Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 45, 6 March 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

j_ jL-_ ka ana o -Wilamaiki i kw olt-)u h ka lede, "aole he makemake o ka moo i na hoaloha wahiue," manao iho la oia e loaa ana ka nnha iala kn h»lrl. p hooaikane uku ai me ka moo ma kekahi manawa mahope mai, . Hoomanao- pu iho la oia i ka olelo a kekahi v,\ihinc mua aku, i kahi o ka moo. Hoomanao pu iho Iā no hoi oia i kona mukiia ana mai e kekahi mēa ma kahi; a ka wahine mua aku i olelo mai ai, iaia aia malaila kahl o ka moo e noho ai.,-Haupn 'wale ihQ la no oia. ua komo paha ka makeniake iioko o kela moo nona, a oia kona kumu i muki mai ai iaia nei. No ka uiu ae o keia maii manao iloko ona, pau iho'la kona makem; 1 kc- e hoomau hou aku i ka hele aua no mua aku, aka, hooioii īho ia oia i kona manao 0 lioi i't alahele ana' i hrk> mai ai, no kona iini e hookokoke akū i 'kahi o ka ' muki ana i lohe' ai, ana hoi i hai mai ai._ aia ma ia wahi ka moo. laia e hoi ana, me ka iini nui e hooaikane me kela moo, aia hoi pii mai lā no hoi ka makau iloko ona no ka mea, aole i maopopo iaia ka mea a ka moo e hana mai ai iaia. Hele v. 7 aie o Wilamaiki a hala kahi o ka moo, 'aole he wahi muki iki elike me kana i manaoiana ai. Hoi hou aku la no oia 1 hope no ke ake e muki mai kā moo a loaa hoi ko'na kuleana e kipa akn ai malaila, eia nae, a maalo hou no oia mawaho ae 0 kahi i haiia mai ai o kahi ia o ka moo, aole no he mukiia mai o ka kakou koa. Na keia muku oleia mai o Wi'?rnA.ik'i,*'iiinko koke iho "la"nb kona wahi manaolana, a haaieie iho la oia i ka hoomaaloalo ana malaila, aka, hoi loa mai la oia no ka ha'le ana i haalelē ai ia kakahiaka. I kona hiki ana i ka hale a komo iloko o ka lumi hoOkipa, īke aku la oīa i kekahi wahi leka e waiho ana. a i kona hookokoke ana aku a heluhelu iho la i ka inoā i kakauia mawaho, like iho la oiā nana ka. ia leka. I Lalau aku la oia a uhae ae la [i.ka wahi a heluhelu iho la i ka I manao oloko, a eia na olelo poLkoie i palapalaia ma ia leka. | "Mai hookokoke oe ma kahi o !ka pali au i holohoio ai i kela mau minuke aku nei, no ka mea, he kapu ia wahi. Ua noal na wahi e ae apau ma ke alahele ia |.oē a koe ia wahi ame na wahi apa u ma keia aoao o ka aina." Aole he inoa i kakauia malalo o koia leka, nolaila. māopopo ole iho la ia Wilamaiki ka na i kakau kela leka, aka, koho wale iho Ia no oia. na ka wahine no nana oia i lawe i kela wahi ia 3eka i kakau, a ikaikk loa ae la kona makemake e loa,a ka hiki iaia ke hui me kela moo. no ka mea, ma kona noohoo iho, ua_ makau paha kela wahine o kaniaaina io'aku keia me ka moo a pau mai na mea huna 1 ka hue pau'la mai ia nei. Hiki pono ole iho la i ka kakou koa ke noiio malie, aka, holoholo ilio la oia ma ka lanai o kona hale ā! hiki waie i ke kn ana mai o ke- ! kahi keikimahine ui nohea i-1 mua o kona alo niē ke kunou!

'ana a i mai ia: "Ua makaukau kau mau mea ai, e heie oe e ai." He manao hoi ko Wilamaiki e ninaU a e kamaīlio aku'me ka lede, aka, me k;i eleu nui oia i 'mio aku ai a nalowale loa aku Ia nuii ka ike a ko Wiiamaiki mmi maka aku. Aole aiia hana e ae e hana ai, aka o ka hoi wale aku no a loko o ka lumi j aina e hoopiha tl i ka lua o ka' inaina. Ua pololi iīo bia, aka nae. na na olelo pokole oloko o kela leka ana i hehihielu ai i loa mai i ka ono a na puu i ka ai. Kiko iki wale no ma i na menai *ne he puaa wahaliua ia a inii kft wai > - 'ho la i ka '.nml aina a hoi aku ia a luna o ka i»oho'j < t ioko o ka lumi hookipa,j u i| } ia t 1 !ioou<hv i kana - t hana ai ( ( Wahi ana i olelo iho ai iaia j me Ka leo hawanawana, "Ua like

keia a'u c noho nei mo ku ana iloko o ka nalepa Oino." Noho mumule iho la oia a hala he hapahia hola,'a■ ki; a<> la hwloiiolo liilii iho la no kPkahi mau minake rne ka r.nonoo ana i kana mea e hana ai. Aole.pii ae <o kekahi manao moakaka iloko ona 110 kaila mea e ha'na ai, aka, noonoo iho la oia iloko iho 07ia: "aole paha a'u wahi hana hiki e hana ai oiai au e noho ana ma keia wahi, aka, o k'a āi wale no i na mea ono e loaa mai ana iaia a me ka holoholo hele.ma kc alanui. Ua ike.oia aole he waiwai o ka hele ana aku e kukai olelo me na keikimahine mahiai o ka aina,, no ka mea, he makau loa lakou'i ke kamailio mai me ia a oi mamua o hookahi minuke. Aole hōi oiā wale* aka, mamua loa ae o ka piha ana o ka minuke hookahi o kana kamailio ana me kekahi o na keikimahine mahiai, hoopau koke mai la oia i ke kamaiīio ana mei nei. He maīama loa kela poe keikimahine i na lula a ko lakou haku. a i iho la oia iloko ona: "ina no hoi oela na keikimahine o na wahi a'u i ike ai, pono loa."

laia e hauoli ole ana no ke kamailio ole mai o kela poe keikimahine me ia a oi mamua o ka minuke hookahi, niahalo iho la nae oia ia lakou I ka malama lula, a hooholo iho la oia iloko iho ona: "aole o'u makemake e lilo keia poe keikimahine i poe hakihaki i na lula a ko lakou haku māmuii o'u. He pono' ia'u e kokua ia lakou e malama i na lula a ko lakou haku. Ua oi aku ko'u pono e noho mehameha a hana ole aku i kekahl mea e haki ka lula o ka haku o ka aina i kekahi o koia poe keikimahine mamua o ko'u kamailio ana aku me kekahi o lakou a oi aku mamua o hookahi minuke a ili mai paha ka poino maluna o ia keikimahine a malia o ili pu mai paha kekahi poino maluna ona iho. Ua oi aku kona noho mehameha a hoopilikia ole i kekahi o kela poe keikimahine. Me ia'-manao e nalu ana ilo'ko ona, puka aku la oia mai ka lanai aku o ka hale a hele aku lā ma ke alanui e hele ana he wahi okoa. aole hoi o kela alanui mua ana i hele ai i ke kakahiaka. He alanui keia e huli kuea ana 'ināi ke alamā o ke kakahiaka ana i heie ai. • •