o ke kai e ike ia Iho no na ta onionlo like ole a ka maka e makahehi ai.

Ma na ttefcat e waiho mai ana na pohaku \ haule mat hum mai o na pah klekie c kuku mat aria i ka aekai a e ulu tnai ana hoi na pua like ole ma ka aoaoa © ka pall. Ma o a maanei o aa amuna. e kahe mat ana na kahawal, a maluna hoi o »a..*\imttlaau * Ike la aku ana na manu huluna«i.. a maloko o na lokowai. e m mai ana na mmm

wai a lakou i ike ole ai maraua. Me ka noeau oka hookele ana, ua ku aku la ka xnoku ma ka aoao o kekahl pohaku palaIraiatis e'oioi mai ana itoko o ke kal, a mahope oka liookuuia ana iho o na pale oka aoao, ua hookuuia lho la ke alapji a lele

akiTlaua poe nei i uka. "Ke hawi aku nei wau i ka hookipa maikai ana- ia oukou maluna oka mokupuni Oi Heseka," wahi a Heseka i hooho ae ai, "o hele mai oukou e ike i ka nanl o na mokupuni oka poai nxahana. E ike ana oukou i kekajhl mea e nui ai ko oukou kahaha."

Mahope aku oka uwapo pohaku nui klekie, ana ia mea i aiai mai ka ikena a ka maka i na mea maoli o luna oka aina. Maluna o keia pohaku i ku iho ai o Heseka a kali ma la i ka lele aku oka hapanui o kona mau hoa au kai. O Mr. Pence, ua ano hoololohe iho la oia, eia nae, \ kona ike ana iho ua pau loa ka hapanui i ka lele i kula, ua lele mai la oia a hookahi ka hul pu ana me kona mau hoa.

"Pehea ko oukou manao i keia?" wahi a Heseka i nliiau maf~al me ke kuhi pu ana ae i kona lima.

I ka huli ana ae o keia poe a nana i kahi a Heseka i kuhikuhi aku ai, ua ike aku la lakou i kekahi hale i hanaia me ka noeau. He nani ke kulana ahe elua hale ke kiekie. Ua kukulu poepoe ia ka lahai a puril ka hale, me na pukaaniani nunuL He nani maoli no ke kulana ma ua ano apau.

t Ua nana aku la o Hamona ia Heseka me ka nanaina kahaha, a ninau aku la; "I ka wa hea oe i kukulu ai i keia hale?"' "Mai ninau mai oe I ka wa hea l?. *',<>] i kixkulv -i * ' > -"y, "ift'c." ' - „.,. •*, '•■ .-v - ~.- »■•-• >',«i\ <u mc Mf ka oiaiG eke kanaka elemakule," wahi ana i hoomau mai ai me ka alaalawa mua ana ae i kona mau maka ma pa maanei, "o ko'u ike mua ana no hoi keia. i keia hale. Na'u i kauoha e kukuluia keia hale, a akahi no nae au a ike no ka wa mua loa, Pehea kou manao e pill ana i ko'u hale e Mr. Rockwell? He mea akamai oe i ka nana ana ike kulana oka hale, Ua ike anei oe i kekahi hale ma Nu loka i like aku ka nani i'o o ke kulana ame ke kahua e like me keia?" 'E komo koke aku kakou a e hoolaa i ka hale," wahi a Heseka. "E noonoo ae au. Ala'ke'. ki oka hale maloko' o kekahi pahu i kanuia maloko o kekahi kumu niu, oia ke kumu niu helu elua ma ka aoao hema oka pohaku nuL E kii aku kekahi mea o oukou i mea e hiki ai ia kakou ke eli aloaa ke ki/' a ua hele ajku la kekahi o na sela e kii i kekahi kopala maloko oka luml paoahi oka moku. Ua hoomaka iho la ua wahi sela nei e eli ma kahi 1 kuhikuhiia mai ai e Heseka, a aohe 1 loihi kana eli ana, ua pa iho la kana kopala i kekahi mea paakiki a hapai ae la i kekahi pohu laau, a maloko o keia pahu ua loaa iho la kekahi wahi pahu hao

uuku me ke ki e paa ana ma kona puka, a i ka weheia ana ae o ua pahu hao nei, ua loaa iho la na ki oka hale, a ua pau lakou i ka makiiia. "Fia la." wahl a Heseka i kamailio ae al, "nolaila, no kakou ka honua i keia wa." Ua hele aku la lakou no ka hale. He. hale hou

ke'a ma na ano apau, aohe 1 pau pono ka hohono o ke pena, waiho mokaki mai ana na apana laau ma o a maanei o ke kahuahale. a e waiho hamama mai ana na klnl pena, a ma keia tnau mea I maopopo iho al aohe i none mua ia keia hale. I ko lakou komo ana aku maloko oka hale, ua ike Iho la lakou he nani ka hanaia ana p na lumi apau. a uqfl.wc hootvtakaikai ukvi la o Hfscka a kuhlkuhi mail a i k;\ ;unlhookipa. hwnialna. himikuko iue ka lumlmoe t*ak;ihi v.a paku'ila mai he luml auau. Jk \ "M.»- hea maijjkou wai?" wahl a Movton : bmau mai alia me ki *:Ii ana ae Ike-

kahi ki wai a kahe mal la ka wai hqihul me ka ikaika.

"Ua elite e makou kekahi lua wai maluna oka pali me kekahl attWai e kahe ana iloko o laila, a mal lalla mal, ua hoomoeia mal he paipu wai a hlki la nei."

"Ac ua lawa kakou 1 ka hale, koe no nae, aohe pono hale ame na mea ai," wahi a Haven I kamailio ae al.

"E kali oe a hiki i keia ahlahi, alalia kamailio ae oe no la mea,"

SaM a Heseka, Ena keonimao ko'u la piha hana loa keia.

Uofcliikl iaruutiou se iieie iioioiiolo ma na wahi a oukou e makemake at, "a 1 keia manawa, ua hele aku la o Heseka no kahi a ka moku "Mario" e ku ana, - Oa kani ae la ka hora 10 o ke kakahiaka aka i keia manawa ahe welawela hoi ka la. XJa hele aku la o Sidane Hamona, Carmody ame Kent e nana i ka an-j wai e kahe ana ma ka aoao oka j hale. hou aku la o Pence no luna oka moku, a o ke koena iho o lakou, ua hele holoholo ae la lakou a niamoe malalo ona kuznu laau. I keia wa, ua hoomaka mai la na kanaka nana oka moku e hoolele i na pono ukana oka hale o Heseka, e like' me na moe, noho, koki ame na mea no apau o ka pono noho hale a pela pu no hoi me na mea al o na ano like ole.

Ua hele aku la o Mr. Vincent e kokua i na hana ana sela, a o kana ukana oka hapai mua ana mai i kula, oia ka pahu kini, a ua hoomau aku la oia ike kii ana a pau pono na pono hale malalo o kana lawelawe akahele ana. Pela no hoi me na pahu _kika. Ua kau maikai ia iho la lakou e Vincent a noho malie iho la e kiai ia lakou. , Aole wale o keia na mea i hu'eia mai e na sela, aka, ua hooleleia mai kekahi mau pahu ume waiho buke, he mau kii kau no loko oka hale, he piano ame na apana o kekahi pakaukau pahupahu. He mau pu no hoi kekahi ame pu panapana, ame na pono lawai'a o keia ame keia ano.

Maloko o kekahi pahu nui, ua hookomoia na pono mea kamana o na ano like ole, ame kekahi mau mea ai kini like ole e like me ka maka-le, omole kele a pela wale a;;u w». keia irjau ir.-:?. e !rk?h* lull j * jiooiraKau: ti-.a m. Ke* - «>-- u mea maioko o ktkiilj ui*a v kokoke mai ana i ka hale. Ike kani ana oka hora ekahi 0 ua la nei, ua pau na ukana i ka hooleleia I kula. Ua hoi aku na mea apau e ai i ko lakou aina awakea maluna oka moku a hoi aku la hoi na sela e hana i ka lakou mau hana maa mau. 1 ka pau ana oka lakou ai ana, ua hele aku la lakou no ka hale a hoomaka iho la e kau i na mea hoonani o loko oka lumi. Ua komo pu mai la o Kent, Rockwell, Hamona ame Haven e kokua i keia hana. Ua lilo ia Carmody ka hookau ana i na kii ma ka paia, a ia Vincent hoi ka hoonohonoho ana i na mea o loko oka lumi waiho mea ai. O Pence hoi, iluna np oia o ka moku kahi i noho ai, a i kona lelei ana mai a ike i ka hana o keia poe, ua komo pu mai la oia a hookahi ka hana ana, ua olelo Aku: la o Heseka i keia poe e loaa no ia lakou ha lole kupbno no ke komo ana ma kahi wela. I keia manawa ua ikeia aku la kekahi mau kanaka o Heseka e kukulu ana: i kekahi mikini hana uwila no ka hooholo ana i na peahi i : mea e nui loa ole ai ka wela o loko p ka hale. Ua hoomau mai no hoi o Heseka ike kamailio ana e hook.omo.ana oia i maukukui juwila maloko o keia hale i kekahi- makahiki ae.

Ua hoi aku la lakou no luna o: ka moku no ka ai ana i ko lakou: aina&hiahi, a i ka pau ana, uaj hoi hou mai lakou no ka hale, j I keia manawa, ua ikeia ua emi ke nai, nolaila, ua kauoha ae la o Kapena Wata e lioo- ( neeii aku ka moku no kalii ho-: hciuj.

I ka po ana iho, ua hoolele mai ia ka "Mano" i kona kukui uwila, si.no ia mea ua nui ka uiuaoa o na holoholona like ole okaiaina. Ua ylelo ae ia o Pence ua ike aku la oia i na maka o kekaiii holoholona alUu e huiali mai ana maloko o na kuuiu uiu. a ua olelo aku la o Heseka, he n|ui na liona kuahhvi o keia tuokijipuni. 'He like ko lakou heiuna maa;nei im« na iole laplki," wahl a i Heseka i hoonuinui aku ai, ina ! e wajho maiie ia aku lakou, aole lakou e h&na mai ana i kekalu hana kolohe. MaUa paha ua honi imai nei lakou i na mea ai. No ka nui oka lakou hana ma ia ia.jua nui no hoi ko lakou ma-