Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 36, 2 January 1930 — HE MAKEMAKE KO KIAAINA JUDD E LOHE I KA MANAO O KA LEHULEHU [ARTICLE]

HE MAKEMAKE KO KIAAINA JUDD E LOHE I KA MANAO O KA LEHULEHU

mai la he makemake o Kiaaina Juc<cl e lohe i ka manao o ka lehulehu maluna o ka nlnau no ka pono ame ka pono ole o ka waihoia aku o ka Panalaau 0 Kalaupapa ame Kalawao malalo o ka hooponopono ana a kek&hi kornibina ame ka ole, nolalla, he wa keia e hoike ai ka- . kou i ko kakou mau manao maluna o keia ninau, a e oluolu no keia wahaoleio e hoopuka i na manao o kela a me ieia mea e makemake ana e hooiahaia ko ,lakou m.au manao ma kona mau kolamu me ke kaki ole, a e hooponopono mua ia mai no nae. ke kakau ana a poioiei me k?f hoopalanaiki ana no hoi i na manao aole hoi o ke kauleheiehe wule no, aka, e pniolw no hoi a k" poo o ka hamale olaila •uhau iho. E oluolu pu no hoi e hoopololei mai i ke pela ana i na huaolelo ame ke kau ana i na kiko. E oluolu pu no hol e "kl"kāu 1 na manao maluna o-na kalana 5 lainaia i pololei ai ka laina e £akau ai, i ole hoi e pīlikia ka mea nana e hoohoho ka mikin! hua, a oiai. o ko oukou lunahooponopono no ka mea nana e hoonōho nei i ka hua* o ka kakou nupepa, nolaila, he ano loaa ole laia ka mana"wa e hooponopono ai i na hemahema e loaa mai ana iloko o na leka e loaa mai ana, Olelo mai 1a Mea i kela Is aku la peneir "Ko'ka nee ana aku nfl paha o ke kami hala i Molokai ke kumu o keia manao i hooi;Iu ia ai I kela mau mahina aku nei e paipai ana i ka hoihoi mai i ka poe mai o keia maa panalaau 1 kn mokupuni o Oahu nel" Aole paha, oia ke kumu, no ka . mea ; ke ka; u hala ia ne! no hpi ma keia mokupuni. Oia nae paha, he wahi mokupuni uuku o •Molokai, a piai aia ma ka aoao j akani o Kalaupapa anie' Kalawao, a i ka pa ana o ka makani e manaoia ana paha e laweia aku ana na anoano ma'i e ka makani a hala ma ka aoao makai o ka mokupunl. Aole no nae paha ola ke kumu o ka paiia ana o keia manao. Hookahi manao i hoikeia a£, oia ka nui o ka lilo o ke aupuni : i ka uku i ka hui moku he uml- . kumalua kāūkani kala o ka maWtoa no ka haii anā I na ukana a me na mal 1 keia panalaau - maluna o ko lakou mau moku. Aole paha o ka nui o ke dal|a e lilo ana i ka hui moku no ka pono o keiA mau hos, kanaka ka mea nui e nana ai, aka ; o ka mea e poiio a e oluolu ai o ko kakoa mau hoa kanaka. Eia no ka manao o keia wahaolelo nialuna o keia ninau, Aole o;ko kakou mau manuo ke ni- ' aauia, aka, o ka mariao ame ka iūa&kēmake o na hoa kanaka e noho hoomanawanui mal la iloko o ka hopena o ko lakou maii la o ke ola ana ma keia ili ho- j nua. Ina lakou £ makem'ake an& e. lakou no Oahu nei. alaila, t?a pono ke hoonee mai ia lakou 1 Oahu nei, Aka, ina no he makemake ko lakou e hoomau no 1 ko iakoa noho ana ma ka panelaau, nl-Ula, o ko lakou makemake no ke hookoia, "Oia: lakou ka peo i maluna kela ninau o ko :r.:mao amo !■ • > 1 ikou makemik. 1 ke ninauia o keia ninau o pono ai. Vr- honhamanm nei Ke Alakai i k,>n.t muu kolamu no ka hvM<la'.ia an.i aku ina manao r.a h* > ka;.ok.t e nolio mai la ma ka Ina he makemake ko ".akou ioheia ko lakou leo, a K e r.iar, nei k;> oukou < .-noi o he nu*a jvno e loheia ka - :n\ ui o keia inau hoa, NO E.E K.OMIBIN \ Av'3c he apon.o o ken oieio i k i hoihoi i Keia r:a ,i h. n o kak.n. maialo o -\mopone una a kelttbi ko— no]u moa, , - s . JL

x «uaiiel. a, iia.mamuli o V;a hana a na komisiine n ae o ).:e?a wa , ikeiA aka iiiei. Keuha aoan... xi& like ole o ka ko komisina hana e hana m 1 ai īnaniua o ka kn~ papa oia? lia n; U ka p£i,pu oia ua poe apau i pili < |dku īiaūu 'ia Kalaupupa ame na; : liaa e uoi;o x,ei inanuia., a "Tūa ■ ! e iioūkonuia jnav na lula o ke , /.oniis:na ne p.'iO nialihini, auwe, ( i>ehea n.ui 1., auauei ka lakou' |t Lai.a i..ui ni 110 ko ko kakou | LT.au ne.; j,o.;G' o noho inai j:i jiioko o ka hoomanawanui ame(ka mea. C± noho mai ilpko nka [inea a nc,h i,e manawa, peāna |iho la ī ko iakou mau kuiana, a liiio iho ia ke Kamaalna ana i ka" panalaau i m<-a e maha iki ae ai ka inea ame ka luuluu ame ke aioha hoi i ka ohana ame n% hoaioliu i naaleieia iho i na horne. -i Eiike me ka mea i hai mua ia i ae ia maluna, oia hoi, o ko i «.akou iii.ui hualoha manao ke pono e hookoia, a pela no au e olelo hou nei maiuna o keia nl-! iiau komisina, Ina lakou e ma- j keniaße e noao e noho malalo 0 ka hooponopono ana a kekahi i:oin''-)īui. ; alāiia. e~ae aku, aka, ina aole lakou e makemake e ; hoiho: ia lakou maialo o ka hoopoiiopono ana a kekahl komi- , sina, alaila, e w?iho malie ia la- | kou pela. 'Mai hoonioni i ka wai \m lana malie." O ka iiui o kn hlo o ke aupum 'i kd hai D:'->kr. no ka lawfi i ka 1 ukana a i na mea e pono a e |oli£'.'iU hi ka noho ana o kela ■mau hoa kanaka, aole oia ka mea e noonoo ai, aka, o ka hoolilo ae i ka noonoo maluna o na mf a e oiuoiu ioa ae ai o ko iakou iw'waaa. iar. k._* ~,kr,j,hd:o n?h'. a wājil e ae paha a lakou e ma - kemke ?d ina i& wahi kupono. No na makahīki loihi ka noho 'ana o kekahi poe ma ka panalaau a ua lilo maoli i kamaaina a i kupa no ka aina, a me he moa la ua komo maoli no paha ke aloha i ka aina iloko o ko lakou mau puuwai, alaila, e kaili mai auanei kakou ia lakou mai ka aina a lakou i noho ai a aloha. Aole loa. koe wale'no ina o ko lakou makemake ia.

Kupanaha no paha, I Oahu iho la n'o hoi kekahi poe kahi i noho ai'makai o ka Haukapila o Kalihi, a me ko lakou makemake ole no e laweia i Kalaupag£, eia*no nae, laweia aku'la no lakou me ke kue i ko lakou makemake. a eia ka e hoihoi hou mai ka kakou ia lakou i Oahu nei. Ua hiki no ia ke makemake lakou.

Aole no hoi e pono i ka papa ola e pupuahulu i ka lawe ana ika poe mui mai Kaiihi &ku no ka panalaau ina no hoi aole i piha loa ka haukapila o Kalihi. ~lso ka panalaau iku no hoi ka hapanui o ka manawa, a i aha ai hoi ka pupuahulu ana i keia mau hoa? No ka hoopailua anei a hookae ia lakou? Malaila iho la kekahi kumu kue ikaika loa o keia wahaoielo i ka hoonioni ae i na hooponopono ana i keia mau hoa o kakou. Ina paiia e waihoia na ka poe mai no e koho i na lala o ke komisina, alaila, ke manao nei keia wahaolelo, e hoao io kakou i ke komisina, aka, oiai ua paa ia mana malalo o ke kiaaina mamuli o ka mana i haawiia iaia e ke Kanawai Kumu o Ka«uU, nolaila. aohe a kakou oleio an'a ae, he mea a l;c mea. a oiai, he maa loa no ko kakou mau kiaaina i ke koho i na lala o ha- komisina ame na papa o'iokp uei o ke aupuni lie pee hooi.uli i na kua ia kakou, no!.ula. ke makuu nei a;: o hc->ko-huia - mai no he maii I.i'.a n>jyfia koniisuia e lioohuli mai ai 11' na Kua i ko kakou ;/,aa hoa. I Aole moa ke'ake'a n\;:i i kt> ;k;aama ir u ka ninau un.» : ko ivau i'.oa kanaka t ivho noi ma k i pana'uau i ko K.kou ;;uui.k? no r a k.tnak; ! a I.ik-'U .mikemako o". o hookohu;.\ i n.o.u Inla lio &'ia k v >misu:.i a o ka '■.o(>kohu waie mat no lioi kana' Ua manao keia m* i.iwa ka ike : ko ka p.-i • t\? >'T-akr; knpono I.ikou ' . :.iki. i-i 1 :v keia komJsinA. Aole I pau