Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 44, 27 February 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WIL AMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Olelo mai la kela: "Ua hiki loa i ko makou haku ke_ ike ia i«ea uiwmlīli u" fet^kai"u _ Hnlāiri 1loko o kona lnmi hana. Ua ahu walē na mea apau o keiā aina iaia ma ka nana wale aku no ii iUKo "ō" Kpia" aniani. Ua nīKi ioā iaia ke ike i na mea apau e hanaia ana iloko nei o ka aina ina oia e ala ana ma.ka nana wale anr* no iloko o keia aniani kupanaha ana." I keia lohe ana o Wilamaiki i keia • olelo a ka icde mahiai malapua, kahaha loa '<ho 3a ko-t-<i f> haitp\! iho la , } lua, ua like paim k- ia wahine 2i. > kekahi o na poe kupua ana i lieluhelu ai iloko o na buke m lelo kaaa, Na keia mela. i hoar.o e'ioa nlai i kona noonoo a iv^<ipopo ole iaia kana mea e ii:u:a ai. Noonoo nui lon iho la oia a hiki i ke kanio atm mai 0 keia Vri.anao ilok'o ona. p hele oia e kamailio .pakahi - minuke 1 kela ame keia mea e loaa aku ana iaia iloko o keia- aina a maiia paha ma ia hana ana ona .peia e -loaa ai iaia ka ike nui aku ka mea e pili ana i ka wahine nana' i lawe mai iaia i kelā wahi a pela'no hoi e loaa ai iaia ka ikē no ka' mea e pjli ana i kela aina nani a kona mau maka e hoohihi nei.

Oiai no he nani ka aina ame kona mau malapua, eia nae, pii koke mai la no iloko ona ka ■ hopwahawa ,no ua aina la, ho ka mea, i iho Ia oia iloko iho ona, ina pela wale iho la no kona noho ana e noho aku ai rna keia wahi, aole i kana mai ana o kona piha aku i ka molowa ma keia hope aku i ka loaa ole o kona hoa e kamailio pu ai no kekahi manawa loihi kupono elike me ke ano mau o na kanak-'.

; Ua hai mai la kela k' i'iimahii>e iāia auie n lakou ae ia e kamailio pu me kek.ahi malihini a oi aku mamua o hookahi mihuke. Hooholo koke iho la 6ia e hele hou aku no kekahi wahi a malia-o loaa aku iaia kekahi mahini hou aku a haawi aku iaia i kekahi mau ninau e loaa ai iaia kekahi ike e pili ana i kana mau mea i makemake ai e ike.

; Hoomau aku la oia»i ka hele ana ma ke ala e mamao aku ai oia mai ka hale i haawiia nona.

He mau minuke paha he 15 i hala i-.ia ma keia hele ana, ike aku la oia i kekahi keikīmahine e kulou ana ilalo a e mahiai ana. Nana mua aku la keia i ke ano o ka hana ana a kela keikimahine a ike aku lā oia ua hke no ka ikaika ame ka holo o kana hana ana me ka ke keiknnahine mua. īke pu iho la oia ua. oi aku ka eleu o keia mah ke;kimahine i ka hana mamua o na kane he lehulehu ana i ike mau ai e nana ana ia ano hana hookahi ma na wahi ana i ike ai.

A hala he ir*au minukē o kana riana ana t ka hana a ke keikimahine, hookokoke loa K-ai li oia a haawi akv la 1 ke aU>:a kakahiaka ma ka olelo ni, l aku

"l '*Aioha oe e ka lede n\uk 1 ikaika launa ole i ka hann.'

Puiwa iho ia ke i i ko ia nei aioha ana akM - e ae la kona poo iluna a n.»v mai la i ke aloh# ia Wila naiki me ka minoaka ana nai Huawi aku la ka kakou opio j korrs lima akau o ke aloha a lalau niai la no hoi ke ke;kiinahmr

i koi 'nei iima me ka umiki ih<» me kā ikaika. Ma keia um k :u,a a ke keikhna'niK i k W:!im„v.ki lima ike ii»o t i ka -kaika o ko iala lnna a hoer . o iho la no hoi oia i a O .1 kona mau ina .na o ki '.la'p.a k.a nu'a e ikaika ai o kv kanaka V k \\ k " n h <. 1 iM k H* kvkk 1 lt ° ' i; ī k i < iti et ' t ikiis.\ kti k 1-imih.iH i i waie īho la no oia ilok<' oua. "ina no .he-» pe-iei ka ikaika o l ' I 1 > hv" i-vah i ''e rir ■> i Ifw*ki 1 M i ' I k i:u « 1 1 i 1 k k -i> k n : kii ?" OV ' i i' 1 1 k<

"Aole an i ike. Ina hoi ha ua iike.au ina aole au i loaa mai la 'ui <ic, no kn iuea. "he""rhakemākf; loa ko'n e hoi -i ko'u'wahi i la+ weia mai n i Ua lohe wale. n<ii au i ka poe kamaliiwahine i ks"māālha i Kelā~~wahi he moo ka mea i ike i ke alanui. Oia wale no mawahn 'ie o ko makou haku kai ike ! ke alanui, a o ka moo no hoi ke kiai o keia wa,hi. Oleloia mai hoi paha he wahine no ka keia moo i hoolilo iaia iho i moo, a he hiki no ka iaia ke hoololi i kona kino i kino • wa~ hine i na )"3nawa apau ana i makemake ai'." i iNinau hou aku la o Wilamaiki: ' Pehea la au-'e hui ai me ia?'f Aole i ir.t-op.opo ja!n, Aole no au i ike iki i ka moo; Lohe wale mai no au aia aku Ia kona wahi i hope ma ke alanui no au i hele m:ai la. Ina paha e loaa ana ia ne kekahī o na keikimahlne 1 kamaaina i keia wahi malia o loaa mai keleahi mau hoakaka mai ia Inkou mai no keia mea E kala mai aole aui aeia e kama.ilio me kekahi -malihmi a ko makou haku a oi aku mai mua o hookahi minufte. Ke ikti ia.mai la no ko kaua kamailio ana e ia mai kona hale mai. loha oe." .

Me ia mau olelo 3iopc a ke keikimahme iho hou iho ho oia ilalo e waele ?.i i ka nahelehek, o kana malapua i haawiia ai nar.a e mahiai, a kaha aku ia no hoi ka kakou koa hele no mua aku. '

A hala no paha he umi a oi mmuke o ko Wilamaiki hele hooinau ana ma ke alanui, hoea hou aku la no oia i kekahi malapna hou a loaa aku la no iaia he keikimahine e mahiai no ia malapug. Like ole nae hoi kria ikd ana ona i keia keikimahine mo kima ike f.na i kela mau keikimahine mua elua. Nana kai ike mua iā, laua a i keia hoi, ha ke keikimahine kn ike mua, a i ke kaa mua ana o ka ike ia iala, wehe aku la o uwahi a hoomamao ke Akiile i ka hohonu. Nee aku la kela keikimahine i! ka holo me ka 'mama loa a nalowale mai ka ike a ko WHamaiki mau maka aku, a ku iho la keia 1 ka hoaa ame ka hokahoka.

Mahao ilio la no nae ka kakou koa e loaa ana no paha kela keikimahine iaia ke huli hoi mai oia ma keia alanui, nolaila, aole oia i hoopau 'mānawa-ma ka hahai an.a āku ma ka meheu o ke keikimahine i holo māma aku la, aka. hoomau aku la. no oia i ka 'hele ana ina ke alanui me na 1 kapuai mama,. a hala no hoi. pa-| ' ha he rr.au minuke he umi, hiki i hou' ana no oia i kalii o kekahii malapua hou aku a ike aku la oia i kekahi kēikimahine hou aku e mahiai ana no ma keia malapua. Pomaikai oia wahi ana i.i iho ai ilok® ona, no ka mea, ua huli ke alo'o keia keikimahi'ne mai oi hei aku a ike ole mai oia i ko ia nei hele aku me na auau a mama. Hele loa joku L\*no keia a haawi ike aleha iulu lima ia iaia a haawi Imai la no hoi kela i kona 3ima ' >k< u ia iaiiei. Like keia keikime na.keikimahin.e mua plua ka laka,;Aole hoohiiahila. Ninau aku la o Wilamaiki. "Heaha la ke kumu i holo ai 0 kela keikimahine i ike mai nei ia'u ma ka malapua mahope ae nei?" Pnno i i 'x ke keikimahine: ' i K ' 1 paha he mālihini » um, Oia ke koiki - ihme i loa i l:;\voia mai 1 keia wahi. 1 Uou «ku la o Wilamaiki: ī1 < ' umia anei oe no keia W.'lU 1 " Pane mai la kela: "Ae. he kaninawa :>u no nei. Owau kekahi I k um'mih mnn lo> \ [awew r,:ai ! ko».n wahi." Ni uhM ku t> o WiiHmaki: H w \ ko i k ttuu hoi 010 i ke.i wani 1 laweia inal ai? n P.i'ie mai la Ke keikUnahluo: N N ? 1 k V» 3 101 i ■> k \ i » (.'t i' ui e l'iki "ku ai o > ' > Ai. » o'e ih'•. Ik' i ike i ke ala a koe \ ik k 1 h\ku o makou a :uc keieaiu nux>." r 'eS < v Uv>.\ ai U u u. t ku-

jhikuln o ke alaaui?'" | Olelo mai la kela: "Ina no e ike oe i ke alamii, aoie no § hiki ia oe ke hele ma ia alanui, no ka mea, maloko o ka punaj wai e hele āi. Aia wale no a me ko makou haku e hele a i ole jme ka ir>oo, alaila. hiki ke hele ma kela alanui punnwai." ! hou txku la no o Wila- | maiki; "Heaha ka h*>i kou mea i hooaikane ole aku r■ o keia moo a nonoi aku iaia e i.lakai iīi oe iwaho mai keia aW?" 01010 mai la, ke kv;kinu\hme: j "Aole he makemulee o keia | moo i na hoaloha \ne. O ka- i ao kana mea m«k. nako Oia i ]nu hoi ke kuiuu law oleiu mai' o na krjme i keia walu a o oe wa-! Ie mai ia no ko kane ; hiki i kc- J ia wahi inal ko'u luki ana maij :aue; o hiki i Keia L\ a k.uia e j kamaih\> uoi. E. kala : .'-i oo īa'u; , uolo o hiki ko K. lo ' >hi n;e oo no; ka ho-okaiū waie no minuLe i ae. > iu makou e kamaillo n.ii r..i r.ta'. uni." Hwawi ak\| la o Vv'-lam;nkl i ka m«haio i k-uv' .- ' .e ke aW»iia kaha ia : '- 'e ke mo W r.a.; ; •' ;K\i. ka ke inh. tr.ii h\ saia na hoiUe e k..- .. ī makeai. " ' * ' AOLK i PAl' '- 1 ..