Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 40, 30 January 1930 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA

MOKUNA XVII. KA MAKANI ĪNO. "Ua hooholoia e hooulu i kekahil huina daia-no kekahi mau hana ku i ke aioha," wahi ā Kent i hoomau mai ai. "Ua poina wau heaha la ua mea nei, he nui ioa na hana o keia ano i hapaiia. Ua lawe hele ia mai na pepa kajkauinoa a owau kekahi mea i komo pu. Ua kau wau i ka'u haawi, a i ko'u kilohi ana iho i | ka papainoa, e kau ana ka inoa i o Morton no $2,000, o Eoekwell no i $2,500, o Garmody no $3,000, he ! kanaka kokua nui oia i na hana 10 keia ano, a o Haven kekahi a'u i i ike iho ai, a he lehulehu waie ka poe i komo. Ua ike iho Ia wau ua komo ka inoa o Mrs. Penee no ka huina o $50, a mahope mai ua komo aku la ke komite ma kahi oihana o Penee. Ua komo aku la lakou a ha'i aku i ke ano o ka lakou huakai. Ua lalau mai la o Penee i ka pepa a nana iho la i na inoa, a i kona ike ana iho i ka inoa o kana wahie, ua lalau aku la oia !i ka peni a kakau iho la-i kekahi mea. Ua manao iho la ke komite ua ko ka lakou mea i makemake ai. Ua haawi aku 1 a oia i ua pepa inoa nei, a i ko'u manao, heaha ka lakou mea i ike iho ai?" | "Aohe he hiki ia'u ke koho ae." f 'Ua kakau oia he ; Mr. ame' mamua o 'Mrs. Simon Penee.' O kana haawi iho la ia. Aohe he aia e oi ai maluna ona. E Ihele aku kaua no mua,"

Ua hookolo aku ia 3aua ma ka lihi pali, a i ka piha ana paha he hapalua mile o ko laua ukali ana ma keia ala. ua.hiki ole ihp la ke hoomau aku. Ua hoi hope laua a hiki i kahi & laua i ku

mua ai. I ko laua hiki ana aku ma ua wahi nei. ua nana aku la lauia iwaho o ka moana, a ia manawia ua hooho ae la laua i ka ike ana aku i kekahi moku mawaho pon'o o ka mokupuni a lakou e ndho nei.

No ka hapalua hbra ko laua noho ana e kiai no ua moku nei. "Ma ko'u manao hē 25 mile ka mamao o keia moku mai nei aku," wahi a Sidane me ke ano kaumaha. "He mea pono e ku kial kekahi mea o kakou maa> nei I na la apau, a i ka wa e ikeia ai he moku e like me keia, e hoao oia e haawi a.ku i kekaliū mau hoailona i mea e ikeia niai ai he poe kanaka ko luna o keia mokupuni.''

"E nana ae oe i ke ano o ke ao," wahi a Kent. "He mea maopopo e hiki mai ana kekahi ino mii. Hora eMft keia?"

"Hapalua i hala o ka hora eluā. He ano e ke ano o keia mau ao. Aoie wau i ike ia Penee ma i keia wa. I»a he īpau mea naauao laua e hoi kokfe mai laua i keia wa. E nui mai ana ka makani mai la a uhi paa ae la kekahi ao hakumakuma i ke kukulu

Ma ka hikina hema hoi, ua pii [mai la a uhi paa ae ]a kekahi Ihakumakuma i ke 'kukulu hiki- , na.-hema, a ua keia mea i hooj komo mai ka manao ia Sidsi.ne ma e kii koke i'ko laua mau hda mamua o ka hiki ana mai o ka ino, a i ko laua kau ana aku luna o ka iana, ua emi loa iho ia ka makani. Ēia nae. ua maiu ae la no ka pii ana o ke ao hakumakuma a pua na lewa lani. Ma ka hora ekolu, ua hiki aku ia o Sidane ame Kent me ka lana ma kahi a lakou i hooholo ai e liui hou lakou ma ka hona elima. Ua ki ae la o Sid.me i kana pu rai£ela elua maiMua me ka uwa pu ana ae. Aolo he pane i loaa mai, ua ki like ae la laua i ka laua mau pu a uwa hou no hoi. Ua pii aku la o Sldane no luna o ka pali a kahea ae la. aohe no nae he paneia mai. I keia wa ua lohe aku la oia i ka owo a ke 'kai, a l ka huii ana aku o kona uuui maka i ka moana, u.j iko aku la oia i a=e huhu e 'iaki ar.a v,i poli :-.t-e na aekii'. .1 o iv, ku*nu laau iw: e ku am; >r.e ka onl ole o na lau laau. 'T 1 . .* aku oe i ka r - i! o ke k. •" wahi a Kei; ; o\o al o e nana ; p. ( ; Ua kuhi aku la kona 'i-.a i ke

kaikuono, a i ka nana aku, ua ike j aku la laua i kek;i!vi ale nui- a j mahope ua ike ak» -a iaua i kei keokeo ana mai o ha aekai ma kekahi aoao o ke.l^kuono. "E lele mai oe i|_kvla nei! . He kai mimiki keia!" • ihi a ua Sidane nei i uwa ai i kona hoa. Ia va i ike i-cu..ai laua i ka nee ana o ka > n\e he ale |la i mahaeia ae e ka ihu o ka mokuahi. I ke kr: 'o ana mai o ua ale nei iloko o loko, ua ano emi aku kona oolen, eia nae, aole nae i nawali\:ali loa, no ka mea, 1 ka loaa a .a mai o kahi iana laau, ua kok - o loa e naponapo liilii i ka riooku'iia ana aku me ka poha'. . Ua hapaiia a kau loa aku i ;:ula. Ua hoomaka mai la ke ■kfu e-pii he hookahi kapuai i ka minute.. a ua likē hoi ka haki *na o na nalu me he hekili la. eia nae, aohe :he wahi mea a-pa makani iki.

Ua ike aku la laua i ke ku mai o ka poe i Koe al:u i ka hale ma kela aoao mai o ke kaikuono e peahi mai ana t hoi aku. Ua hapalua hora i l:ala o ka hora ekolu keia wa, a o ka lakou aelike. no ka hpra elima ko laua wa e hiki'.ai. ma ka aekai hema. Ua hooholo iho la laua e kali rio Yineent ame Penee, a ua ha'oha'o loa iho la iaua i ka nalowale loa o keia rn.au mea. Ua kau pono iho la ua ao hakumakuma nei maluna pono o ua mokupuni nei, a ua hoomaka iho la e uhi ka pouli maluna 0| ka aina, a ua like ua mau mooj la e oni hele ana. i ka lewa. i

Ua hoomaopopo koke ae la o Sidane i ka pa ana mai o kekahi kikiao makani wela, a ua lohe aku la no hoi oia i ka nu mai o na nalu e po'i ana ma ka aekai. Ike aku la no hoi oia i kekahi kumu niu he ekolu ai ka mamao e ku kaawa3e aim mai ia laua aku e momoe ana na iau no ke k. mohana.

' E holo ma. maanei!" wahi.a .?idano 1 hoeho aku ai i kona hoa me ka poa pu ana aku i kona lima a holo aku la malalo o kekahi pohaku e ana ma ke kumu pali, a a!ole i li'uli'u iho, ua pa mai la ka makani me ka ikaika.

Ua pa iho la kela makani maluna o ka mokupuni me ka ikaika, a o kekahi kumulaau i loihi na makahiki a 1 paa hoi i na makani ino mua, ua ulaaia ae ia mai kona mau aa ae a puhiia iloko o ka loko, He mau minute maliope iho o ka hiki ana mai o ka ino, ua pouli loa iho la me he mea la ua uhi mai ka po.

| Mai ka Sidane ma wahi e noho ana, aohe he hiki ke ikeia na hana a ka ino, a o ka laua mea hoomaopopo, oia ka nakeke o na laau ame ka hu o ka makani. Mai ka hikinahema mai kalii i pa ai ka makani, a kna ae la maiuna o ko lakou mau po6. Mai ;luna mai hoi o ka pali, e iho mai jana ka wai ame na pohaku ka|kaa o ka pali, a.he mea paakiki hoi i kekahi kino kanaka ke noho a loaa hou ka malamalama o kekahi la ae ke loaa pono oia i keia ino. E anapa ana no hoi ika uwiia. a ia wa l hooikaika loa iho ai ka ino, a me he niea Ia e a-ia ana ka honua e ke ahi. I ke kuu ana iho a ka hekili, ua nakolokolo ae la na pali pohaku a me he .nea la e hanee iho ana. 0 ka poe i ikfc i na ino e like me keia ma na wahl o ka aekai. ua hiki ok 1 ia lakou ke wehewehe 1 ka woliweli o keia ino me ka hoohahke ana me na ino o ia mau wahi e aioho paa ia ana e na hau anuanu.

la po iho ua hooi loa ia ao ka woliwoii ame ka ikaikA o kn ino, a ua inanaoia ilio la aohe o Ike oii\ lu.ni ia a,na o Vinc«\t ame Penoo. la po a ao. ua peē malie laua malalo o ka pohaku; puiu ke kino holeakoa, poloii a inoino ka manao no ka pakelo. O ko laua ike ana 1 ka ulaaia o ua laau maiika honua ae, ka haluiu o na dlhaku o v>lokaa ana nui ka palipia!, ka nakolokolo o ka hokin,«ka iho makawulu ilio o ua paka ua. k>i olapa ae ka lalai» īva paia lowa. he iv.au moa t hoopaaia ma ko lnkou mau iuxmtx» a aohe :r»c.i .iana c holoi ae a t \Mna Mu ka hora na ano akaki:;: niai ka «hl a;i.x o ka tno, a v.a puka iki mai na kukuna o ks

la, a aole nae i loihl, iho hou 3bo | la ka ino me ka piha ikaika, a i I ka mao ana ae, ua kaīa'e loa ae t la a puka maikai mai la ka malamaīama o ka lama mawaena o na ao o ka lewa. Ua pa nahenahe mai la ka makani, a me ka emo ole, ua papa pono iho la na o ka la maluna o m mea ulu o ka alna. I ka mao ana ae o ka ino, ua puka mai la o Vincent ame Kent i laua walii mai 1 aJ, a [ma ka nana aku, ua piha laua ika lepo aua anu hoi. Ua pau ko laua paa lole keokeo i kaJepo aua makahiamoe hoi laua. Ua holoi iho la laua i ko laua mau lima maloko o ka lokowai, a p« aku la maluna o ka puu, kahl hoi a. laua e ike pono aku ai i ke kaikuono. la laua malaila ua hoohauoliia S laua i ka ike ana aku ina hoa he | eha i noho aku i ka hale e ku mai i ana ma kekahi aoao o !<e ikaikuono. Ua peahi aku la o j Vincent me kona papale, a ua uwa mai la ua poe nei a ua paInee aku la no hoi o Sidane ma j i ka lakou hooho. p la wa ua hootflaka koke iho la ]ua poe nei e hana i lana laau f hou; a i ka paa ua kau iho jla ua poe nei apau, a aole hoi i liuli'u mahope mai, ua hoea. aku la lakou no kahi o Sidane ma* e ku mai ana. "Auhea o Penee ame Vincent?" ka ninau mua a Morton i ke kokoke ana aku o lakou e pae 1

kuia. , j "Aohe laua 1 hoi mai," ka haina ] a Sidane. "Ke manao nei wau ua |>Gino laua i ka ino." Aole i hoolohe o Sidane i ke koi a kona mau hoa e hoi oia e hooluolu, aka, iloko no o ka pulu ame ka pololi, ua hui aku la oia me Morton no ka hele ana e huli no na hoa i nalowale, a ua hatioli oia i ka lohe ana ua maikai na mea o kauhale, a aohe hoi he nui o ka poino i loaa aku i ka haie.

MOEUNA XVIII. i Loaa ke Gula ia Penee. Me ka hana nui, ame ka paupauaho no hoi, ua kau aku la o Simon Penee maluna o ke kiekiena e nana ana J. moana, me ka haawi ana mai o Vineent f kokua ana i ho&. Ua nana mai la o Fence J hope me ke ano kanalua, a hoomaka aku la e ukali i ka meheu o kona hoa opiopio no ka ulunaheīe e ku mai ana ma ko laua ala. Ua loaa iho la īa laua he maalahi ka ihele ana ma ka lihi pali e kokoke ana i ka moana, a ma ia ala, ua holomua ka laua huakai. Ma, kek ihi mau wahi ua hookamluaia laua i ka iho ame ka pii ana i na awawa, aka nae, ua hoomau aku no laua i ka hele ana ma ke ala no ka hema.

Mahope iho o ke kani ana b kai liora umi-kumamalua o ke awhikea, ua noho iho la laua e ai i ko laua ainaawakea maluna o kekahi wahi puu pohaku e nana ana ika moana. He elua mile i ka hemīi, e ku mai ana kekahi puu e oioi ana iloko o ke toi, a| ma kela aoao aku o ua puu n4i, aohe he ike ia aku o ka aiha{ Ua hooholo iho la laua e pUHio luna o keia puu me ka manao e ike maopopo ia no ka aekai hema mal keia: wahi aku, a malia paha, e maopopo pono no kā waiho ana o ka aina.

He hihipe'a ka ulu ana o na mea ulu 0 keia ala a laua I lawe ai,j a o Penee ka mea mamaa. M0 ka hikiwawe, ua'uwa ae la oia a walawala āna'lialo i kona hooku'i ana mai ift Vincent 1 kon holo ana mai i hope,

i ko iaiia naiia anai aku. e ku pono mai ana ma ko laua ala he|mea i like loa me ke kino kanaka. o kau ana na lima iluna, a <b keke mai ana hoi na niho, a he ! pupuka ka uanaink o na helehelena, Me ke kanalua ole, ua| nana pono aku la o Vtnceut a iko iho la he kii pohakn koia, a iia kahea hou aku la ola \ koria hoa e hole, mai, aohe he waiwal o ia maka\i ana.

j>la kekahi v.-ahi oneanoa e ku nuii ana inamua o laua nei, ua Skvf aku la laua nei i na paia helelpi o kekahi hiakini kahiko, a peta pu no lioi me na ka* aa haIe ji helelei o na halealii o ko au kUj!viko loa. ko au hoi 1 komo ole nuf, na moolelo oke ao nel: Ua lu\ i tnnopi.HV iho la o Vlnoent he| kahua koia o koKahi kulanakaUlu\lo kahlko, tio mau eka ka 1 uhiia e keia miu mea, a he 100 i-a wvUe no ko' kaawale mai ka Ipali mai e ko|koke ana i ke k.īi! Ua hootmk>|xipo iho la lauai nei i kekahi mau punawai n,v\l o na la i Haia 5 uhiia e ka lepo o na keno'turia nui ■ Aok l p»u.