Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 1, 1 May 1930 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILIONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA

MOKt*KA XXTTĪ

KA P\KEIF AN4

* Ia manawa hookahl no hol. ua haawl aku la o Helen Carmoāy 1 ke kauoha i ke kapena o ka moku i kapala mahope o kona- iiioa e hoōmakaukau 5 na hora apiu no ka hukl ana i ka heleuma a hoīo aku no kahi ana e makemake ai' e 'holo aku. Ua e like me ke kauoha,

Ma ka hora ekolu o ka āuwina la Poaiua, ua haawiia mai 1a ke- j * kahi 'lono telegarapa : ia ehalmers'. Ua kakauia k€sia mea nm na huahelu i haawiia aku ai 1 ka I poe e huli ana ma keia hihia, a' aohe poe e hiki ke heiuhelu Iho i keia mea. o lakou wale no. T; kona huli ana iho i ke ki o keia mau hua. ua loaa iho ia iaia ka manao, a ka heluhelu anaj"Havana, CUba, Poalua, Mei 16 Ia Williiam Chalmers, Nu loka Record: Ua loaa ka mēahuna Na Konela Makimtaea i hana i kekahi hal£ o Heseka he hookahi makahiki ae nei i haīa. Na Heseka no i hoolala keia mea Aia ke ku nei keia hale he 900 mile komohana hema o Ha*/ana. O Makinitaea aku aha ko'u alakai. Ba o Makiniiaea me a'u nia Havana nei. Ua ike au i ka. "Mano" J ka Xapule nei iioko o ke kaiituono. Hoouna mai ( kau mau fcftnnha. ma ka Hotele Pasaje. Hoouna mai i $500. K<? waiho akU mi au i ka'u kdi no ka makana kaulele o $50,000. BENADA SIMOA, Elele." Ia manawa I holo aku ai o Chalmers Iloko o ka lumi o Ki-< vini me ua lono nei e paa ana ma kona lima, "E iiiki no ia kakou ke hilinai i. keia mea!" wahi a Chalmers me ke ano pihoihoi. Ua hewa o Kimoa i kana koho ana mamua aku ne' ua hewa hov no oia. Heaha kou manao no kei£, i^ea 0 " vie, wa a.a aku i k€i?i lono, ua hoikeia mai' 1 ua holopono na mea i hanaia e Simoa. Eia nae, ua hoike mai o; Simoa i kona ano kanaka noho ' maiie. Oia ke -kanaka kakaju ' nupepa laki loa o ka aina nei. Ua hiki ia'u ke haawi i ko'u ola I ua pololei oia." "E lawe no kakou i keia mea,"' wahi a Chalmers. "Mai hoopuka no nae i kekahi huaolelo e « pili ana i keia mea. E haalel no kakou ia Nu loka nei no Havana i keia po. E hoomakaukau ne ka kakou huakai rna ka hora i o keia ahiahi. E holo oe ma ke kaaahi." i Mahope o ka haawi ana aku i kekahi mau olelo kauoha i kona mau hope, ua kamailio aku ia oia i ha mea apau i loaa mal e pili ana i ka mea a lakou e ake nei e loaa. He mau minuie n;ahope mai, e hele ana ola ma ke ala e hiki aku ai i kahl o Miss Carmody. I kona kamailio ana aku i na mea apau. ua eui ka hauoli o ka wahine opio. "Ua maopopo no ia'u e loaa ana no na mea apau ia oakou?"; wahi a ka wahine opio i hooho ae ai me ka hauoli, "Mai ka; manawa au i oleīo n.ai aī aole oukou e hoohokaia, mai īa manawa' mai ko'u hilinai piha ia oukou." "He mea pono e holo koke kakou no llavana i keia manawa," wahi a Chalmers, "t ka manawa hea oe e kakau ai?" 'E makaukau no wau iloko o hookahi hora," wahi a Miss Cormo<iy. Eia no o Mrs. Waita maanei. Ua hiki iaia-ke hele pu me a'u ma keia huakai. E hiki ana anei ia oe ke hele pu e Mr. Chalmers?"

"Ma na ano.apau, im hiki ia'u ke hele, Pehea ka, e haalele iho ana ka onkou ia'u mahope nei?" "Aole loa ! " wahi a ke kaikamahine i pane mai ai. "No ka nui o ko'u pihoihoi, aohe e hiki ia'u ke kamailio pono. E hele pu ana no o Kivīni me kafc:ou?" "E hele aku ana oia ma ke ala 0 ke kaaahi ame ka moku a e ! loaa aku ana oia ia kakou ma Havana. Hp mea pono e hoouna 1 aku oe i ka iohe i kou kapena ' 1 keia wa ano, E olelo aku iaia 1 e hoae aku ana wau ma ka moku I ka hora 7 ponol o kela ahlalii 1 ohiolii oe e olelo aku iala aole c kamāilio i kekahi mea i ka ka-

kou wah! e holo aku ai, a mai ■ooina no hoi i ku a nui kou mau aahu i mea nou 6 loaa 1 ke ?n» ma ka moar,a." T7a hol aku la o Chalmers no kona a keena hana a haawl aku la 5 kana mau kauoha hope 1 kona mau kokua. Ua haawi aku. la ola i ke kauoha aole k© eord e hoopuka ae i kekahi mea p pili ana ina mea i loaa mai, a ? ka pau ana o keia mau hana, 'iH Ta oia n& fcar-uwft?)o--e ku ana ka moku a kau aku la maīuna. I kona hiki ana aku ua hoea mua iho o Miss Carmodv m&. a ia wa no I hoohuli ae ai ka moku a hoomaka aku !a ma kana huakai. Mamna o ka molehulehu loa ana iho, ua ikeia aku la o Helen Carmody e kamoe ana 1 kona ala no kahema. He moku o Helen Carmody i hanaia me ka nani, a aole he nui n na moku hole lealea i like aku k"a nani me kona. Ua oi, aku ka nui mamua o ka "Mano" a uā oi aku no hol ka nui o ka heluna o kona mau lumi moe, aka. aole 1 oi aku 'konā holo mamua o ka Mpno. I ke ahiahi o ka Poaono, ua 'ke aku la lakou i ka waiho ma! o ke*Kakela Moro o Kuba, a ua kokoke hol e kanl ka hora 12 o ka po ko iakou manawa ia i hook\ni iho ai 1 ka hēleuma maToko oke awa o Havana. Ua hooholo iho Ta lakou e naho maluna o Tca moku i kela po. a I ke kakahiaka ana ae, ua hoopilī aku ia lakou 1 ka uwapo.

I ke kakahlaka I-apule ae. ua ikeia aku la kekahi kanaka e holo pololei mai ana no ka moku, a mal na uwapo o Havana mai kona holo ana mai maluna o kekahl wahi waapa uuku. O ka ohua e hele mai ana, he wahi Vf>naka uuku oia me na umiunii nlaula. a e kau ana ma kona kuka he pua lei ponimoi. Ē noho poMoi ana oia mahope o ka moku i kona kokoke ana mai, a * ka nana pono ia-4na aku, ua hoomaopopola iho la o Benada " 15 £

na ma ka aoao o ka moku ua 5n k' 1 kap<ma o ka Heier Carmody a ku ma ke poo o ke n!npii, a ia wa i haawi aleu ai o I kona aloha. "Gude moni o"e e ke Kapena," v.'9hi ana ! haawi aku ai i kona aloha. Ua nana mai la ke kapena a mai la I kona poo me k;a leo ole "O Benada Simoa wau, ka elele 0 kn Nu loka Record;" wahi ana ' kama'lio mai ai. 4< E haawi aku • ko'u nenainoa ame ko'u maa noomaikai ia Miss Carmody ame Mr. Chalmers" "E pii mai oe iluna nei, e Mr. 3īrroa," wahi a Kapena Balaui kamailio mai ai. "ua hauoli wau 5 ka ike ana ia oe." "A, o Simoa keia?" wahi a Chalmers i hooho ae ai i kona manawa i hoea uai ai ma kahi a ke kapena ame Simoa e leu ana. "Ke hauoli nei wau i ka ke hou ana ia oe, e ka elemaku--le. Ke haawi aku nei wau i ko'u hoomaikai ana ia oe. He manaolaiia ko'u aole oe e hewa ana 1 keia hana ana," "Aole loa wau e papalua i ka'u hana huhewa ana maluna o ka hihia hookahi," wahi a Simoa i pane mai ai iaia e luluiima ana me ka lunahooponopono nui o ka Record. "I ka m'anawa hea wau e ike ai ia Miss Carmody?" "Eia ae ola ke hele mai nei mamei," wahi a Chalir.ers i pane mai ai, ua hele mai o Miss Carmody ma ka lakou wahi e ku ana a hoolauna aku la o Ohalmers ia Samoa. ' "Ua hauoli wau I ko kaua hui lana e Mr. Simoa," wahi a ke kaikamahme i kamailio mai ai me ka haawi ana mai i kona llma no ka lululima ana, M Ua lohe wan i kou inoa a me he mea hoi ua kamaaina mua no kaKr hauoll nei wau i kahoo- \ m rr,ai ia oe maluna o >ku nei." l;a haawi aku la o Simoa ! ••;oTia kunou hoomaikai. I kona 'vomaka ana mai e helje ua booaV.auk.au oia I kekahi mau olelo " alkai e waiho aku ai imua o ka ' de opio. aka nae, 5 kona ku ana .;ku iniua ona, ua puhee aku !a ua mau manāo nei an.i i hoo makaukau al Ūs ku ae la no nae oīa a haawi aku la ī keia mau olelo;

"Aole wau i nalowale ia oe. TTe hauoli loa wau i ka halawai ana me oe e Miss Carmody. No'u keia hauoli apau loa." i I keia mau olelo a Simoa, ua liio iho la ia i mea akaaka nui la e ke kaikamahine, a 1 ka pay ana o keia haawina o ka hauolii ua ninau aku la oia 1 na mea an pau e pili ana i ka loaa ann iaia o Heseka ka mea nana i hana keia mau hana kolohe, a i ks, maepopo ana hoi iaia kahi i ku āi ka iīaie e HeseTcā: Ua hu'e pau aku o Slmoa I na. mea apau, a ua hoolohe pono mai la o Chalmers ma i na olelo apau i puka aku mai ka aku o Stmoa. ~ ~ E Mr. Lunahooponopono o |KE ALAKAI O HAWAII, 1 Aloha a nui:— i

Ma ka Poaha la 13 o Malaki, 1930, i piha ai la-'-u na makahiki he 80 o ko"u ola ana ma ka honua nei, A ua hoomakaukau nf> wau i na mea-ai kupono no ko'v hoomanao ana i ko'u la hanau. Olelo mai la ka'u mau keiki ia'u, i puaa hoi paha kekahi e kalua ai i mea ai? Hoole aku wau, no ka. mea, o kuu la i hanau ai ka la 13 o Malaki 1850, ua kaluaia he puaa nui fmawaewaeV a i ka piha ana o na makahiki he 80 o'u i keia la, i mau moa, a i mau i'o bipi kunono e lawa ai no ka ohana ame ka lehulehu e hiki mai ana. A ua hookoia e likē mie ka'u olelo.

Ua kaa ka hoomakaukau ana i ka'u kaikamahine ame Miss Sarah Kahiwa. I ka hiki kupono ana i ka hora elima o ke ahiahl, ua makaukau na mea al lluna .o ke pakaukau a makou e noho ana, a o ko'u ku ae noia a hoomaikai, lohe ana wau i kekahi leo kahea mai ka'u kaikamahine mai; e papa, elua olua i hanau i keia la. O Master Walker, Miss Sarah Kahiwa kekahi. Piha kona eono makahiki i keia ia, a ua komo aku nei i ke kula. Ua hiki, a ku ae la wau Uuna e pule hoomaikai al i ka Haku lesru no kona aloha ame kona lokomaikai palenaole i ka loaa ana mai ia'u o na makahiki he 80 o ko'u ola ana me ka oluolu. i . Ua ai makou me ka hauoli ame ka halollo'i o na waimaka o ka ohana no ka piha ana o na hamoll ame ka ouojli aml ka lako ma na mea oke klno. Ke nonoi nui nei ka'u lei pule i ke Akua e hooi loala ka lako o kuu uhane ame ka lako q kuu kino; a e hoomaikaila ka inoa o ka Makua, ke keiki me ka Uhane Hemolele. Amene, Owau no me ke aloha. Z. P. KALOKUOKAMAILE,