Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 35, 26 December 1929 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA HEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA HEHAMEHA

MOKUNA !XV.

I MALUWAft*A-.tiftiTTTT>maLJ I HOALAUNA. I

Ho raau la mahope tnal.ua puu loa ae la ka maka'u o kela poe a ua hoomaka iho la Jakou e liana j na mea e pono ai ko lakou noho ana. Ua pii malkal ae la no hoi ko Pence mau manao, a aohe hoi he like me na la i klnohi ka piha uluku, Ike kakahiaka mil oka la a lakou i tke iho ai ua haalele malu mai o Heseka ia lakou, ua akoakoa ae la lakou maloko oka lumi nui oka hale mahope oka pa j ana oka lakou auau ana. a hoomaka ae la lakou e hoolala J na mea a lakou e hana aku al "E na keonimana," wahi a Morton i hoomaka ae ai i !k€ kamailio, "ua ninau Iho nei wlau i ko'u opu a ua pane mai nei c ka hana mua oia ka hoomakaukau ana i ko kakou atnakakahlaka." "Ae," wahi a Rockwell, "he hana maalahi ia, no ka mea, ua lawa kakou 1 na mea ai, aole hoi : like me na moolelo a kakou : heluhelu mau ai i ka pilikia oka poe ma na alna malihini ins mea ai e ola ai.""" **E^Mt."Vincent, 6 oe" ka mea I kamaaina ike kulana o ko kakoi waihona ai," wahi a Morton. "C oe ka mea kupono e hele aku e nana i ka kakou mea e ai aku a! i keia kakahiaka. Ke manao rjiei wau e loaa ana no ia kakou kekahi mau mea ai maikai. Mahope aku, alaila, koho aku kakou i na mea nana e hana c kela ame keia la." "Owau ka mea nana e kokua ia Mr. Vincent," wahi a Hamona i hooho ae ai, "a ke olelo paa aku nei wau ia oukou, aole e loihi ko oukou noho pololl ana a mo'a mai na mea ai ia maua E kali oukou no hapaiua hora wale no," Ua hele aku la ka hapar.ui ma kahi a ka "Mano" i ku ai i ka la iho mamua, a ua hoomaka ihc la o Vincent ame Hamona e hana i ka laua apana hana i olelo aku ale hana. Ua hoonoho iho la laua ike pakaukau, a i ka mo'a ana o na mea apau ua kahea aku la laua i keia poe e hoi mai e ai. I ka hoomaka ana iho o keia poe e ai, ua ike iho lakou ua ma« ikai maoli no na mea ai i hoomakaukauia e Vincent ma, a ua haawl mai la lakou i ko lakou mahalo piha. "Ua like no ka maikai o kela mau mea ai i hoomakaukauia iho nei e like me ko ka hotele Weledofe," wahi a Mr. Kent nie ke ano hoomakeaka. "Aohe keia he hana e hilahila ai. He mea maopopo he mau moi io ho o oe ame Vincent ma ka oihartia kuke. Aole anei kela oka oi&lo?" Ua noho iho la na kuke nia ke pakaukau a hookahi ka ai like ana, no ka mea, ua pololl loa ia lakou i keia manawa. O Pence ka mea mafke poo o ke pakaukau, a ua maikai kona noonoo i keia manawa a lakou e li nei, "Aole oe 112 palowale aku mai J;o makou mau onohi maka aku, e ka Hoahanau Pence," wahi a Kent i kamailio hoomakeaka dku ai i kela keonimana me k» noonee kokoke ana'aku ike pa puaahame me ka hiia moa, "MaUa paha ua ono kau ai i keia wa." "E waiho malie oe la Pence" wahi a Morton i kamailio mii ai ia Kent, "ina oe e hoomau i ka hanawale ana iaia, e hoolilo no makou o oe ke kuke o keia awakea, a oia kou hoopaV "Manao ka paha oe aohe o'u ike ike kuke?" wahi a Kent 1 hooho ae ai me ke ano kaena. "Aole oe i maopopo i ko'u ike ame ko'u makauk:u» ma la oihana!" "Owau ka mea i maopopo," wahi a Haven. "E luuke mai oe i kou makaukau ma oka haawi ana mai i fcc feopaa no KoV kspe" j Ua aka' hoohenehene ae la o j Kent, a hoomau aku ia i ka olelo ana i kona wa oplopio, ua noho ois ma ke ano he kuke no'

ka poe eli ma keT;:.hi liiaell ma na mokuaina komehana o Ame- — - ' ~ — : — "I ka pau ana o ka alna kakahlaka, ua olelo ae la o Vincent nana e hooponopi>ro ka hana ana o ka halekuke ame ka holoi ana i na pa, No hookahi hora kona noho ana maloko o ka lunai kuke, a ua hana oia i na mea apau me ka maikai. Iaia no e hana ana, e puhi ana oia i kekahl kika, a e minoaka mau ana no hoi oia. I ka pau ana o kana hana, ua puka aku la oia i waho o ka lanai a hui pu kku la me kekahi poe iho. "He mea pono e kaana like ia na hana iwa<yi§ o kakou," -wahi a Morton i kamailio 'aku ai i kekahi poe iho. "O ke kumuhana mua, oia hoi ka imi ame ka hoomaopopo ana aia la ihea kakou e noho nei, a e noonoo hoi I kumu e hiki hou aku ai'no ko ka.kou mau home, He mea kupoj.no e haalele ko kakou noonoe lana no Heseka ame kona moku !no keia manawa. Ina aole oia | he kanaka pupuīe, alaila, he ka|naka oia i hana i kekahi hana j karaima koikoi loa a ma ia mau kumu elua, aohe e hiki ia kakou ke noonoo ae e loaa mai ana ke-r kahl kokua mai iaia mai. Ht f mea pono e maīeaikai mua kakou i keia mokupuni a kakou € ' noho nei, a mahope aku, alaila noonoo i ka kakou mea e hana j aku ai. Aia I hea keia mokupuni i kou manao p e Mr. No'u iho ua no he mea hoohuoi ana, a ke makemake nei no nae au e lohe mai ia oukou •mai." ' "Aia kakou i$aluna o kekah: 0 na o Inia Hema, e ke Kaikuono_, a i ole. ma ke Kai wahi a Sidane Haman|. He haina keie 1 hiki oIe . l$'u }re hooia aku ua polole;, eia 'n'ae,, e loaa iki ana w paha ko kulana ma ka nana ana 1 Ka puka ana o ka la me ko kakou mau uwaki i hooholoia ma ka manav/a o Nu loka. Malaila kakou e maopope i ai ina kakou hema o Nu : Ioka, a malia p|tha, ma ia hana ana e hiki ai ia kakou ke koho [ iho i ko kakou lgiUtu. Ke manae nei au aia ma ka hema o Kuba, a he mau! mile wale no ko kakou mai na aekai mai o Mekiko a i ole mai Amerika Hema mai." "Ke manao nel wau e līke me oe," wahi a Morton. "Ua nana pono au i ke a ka moku i lawe mai nei ia kakou. He la omamalu ka Poakahi, a ke hilinai nei wau ma ia la a ma ka Lapule iho, e ku, ana ka ihu o ka moku no ka hikinahema a i ole no ka hema no. Ma ka'u helu ana, he 124 hor paha ka loihi o ka manawa o ko kakou holo ana a hiki mai i keia mokupuni. Ua maopopo ia kakou ua hoololiia ka ihu o ka moku e Kapena Wata ina e ike ana oia ua kokoke loa kakou i kekahi moku e holo ae ana ma ka moana. Alalla, ina e avelike kakou ma ka 20 mile o ka hora, e piha ana ka huina o 2,480 mile. Malia pa,ha he haina keia i piha ka hookahl haneri mlle a malalo mai paha o ka huina oialo." Ua lawe mai la o Sidane i kekahi palapala aina maUoko mai e ka luml waiho buke, a" ua akoakoa aku la lakou e nana ina he mea hiki e loaa kekahl wahi meheu maioko o iaila ke ha'i mai i ka haina a lakou e ake njil nel. Ua huli iho la iakou i ka palapala aina o Amerika «Ueau me ka nana pono ana I na wahi apau o ka aekal "Aohe e loaa ka oukou mea e iiiii nei ma ka huli ana i kela palapala aina." wahi a Kent i pane mas ai mahope o ka noho malie ana n<> kekahi mau minvue. "Ke olelo aku nei au ia oukou, ua piha paha 1 ke tausani o na mokupuni lUlii o Inia Hema i komo ol«i iloko o na palapala aina u malia paha aia kakou oia mau tnokup\nvi" t * Maiia palia o keial'meti ka mea nana i hooaiai mm la kakou,* wahi a Morton hoomohaliī ana ao : aina !vAluvpe o kona k?hv,o ana mat iloko o m|vr.v. mlhope o kona ī ■ 4; - 'i :

kaawale ana aku no kekahi mau minute pokole. Ua k;au mai Ia oia i ua palapala $ina nei maluna o ke pafeaukau aina, a ua ike lho la Iakou i ke kii o kekaW mokupuni i kapaia, o "Hesetoria." f "O ka palapaia aina keia o ka inokupuni a kakou e noho nei," waiu a Carmody i pane ae ai, "a eia kahi a Heseka i kapa ai ke "Kaikuono o Morton," a ua kuhikuhi aku ia oia i kekahi kaikuono me he pea ala ke ano, a 0 keia mea lioi i ma-kaia e like me ka L, oia ka hale a kakou e noho nei i keia wa," "Aohe he patāpā1|i alna hi a Sidane. "He kh waieno keia no na wahi e kokoke ana i ke kaikuono ame ka hale. Eia 1 ka iuawai ana e kamailio ana, a eiu hoi ka auwai e kahe koke nei mawaiio o ka hale. E huli aku kakou i kona lumi Ina he paiapala aina okoa ae kekahi." Ua hoomaka aku la lakou e huii, eia nae, ua poho ia manaoiana. Ua hoi hou mai la lakou a huii ho'u i ka palapala aina me ika manao e ioaa kekahi mau . kuhikuhi e piii ana i ke kulana o keia mokupuni maluna o keia iii honua, aohe no nae i loaa ka iakou mea i" makemake ai. O ka mea i loaa ia lakou ma ka nana ana i keia kii, oia ka waiho ana o ke kaikuono, ke ala o ka auwai e kahe ana no loko o ka luawai, ke kulana o kahi 3 ku ai o ka hale ame ke kulana c kekahi wahi mokupuni uuku iloko o ke KaikūOno. Aohe i kah&ia i ana mile maluha o ka paiapala aina, a aohe hoi i kakauia ka inoa o ka moana e hoopim! ana i keia wahi mokupuni. "Ia kakou e nana aku nei i keia palapala aina," wahi a Kent "uā hiki no ke olelo ae aia kakoi ilūna o ka mahina e noho nei 0 ka kakou mea wale no e lk< nei, he maikai ko kakou mau ola klno i keia wa, a aia'hoi ke nohe nei maluna o kekahi mokupun: a kakou e hoomaopopo nei aia 1 Ika poai mahana, He mea maopopo ole Ina aia keia wahi ms ka akau, hikina, hema, a i olf ke komohana o Kuba. Ke noonbo wale nei no wau aia kakoi mawaho o na aekai o Amerika Henia." "He mea pono e kapae kakoi i keia kumuhana no ka manawa," wahi a Morton. "E law* mai kakou i ka nounoo ana . kekahi mau kumuhana okoa. Hje mea pono oie i kekahi pot kupa Amerika ke lawelawe i keoihana me ke kukulu ole ia,. o a ke waiho aki aei wau i ke npi a Mr. John M Koekwell ka iunahoomalu, a e Mr. Hamona hoi ke kakauoielo. O ka poe apau e a.€ ana i keia, e hoike mai ma ka oieio ana ae "ae!" Ua hooho iike mai la iakou apau loa i ka huaoleio ae, a us hoomaka ae ia o RoekweIl e akaaka a'nui. na keonimana," wahi a R<j>ckweii i hoomaka ae ai e haiolplo, "he nui ka'u mau halawa] i noho iunahoomaiu a he nui holomua i loaa mai ia'u, a maiia paha e keia ka ,oi aku a i ole, o oi aku no paha o ke koikoi m.ai ko'u hanau a hiki i keia wa, a e haawj aku no hoi au i kekahi haioiele i Jp kakou wa e kaawale aku al mjai ka noho ana ivfaena konu 0 ka moana. Heaha ke kumuh£j,"na o keia halawai?" "p ko'u manao," wahi a MorWp, "o ka mea mua a kakou e ai, oia ka hooioli ana ae 1 )sa inoa o keia mokupuni, ne ka niea aohe o'u makemake i ka inpa, e kapaia nei i keia wa. Ke noi aku nei wau ia oukou e na keonimana maikai nana e nqho nei keia wahi, e kahea kako|u i keia mokupani ka 'Mokupujni t T a aeia keia noi me ka iokahi ka paipai ana ae o ua poe ne|L i ko lakou mau Uma, a i ka loiae ana o na manu i keia Qakeke o loko o ka hale, ua puiwa ae| ia iakou a hookahi ka hoonakeke iike ana. £ kekahi hoi, e Mr. Peresidena,," wahi a Morton i hoomau aku a;,. "he. ekolu anp nui a kiikou e noonoo aku ai, a he mea pono e hookomola ui, mau mea malulo, o na poo ekolu. O ka mea niua, oia ka ana i ko kakou mea e ola ai o ka noho maluna o kep mokupuni. E hookoinola ke|a mea uialaio o ke poomanao ui&l&m&hale. O ka iua, oia ka makaikai ana i na wahi apau o keia mokupuni, ame hoomaopopo pono ana 1 ko kakou wahi e ipho uei maluua o keia ilihonu|i. O ke kumuliana, ekolu, ola no ka hoolala ana 1 mea e hiki ;vi |ia kakou ke hookaawale

mai keia walu aku. Ke aoi aku nei au, e Mr. e ho>j kohu mai oe i ra.au lunahoomalu ■ o ua kcir.ike a e kau aku ke fcolkoi o kcia aiau apana hana maluna o kCii ;;;au i>oo c ko komiko." Auk i pau